Στρατηγική και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη - 3 άρθρα

Παράδοξα σενάρια στρατηγικής

N. Lygeros

Όταν εξετάζουμε την ελληνική κυριαρχία στο Καστελόριζο, ο προβληματισμός μας είναι τουρκικός. Με λόγια πιο στρατιωτικά, ο σχεδιασμός είναι απλός τουλάχιστον θεωρητικά.

Αν η Τουρκία επιχειρήσει μία απόβαση στο Καστελόριζο, η στρατιωτική απάντηση της Ελλάδας θα είναι άμεση, δηλαδή θα ενεργοποιηθεί όλο το σχέδιο που αφορά το Αιγαίο γενικότερα. Εδώ δεν θέλουμε να εξετάσουμε την αποτελεσματικότητα της άμυνάς μας, σ' αυτήν την περίπτωση που στην ουσία θα είχε τη μορφή της μάχης της Κύπρου.

Ποια θα ήταν η αντίδρασή μας στην επόμενη περίπτωση που αποτελεί περίπτωση πλάγιας επίθεσης; Σ' αυτήν την περίπτωση η Τουρκία θεωρεί ότι το Καστελόριζο δεν έχει Α.Ο.Ζ. Από αυτή την τεχνητή υπόθεση, συνεπάγεται ότι η τοποστρατηγική της περιοχής αλλάζει ριζικά, αφού η νέα τουρκική Α.Ο.Ζ θα έχει επαφή με την αιγυπτιακή Α.Ο.Ζ, πράγμα που σημαίνει ότι η Ελλάδα κι η Κύπρος δεν θα συνορεύουν πια όσον αφορά στην Α.Ο.Ζ. Τότε η Τουρκία, δίχως ν' αμφισβητήσει την ελληνική οντότητα του Καστελόριζου, θα διαχειρίζεται οικονομικά όλη την περιοχή.

Το ερώτημά μας είναι το εξής: κατά πόσο ο ελληνικός στρατός θα μπορέσει να αντιδράσει απέναντι σε αυτό το φαινομενικά παράδοξο σενάριο στρατηγικής; Και μάλλον πιο ουσιαστικά στην πραγματικότητα, ποια θα είναι η πολιτική μας ηγεσία που θα αποφασίσει ότι πρόκειται τουλάχιστον για ένα χτύπημα, αν όχι για μία αιτία πολέμου με την Τουρκία. Αν δεν υπάρξει αντίδραση εκ μέρους μας, το Καστελόριζο θα μετατρεπόταν de facto, αν όχι de jure, σε τουρκικό νησί, διότι θα ήταν εντελώς αποκλεισμένο.

Βέβαια, ο αντίλογος υπάρχει και βασίζεται στην ιδέα ότι η έννοια της Α.Ο.Ζ αφορά μόνο και μόνο οικονομικά θέματα. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει και γεωοικονομικό θέμα. Επιπλέον, λόγω της θέσης του προβλήματος στην ευρύτερη περιοχή, ο μετασχηματισμός του γεωοικονομικού σε γεωστρατηγικό θα είναι όχι μόνο αναμενόμενος, αλλά και φυσιολογικός. Και τότε, μέσω των διαγραμμάτων Voronoi, θα επανέλθουμε ορθολογικά σε ένα τοποστρατηγικό πρόβλημα. Λόγω της τοποθεσίας, υπάρχουν αναλογίες με την περίπτωση της Ίμβρου και της Τενέδου, και με την περίπτωση της Κύπρου. Η πίεση που ασκείται σε μία μικρή περιοχή που έχει μεγάλες επιπτώσεις, μπορεί να πάρει πολλές μορφές.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, με την ορολογία της μορφοκλασματικής ανάλυσης, έχουμε ένα μικρό ελκυστή σε μία τεράστια δεξαμενή έλξης. Ο ελκυστής είναι ορατός, αλλά όχι η δεξαμενή του, δίχως τα εργαλεία της τοποστρατηγικής. Η συμβολή της τελευταίας είναι ότι μας δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε αποτελεσματικά παράδοξα σενάρια στρατηγικής, τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν και να φέρουν σε δύσκολη θέση την κλασική μας αντιμετώπιση της κυριαρχίας και της εμπλοκής των ενόπλων δυνάμεών μας. Η προετοιμασία μας πρέπει να είναι πρώτα απ' όλα νοητική, έτσι ώστε να δούμε την επόμενη πραγματικότητα, πριν εμφανιστεί και την υποστούμε παθητικά.
http://www.lygeros.org/6462-gr.html

