| ||||
| | ||||
| «Happy end» προέκυψε στη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες την περασμένη Δευτέρα, αφού και οι Βρετανοί και ο Επίτροπος Αρμόδιος για θέματα Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε κατέληξαν σε συμβιβασμό με την Κυπριακή Δημοκρατία. Ως εκ τούτου, από τα συμπεράσματα είναι όλοι ικανοποιημένοι, πλην της Τουρκίας. | ||||
Ο συμβιβασμός Πιο συγκεκριμένα, ο Επίτροπος Φούλε πήρε τη «θετική ατζέντα» για τη στήριξη της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, με σκοπό να άρει το υφιστάμενο αδιέξοδο και να ανοίξει νέα ενταξιακά κεφάλαια, ενώ η Λευκωσία κατοχύρωσε τις παραγράφους στήριξης που αφορούν: 1. Τις απειλές που εκτοξεύει η Τουρκία εντός της κυπριακής ΑΟΖ. 2. Τη δήλωση της Άγκυρας ότι δεν θα συζητά με την κυπριακή κυβέρνηση, όταν θα αναλάβει την Προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουλίου 2012. 3. Το δικαίωμα των κρατών-μελών να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες, όπως αυτές που υπέγραψε η Λευκωσία με γειτονικά κράτη, π.χ. Ισραήλ και Αίγυπτος για τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Η υπόγεια διαδικασία και οι πιέσεις Το πρόβλημα για το περιεχόμενο των τελικών συμπερασμάτων προέκυψε την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου. Η Βρετανία είχε θέσει τον εκβιασμό ότι, για να συναινέσει στις παραγράφους που αφορούν την κυπριακή Προεδρία και τις τουρκικές απειλές εντός της κυπριακής ΑΟΖ, θα πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να δεχτεί τη «θετική ατζέντα» του κ. Φούλε, που στόχο έχει να σπάσει το υφιστάμενο αδιέξοδο, να βοηθήσει την τουρκική ενταξιακή διαδικασία και το άνοιγμα νέων κεφαλαίων, ακόμη και το ξεπάγωμα υφισταμένων. Η κυπριακή κυβέρνηση θεώρησε την πρόταση του κ. Φούλε ως μια υπόγεια διαδικασία, η οποία, αν δεν ετύγχανε των ανάλογων διευκρινίσεων, θα μπορούσε να επιτρέπει στην Επιτροπή να προβαίνει σε εκπτώσεις προς όφελος της Τουρκίας σε τεχνοκρατικό και πολιτικό επίπεδο. Το σενάριο αυτό θα ήταν πιθανό στην περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλάμβανε επιπρόσθετο διαπραγματευτικό ρόλο, παρακάμπτοντας το υφιστάμενο διαπραγματευτικό πλαίσιο, όπως αυτό έχει καθοριστεί από το 2005. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν δυνατόν να οδηγήσει στην εξής πρακτική: Να εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το άνοιγμα κεφαλαίων στη βάση των διαδικασιών της «θετικής ατζέντας» και υπό το πρόσχημα της δικής της κρίσης, χωρίς προηγουμένως να λαμβάνουν επαρκή γνώση οι πολιτικές ομάδες σε επίπεδο κρατών-μελών και Συμβουλίου. Οι αντιρρήσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πολιτικές και όχι τεχνοκρατικές, οπότε η Τουρκία θα απαλλασσόταν από τις πιέσεις, οι οποίες θα στρέφονταν προς το κράτος που θα αντιδρούσε. Και όσο πιο μικρό είναι το κράτος, όπως για παράδειγμα η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο μεγαλύτερες θα ήταν οι πιέσεις. Οι αυτονόητες διευκρινίσεις Η κυπριακή κυβέρνηση ζήτησε τις αυτονόητες για τη «θετική ατζέντα» θεσμικές διευκρινίσεις, οι οποίες της δόθηκαν, αφού στο κείμενο των τελικών συμπερασμάτων αναφέρονται τα εξής: «Το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η “θετική ατζέντα” θα μπορεί να υποστηρίξει τη διαπραγματευτική διαδικασία που είναι σύμφωνη με το διαπραγματευτικό πλαίσιο και τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου» και προσθέτει ότι «η “θετική ατζέντα” θα περιλαμβάνει θέματα κοινού συμφέροντος, όπως: πολιτικές μεταρρυθμίσεις, διάλογος για εξωτερικά θέματα, συμμόρφωση