Ένα σπουδαίο κέντρο γραμμάτων και παιδείας των βυζαντινών χρόνων, που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, ανέσκαψε ο καθηγητής Αθ. Παλιούρας στην τοποθεσία Λουσούδι των Αστερουσίων, σε υψόμετρο 880 μ., κάτω από την κορυφή του Κόφινα!
Όπως διαβάζουμε στο FlashNews, πρόκειται για το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών που ίδρυσε στα μέσα του 14ου αιώνα ο λόγιος μοναχός Ιωσήφ Φιλάγρης, ένας από τους πιο σημαντικούς σχολιαστές του Αριστοτέλη.
Τον σημαντικό ρόλο του Φιλάγρη είχε αναδείξει το 1979 ο καθηγητής Γ. Παπάζογλου, στη διδακτορική διατριβή του με επιβλέποντα τον αείμνηστο καθηγητή Νίκο Παναγιωτάκη.
Το ερειπωμένο μοναστήρι, που συνέχιζε να παραμένει άγνωστο, εντόπισε το 1992 ο δημοσιογράφος - συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης και το περιέλαβε στο έργο του "Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης".
Τα εντυπωσιακά στοιχεία της ανασκαφικής έρευνας παρουσιάστηκαν σήμερα από τον καθηγητή κ. Παλιούρα, παρόντων του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Γορτύνης & Αρκαδίας Μακαρίου, του Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη, της αντιπεριφερειάρχη Κρήτης Θεανώς Βρέντζου, του Ηγούμενου της Μονής Κουδουμά Αρχιμανδρίτη Μακάριου, του π. Ιλαρίωνα, του αρχιτέκτονα Ηρακλή Πυργιαννάκη, που ανάλαβε τη μελέτη αναστήλωσης του ημιερειπωμένου καθολικού, και των αρχαιολόγων συνεργατών της ανασκαφής Μαρίας Σηφάκη και Στυλιανής Καλλεντάκη.
Όπως αναφέρθηκε στη συνέντευξη τύπου, ο λόγιος μοναχός και αριστοτελικός σχολιαστής Ιωσήφ Φιλάγρης δραστηριοποιήθηκε σε μια έρημη περιοχή της Νότιας Κεντρικής Κρήτης (αναφέρεται και ως Ερημούπολις), όπου υπήρχαν διάσπαρτα μονύδρια, ασκηταριά και σπήλαια -χώροι διαμονής των ερημιτών, που συνέχιζαν τη μακραίωνη πορεία του ασκητικού βίου.
Στην ευρύτερη περιοχή, άλλωστε, βρίσκεται το Αγιοφάραγγο, ιερός τόπος ασκητών και αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο κ. Παλιούρας αναφέρθηκε αναλυτικά όχι μόνο στο "Διδακτήριο - Πανεπιστήμιο" του Φιλάγρη, αλλά και σε μια τελευταία του ανακάλυψη: στο μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών, στα ερημικά Αστερούσια, υπήρχε κέντρο αντιγραφής χειρογράφων.
Εκεί, ο Ιωσήφ Φιλάγρης αντέγραφε κώδικες, χειρόγραφα και περγαμηνές, όχι μόνο των πατερικών κειμένων, αλλά και αρχαίων συγγραφέων, ιδιαίτερα, μάλιστα του Αριστοτέλη.
Αξίζει να σημειωθεί, όπως επεσήμανε ο καθηγητής Παλιούρας, ότι την εποχή εκείνη ο Αριστοτέλης ήταν σε διωγμό σε ολόκληρη την Ευρώπη "λόγω του ότι ήταν ο θεμελιωτής των θετικών επιστημών.
Η Καθολική Εκκλησία είχε εξαπολύσει ένα φοβερό διωγμό των έργων του. Οι κώδικες του Φιλάγρη μαρτυρούν μια πρώιμη πνευματική αναγέννηση και τα χειρόγραφά του διασώζονται σήμερα σε μεγάλες βιβλιοθήκες του Λονδίνου, της Βιέννης, του Παρισιού, του Βουκουρεστίου, κ.α."