Στρατηγικά βήματα προς την καθιέρωση της ελληνικής Α.Ο.Ζ

N. Lygeros

Η εμμονή μας να λύσουμε όλα τα προβλήματά μας με την Τουρκία, για να καθορίσουμε εκ των υστέρων τα όρια της ελληνικής Α.Ο.Ζ. δεν είναι μόνο μη αποτελεσματική, αλλά κι επικίνδυνη σε βάθος χρόνου. Το Casus belli, τα 12 ναυτικά μίλια και το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας δεν είναι παρά μόνο λεπτομέρειες σε σχέση με το γενικό πλαίσιο της Α.Ο.Ζ. Η στρατηγική μας αποκτά ένα απλοϊκό χαρακτήρα, όπως το απέδειξαν οι συμφωνίες της Κύπρου με την Αίγυπτο και το Λίβανο. Το θέμα μας δεν είναι να επικεντρωθούμε πάνω στην Τουρκία κι ειδικά με ένα αποκλειστικό τρόπο. Αλλιώς οι καθυστερήσεις κι οι πλάγιες επιθέσεις στο χώρο των διαπραγματεύσεων δεν δίνουν μόνο ιδέες στους άλλους παίκτες της θεωρίας παιγνίων, αλλά δημιουργούν και δεδικασμένα τουλάχιστον στο de facto επίπεδο. Έχουμε το παράδειγμα της Γαύδου με τη Λιβύη. Στην πραγματικότητα, ο καθορισμός της ελληνικής Α.Ο.Ζ. δεν έχει λόγο ν' αρχίσει με την Τουρκία. Θεωρούμε ότι το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει με την Ιταλία, η οποία είναι η μόνη χώρα που συνορεύει μαζί μας κι ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δίχως προβλήματα με την Τουρκία, με την οποία έχουμε ήδη υπογράψει μια σύμβαση όσον αφορά στο F.I.R. Το επόμενο βήμα θα πρέπει να γίνει με την Αλβανία κι αυτό με ένα δίκαιο τρόπο. Το τρίτο βήμα αφορά την Λιβύη και την επίλυση του προβλήματος της Γαύδου. Το τέταρτο βήμα πρέπει να γίνει με την Κύπρο, έτσι ώστε να ενισχυθεί το όλο πλαίσιο του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος. Και μόνο το πέμπτο βήμα θα αγγίξει την Τουρκία. Έτσι αυτή η τελική διαπραγμάτευση, που θα γίνεται βέβαια σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, δεν θα είναι σε πρωτογενές επίπεδο, αφού θα έχουν προηγηθεί όλες οι άλλες συμφωνίες κι σε ευρωπαϊκό πεδίο και σε ευρωμεσογειακό πεδίο. Το θέμα της Α.Ο.Ζ. δεν είναι μόνο ένα πρόβλημα, αλλά ένας ολόκληρος προβληματισμός που πρέπει να έχει απαραίτητα η πατρίδα μας, αν θέλει να ενσωματώσει τα νέα δεδομένα που καθορίζουν το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει νόημα να περιμένουμε τη συγκρότηση μιας επιτροπής με ειδικές αρμοδιότητες όσον αφορά στην Α.Ο.Ζ. Στην πραγματικότητα, η Α.Ο.Ζ. πρέπει να συμπεριληφθεί ως ένας παράγοντας στη νοητική μας στρατηγική. Δεν είναι ούτε μία εξαίρεση, ούτε μία ειδική περίπτωση. Ανήκει στα δεδομένα της γεωστρατηγικής μας μέσω της τοποστρατηγικής. Κατά συνέπεια, είναι δική μας ευθύνη να περάσουμε το μήνυμα σε όλο το πολιτικό-διπλωματικό-στρατιωτικό επίπεδο, αν θέλουμε πραγματικά να έχουμε απόδοση σε εθνικά θέματα. Εκτός αν λέμε ότι ασχολούμαστε με τα τελευταία, δίχως να πιστεύουμε στο βάθος ότι μπορούμε να τα λύσουμε. Ο προβληματισμός της Α.Ο.Ζ. ξεκαθαρίζει πολλά προβλήματα που παρουσιάζονται πρακτικά μόνο σε μεγάλες αποστάσεις. Η εικόνα που έχουμε του Αιγαίου με τα 6 ναυτικά μίλια, δεν έχει καμιά σχέση με την επόμενη πραγματικότητα. Ας εμπλουτίσουμε τα δεδομένα μας κι ας αναδείξουμε τα νοητικά σχήματα που θα μπορέσουν ν' αντέξουν τις αλλαγές δίχως να υποστούν εκφυλισμούς.
http://www.lygeros.org/6463-gr.html
Από την άρση του Casus belli