με το κεκτημένο της ΕΕ, βίζα, διακίνηση και μετανάστευση, εμπόριο, ενέργεια, αγώνας εναντίον της τρομοκρατίας και συμμετοχή στα προγράμματα της ΕΕ. Η συνεισφορά της Τουρκίας στην ΕΕ θα είναι πλήρως αποτελεσματική μόνο στο πλαίσιο μιας αξιόπιστης προσέγγισης στην ενταξιακή διαδικασία». Συνεπώς, η «θετική ατζέντα» καλύπτει όλη την ενταξιακή διαδικασία. Τουρκικές απειλές και κυπριακά δικαιώματα Όσον αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία, στο κείμενο των συμπερασμάτων τονίζονται μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα: 1. Το Συμβούλιο εκφράζει την απογοήτευσή του, επειδή η Τουρκία δήλωσε ότι θα παγώσει τις σχέσεις της με την Προεδρία της ΕΕ κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Ταυτοχρόνως, υπογραμμίζει ότι η Προεδρία της ΕΕ και ο τρόπος λειτουργίας της προβλέπονται από τις Συνθήκες. Συνεπώς, είναι ζήτημα θεσμικό. 2. Η Τουρκία πρέπει να τηρεί σχέσεις καλής γειτονίας και, αν και όπου αυτό επιβάλλεται, να είναι δυνατή η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση διαφορών με τους γείτονές της. Συγκεκριμένα, στα συμπεράσματα επισημαίνονται τα ακόλουθα: «Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο εκφράζει την ανησυχία του και καλεί σε αποφυγή οποιασδήποτε απειλής ή απευθείας δράσης εις βάρος κράτους-μέλους ή πηγής έντασης ή δράσης που μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στις σχέσεις καλής γειτονίας και ειρηνικής επίλυσης των φιλονικιών». Επίσης, γίνεται αναφορά στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Δικαίου της Θάλασσας. 3. Επαναλαμβάνει τη θέση του Συμβουλίου ότι η Τουρκία δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της όπως αυτές προκύπτουν από το Επιπρόσθετο Πρωτόκολλο και ότι, εφόσον η Τουρκία αρνείται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, θα συνεχίσουν τα σχετικά με το ζήτημα αυτό ενταξιακά τουρκικά κεφάλαια (οκτώ στο σύνολό τους) να είναι παγωμένα. Στην ίδια παράγραφο τονίζεται ότι επηρεάζονται οι τουρκικές ενταξιακές διαδικασίες λόγω της στάσης της Άγκυρας, η οποία εκτός των άλλων αρνείται να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Μνεία επίσης γίνεται και στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, ενώ το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά το θέμα. | ||||
Κόστος και κυρώσεις
Παρότι η στάση της Τουρκίας δεν συνάδει με αυτήν ενός υποψήφιου για ένταξη κράτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε από τον Οκτώβριο να εισηγηθεί ακόμη και νέες κυρώσεις. Αντί, όμως, αυτής της διαδικασίας και των κυρώσεων, προέκυψε η «θετική ατζέντα» Φούλε με τη μορφή καρότου αντί μαστιγίου. Από την άλλη, οι παράγραφοι που αφορούν την Κύπρο έχουν και πολιτικό και ηθικό χαρακτήρα, όμως εκ των πραγμάτων οι υποχρεώσεις της Άγκυρας μένουν, όπως και τα οκτώ τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια, παγωμένες. Εφόσον λοιπόν η Τουρκία δεν επιβαρύνεται με επιπρόσθετο κόστος, αλλά νιώθει μόνο στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της σταθερής ατζέντας, αντί να γίνει πιο ευέλικτη, προσδοκά σε καλύτερες μέρες μέσω της «θετικής ατζέντας» και της στήριξης που θα έχει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ενεργός εμπλοκή
Ακόμη, στο κείμενο γίνεται αναφορά στο ότι η Τουρκία πρέπει «να εμπλακεί ενεργητικά στην υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση, για να εξευρεθεί τελική και βιώσιμη διευθέτηση στο κυπριακό πρόβλημα στο πλαίσιο των Ην. Εθνών, η οποία να είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η ΕΕ».