Μιλώντας για το βιβλιογραφικό εργαστήριο ο κ. Παλιούρας τόνισε: "Ανασκάπτοντας τον χώρο της μονής εντοπίσαμε ένα παραλληλόγραμμο δωμάτιο που έχει ακριβώς την τυπολογία των σκριπτορίων. Είναι το πρώτο βιβλιογραφικό εργαστήριο που ανακαλύπτουμε σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο».
Από την πλευρά του ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης έκανε λόγο για μια σημαντική προσπάθεια, «μια μεγάλη ανακάλυψη για τον Ελληνικό Πολιτισμό, για την ιστορία της Κρήτης, από τον καθηγητή κ. Παλιούρα σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας.
Η Περιφέρεια έχει την υποχρέωση να στηρίξει τον πολιτισμό μας, να αναδείξει την ιστορία του νησιού. Είμαστε σε συνεργασία με όλους τους φορείς και τα αποτελέσματα θα είναι σημαντικά όχι μόνο για την περιοχή του Κόφινα, αλλά για ολόκληρη την Κρήτη και την Ελλάδα».
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γορτύνης & Αρκαδίας κ. Μακάριος ευχαρίστησε την Μονή Κουδουμά που χρηματοδοτεί τις ανασκαφικές εργασίες στο ΄΄Λουσούδι΄΄.
Ιστορικά στοιχεία
Ο Ιωσήφ Φιλάγρης, επειδή είχε να αντιμετωπίσει την απαγόρευση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας από τους Βενετούς κατακτητές και την καταπίεση της προπαγάνδας των ρωμαιοκαθολικών της Κρήτης, βρήκε πρόσφορο έδαφος στον απομακρυσμένο χώρο του Κόφινα, όπου έστησε το Μοναστήρι του, και με τους φοιτητές του, στους οποίους δίδασκε ελληνική φιλολογία, Πατέρες της Εκκλησίας, Μαθηματικά και Ιατρική, ανέπτυξε σε τρία σημεία τη δράση του:
α. Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας σε υψηλό επίπεδο.
β. Αντιρρητική Θεολογία, όπου μαζί με τους σύγχρονούς του σπουδαίους θεολόγους Ιωσήφ Βρυέννιο και Νείλο Δαμιλά ανασκεύαζαν τις κακοδοξίες των καθολικών.
γ. Αντέγραφε κώδικες με πατερικά κείμενα, αλλά και με έργα του Αριστοτέλη, το έργο του οποίου βρισκόταν σε διωγμό από την καθολική Εκκλησία. Σώζονται έργα του Αριστοτέλη που εγράφησαν «διά χειρός Ἰωσήφ Φιλάγρη, μοναχοῦ τοῦ Κρητός καί τῶν αὐτοῦ φοιτητῶν ἐν τῇ μονῇ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, κάτωθι Κωφηνίου Ὄρους εἰς θέσιν Λουσούδι», στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στο Βουκουρέστι, στο Άγιον Όρος κλπ.
Η ανασκαφή, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ευτύχησε να αποκαλύψει ως σήμερα σειρά κελιών, το μαγκιπείον (κουζίνα), την Τράπεζα, αποθηκευτικούς χώρους, το Αρχονταρίκι και το σημαντικότερο όλων: το Scriptorium, δηλαδή το βιβλιογραφικό εργαστήριο, όπου ο Φιλάγρης και οι φοιτητές του αντέγραφαν τα χειρόγραφα, έργα των Πατέρων και ιδιαίτερα έργα του Αριστοτέλη, τον οποίο μάλιστα ο ίδιος ο Φιλάγρης σχολίαζε.
parapolitika.gr
Το αλίευσα ΕΔΩ