στην τοποστρατηγική της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης

Ν. Λυγερός

Αφού η άρση του Casus belli δεν είναι πια μια θεωρητική ουτοπία είναι απαραίτητο να εξετάσουμε και τις προοπτικές αυτής της αλλαγής φάσης ακόμα κι αν για να γίνει υπαρκτή θα πρέπει να περιμένουμε την τελική απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης. Σε κάθε περίπτωση η προετοιμασία είναι εύλογη στη στρατηγική. Η άρση του Casus Belli επιτρέπει την εφαρμογή μέσω της επικύρωσης της Συνθήκης Montego Bay για τα 12 ναυτικά μίλια. Επιπλέον, ανοίγει πρακτικά και το θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία καλύπτει τις ανάγκες μας στο χώρο του Αιγαίου. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να σημειώσουμε και τον εξής προβληματισμό. Όταν μιλούμε για τα 12 ΝΜ και μετά για το 200 ΝΜ, δηλαδή όταν περνάμε από τα χωρικά ύδατα στην ΑΟΖ, έχουμε την εντύπωση ότι δεν μπορούμε παρά μόνο να κερδίσουμε χώρο. Αυτό ισχύει μόνο στη φάση, όπου υπάρχουν τουλάχιστον 3 παίκτες για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία της θεωρίας παιγνίων, αφού η θεωρία αποφάσεων δεν επαρκεί για αυτόν τον προβληματισμό. Διότι το κέρδος για τις δύο χώρες προέρχεται από το χώρο που χάνουν στα διεθνή ύδατα. Έχουμε, λοιπόν, για τους δύο παίκτες, ένα παίγνιο μη μηδενικού αθροίσματος, όταν βρισκόμαστε σε ελεύθερο πλαίσιο. Όμως η μελέτη της τοποστρατηγικής της ΑΟΖ δείχνει ότι η απόλυτη εφαρμογή της έρχεται σε σύγκρουση σε τοπικά σημεία. Για να είμαστε συγκεκριμένοι, ας εξετάσουμε την περιοχή του Καστελόριζου. Το σύμπλεγμά του σε σχέση με τη Ρόδο λειτουργεί ως ένα γραμμικό σύστημα που βασίζεται αποκλειστικά στην απλοποίηση των δεδομένων της Συνθήκης Παρισίου του 1947. Αν εφαρμόσουμε την ΑΟΖ δίχως να προσέξουμε τα δεδομένα που ισχύουν από τότε θα έχουμε μία επικάλυψη της περιοχής από τη θεωρητική τουρκική ΑΟΖ. Στην πραγματικότητα, και από την άλλη πλευρά, δηλαδή μεταξύ Καστελόριζου και Κύπρου, γίνεται το ανάλογο φαινόμενο, μόνο που παρουσιάζεται εκτός συνόρων ακόμα κι αν εμπλέκεται με το F.I.R. Τι σημαίνει λοιπόν αυτό το παράδειγμα; Η αναζήτηση της εφαρμογής της ΑΟΖ θα δημιουργήσει μια διαπραγμάτευση κι αυτή θα πρέπει να βασίζεται σε ορθολογικούς κανόνες που εξασφαλίζει η τοποστρατηγική μέσω των διαγραμμάτων Voronoi και της τριγωνοποίησης Delaunay. Αλλιώς, αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσουμε τοπικές εξαιρέσεις που θα έχουν κόστος. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αποφασίσουμε μια ολική στρατηγική, για να λύσουμε το πρόβλημα της ΑΟΖ και να αποφύγουμε με τέτοιο τρόπο διακρατικές τριβές, οι οποίες δεν θα έχουν νόημα στο διεθνές επίπεδο. Επιπλέον, η στρατηγική μας πρέπει να ενταχθεί σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο, για να ενισχυθεί από τους εταίρους μας έτσι ώστε να είναι ανθεκτική κι επομένως αποτελεσματική. Τώρα είναι η ώρα να μελετηθεί με ακρίβεια το όλο θέμα για να γνωρίζουμε εξ αρχής τις πρέπουσες κινήσεις από τις δύο πλευρές.

http://www.lygeros.org/6452-gr.html

Το αλίευσα ΕΔΩ