Ύμνος στον ηγετικό ρόλο
της Τουρκίας
Πέραν τούτων, πλέκεται ένας ύμνος για την Τουρκία, αφού στο κείμενο των συμπερασμάτων: Πρώτον, εκθειάζεται η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία και θεωρείται ότι το γεγονός αυτό θα βοηθήσει και την ΕΕ. Δεύτερον, εγκωμιάζεται ο περιφερειακός γεωστρατηγικός της ρόλος και η ανάγκη ενίσχυσης του διαλόγου με την ΕΕ για θέματα εξωτερικών υποθέσεων. Τρίτον, επαινείται ο ρόλος της στην Αφρική και στην Ασία και ειδικότερα στην περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης.
Αντιδρά η Τουρκία
Η ίδια η Τουρκία με δηλώσεις αξιωματούχων της υποστηρίζει ότι δεν είναι ικανοποιημένη από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου και ειδικότερα από τις περί Κύπρου αναφορές.
Το αλίευσα ΕΔΩ Παρότι η στάση της Τουρκίας δεν συνάδει με αυτήν ενός υποψήφιου για ένταξη κράτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε από τον Οκτώβριο να εισηγηθεί ακόμη και νέες κυρώσεις. Αντί, όμως, αυτής της διαδικασίας και των κυρώσεων, προέκυψε η «θετική ατζέντα» Φούλε με τη μορφή καρότου αντί μαστιγίου. Από την άλλη, οι παράγραφοι που αφορούν την Κύπρο έχουν και πολιτικό και ηθικό χαρακτήρα, όμως εκ των πραγμάτων οι υποχρεώσεις της Άγκυρας μένουν, όπως και τα οκτώ τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια, παγωμένες. Εφόσον λοιπόν η Τουρκία δεν επιβαρύνεται με επιπρόσθετο κόστος, αλλά νιώθει μόνο στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της σταθερής ατζέντας, αντί να γίνει πιο ευέλικτη, προσδοκά σε καλύτερες μέρες μέσω της «θετικής ατζέντας» και της στήριξης που θα έχει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ενεργός εμπλοκή
Ακόμη, στο κείμενο γίνεται αναφορά στο ότι η Τουρκία πρέπει «να εμπλακεί ενεργητικά στην υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση, για να εξευρεθεί τελική και βιώσιμη διευθέτηση στο κυπριακό πρόβλημα στο πλαίσιο των Ην. Εθνών, η οποία να είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η ΕΕ».
Ύμνος στον ηγετικό ρόλο
της Τουρκίας
Πέραν τούτων, πλέκεται ένας ύμνος για την Τουρκία, αφού στο κείμενο των συμπερασμάτων: Πρώτον, εκθειάζεται η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία και θεωρείται ότι το γεγονός αυτό θα βοηθήσει και την ΕΕ. Δεύτερον, εγκωμιάζεται ο περιφερειακός γεωστρατηγικός της ρόλος και η ανάγκη ενίσχυσης του διαλόγου με την ΕΕ για θέματα εξωτερικών υποθέσεων. Τρίτον, επαινείται ο ρόλος της στην Αφρική και στην Ασία και ειδικότερα στην περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης.
Αντιδρά η Τουρκία
Η ίδια η Τουρκία με δηλώσεις αξιωματούχων της υποστηρίζει ότι δεν είναι ικανοποιημένη από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου και ειδικότερα από τις περί Κύπρου αναφορές.
