Η Σύμβαση των Στενών ενσωματώθηκε το 1923 στη Συνθήκη της Λωζάννης. Αποτελεί ένα αυτόνομο κομμάτι της Συνθήκης. Αυτό σημαίνει ότι δεν ερμηνεύεται ως μέρος της, με την έννοια ότι η τροποποίησή του δεν έχει επιπτώσεις στη Συνθήκη. Αυτό το πλαίσιο είναι κλασικό σε τέτοιου τύπου έγγραφα. Η απόδειξη αυτής της λειτουργίας είναι η Σύμβαση Montreux του 1936 (βλέπε
opus 5672). Η υπογραφή στις 20 Ιουλίου 1936 της Σύμβασης Montreux έχει ως σκοπό την αντικατάσταση της Σύμβασης των Στενών που υπογράφτηκε στις 24 Ιουλίου 1923. Αυτή η αντικατάσταση είναι ολική , διότι δεν αναφέρεται σε ειδικά άρθρα, όπως έγινε στη Συνθήκη Ζυρίχης – Λονδίνου 1959 σε σχέση με τα άρθρα 20 και 21 της Συνθήκης της Λωζάννης. Η ολική αντικατάσταση σημαίνει ότι η Σύμβαση των Στενών δεν έχει πια καμία ισχύ. Αυτό το σημείο είναι σημαντικό, διότι λειτουργεί πλέον ως εκκαθάριση του πλαισίου. Άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή η Σύμβαση έγινε μεταξύ των επόμενων κρατών: Βουλγαρία, Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση και Τουρκία. Με άλλα λόγια, δεν είναι μια απλή διμερής σχέση αλλά μια πραγματική διεθνής Σύμβαση. Το ενδιαφέρον αυτής της Σύβασης είναι ο ολικός της χαρακτήρας που στην ουσία επιτρέπει την ακύρωση της αποστρατικοποίησης της Σύμβασης των Στενών. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι η Σύμβαση Montreux έχει ημερομηνία λήξης μία εικοσαετία. Με αυτόν τον τρόπο μόνο το πρώτο άρθρο της Σύμβασης παραμένει διαχρονικό.
«Les Hautes Parties contractantes reconnaissent et affirment le principe de la liberté de passage et de navigation par mer dans les Détroits.»
Διότι η πρώτη παράγραφος δεν συμπληρώνεται πια με τη δεύτερη παράγραφο:
«L`usage de la dite liberté est dorénavant réglé par les dispositions de la présente Convention.»
Στην ουσία, αυτή η τροποποίηση απελευθερώνει όλο το πλαίσιο των Στενών. Βέβαια, η Τουρκία, η οποία χρησιμοποιεί αυτή την αλλαγή δίχως όμως να θέλει να κάνει το ίδιο η Ελλάδα. Αντιλαμβανόμαστε ότι πλέον είναι μόνο θέμα βούλησης από τα δύο κράτη. Η Σύμβαση είναι ξεκάθαρη, το πρόβλημα της ερμηνείας δεν είναι νομικό, αλλά πολιτικό. Η πραγματικότητα της Σύμβασης Montreux και της τροποποίησης που αποτέλεσε, έχει ως επίπτωση την απελευθέρωση των προηγούμενων περιορισμών. Κατά συνέπεια, τα νησιά της Ελλάδας, τα οποία αναφέρονταν στη Σύμβαση των Στενών, δεν έχουν πια κανένα περιορισμό. Είναι, λοιπόν, μόνο ελληνικό το πλαίσιο της απόφασης για την διαχώριση αυτών των νησιών στο Αιγαίο. Όλες οι άλλες αναφορές είναι απλώς πολιτικά προσχήματα.
Ένα νατοϊκό δομικό στοιχείο : η αρχή της ουδετερότητας
Ν. Λυγερός
Ένα νατοϊκό δομικό στοιχείο είναι η αρχή της ουδετερότητας. Αυτή η αρχή δεν έχει σχέση μόνο με αυτήν την ειδική συμμαχία. Είναι ένα βασικό θέμα που έρχεται σε εφαρμογή σε κάθε εσωτερική συμμετρική δομή. Η αρχή της ουδετερότητας εξασφαλίζει τη μη παρέμβαση σε κάθε εσωτερική διαμάχη. Σε θετικό πλαίσιο αυτή η προσέγγιση είναι όχι μόνο αποτελεσματική αλλά και παραγωγική. Διότι η ολική δομή δεν αναλώνεται με εσωτερικές τριβές. Ενώ σε αρνητικό πλαίσιο αυτή η μεθοδολογία είναι ευάλωτη. Πιο συγκεκριμένα, ένα αρνητικό στοιχείο μέσω της στρατηγικής του de facto και του πεδίου ορισμού του Clausewitz μπορεί να προκαλέσει συνειδητά προβλήματα και να υποχρεώσει όλο το σύστημα να εφαρμόσει την αρχή της ουδετερότητας. Κατά συνέπεια, με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται το νοητικό σχήμα του Wiesel: η ουδετερότητα μεταξύ θύτη και θύματος είναι πάντα με το μέρος του θύτη. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, σε αυτό το πλαίσιο όπου εφαρμόζεται η αρχή της ουδετερότητας, συμφέρει στον θύτη να επιτεθεί το θύμα, ακόμα και αν ξέρει εκ των προτέρων ότι η υπόθεση είναι άδικη. Διότι η αδικία, όταν δεν υπάρχει παρέμβαση, προκαλεί μια αλλαγή φάσης, που αποτελεί κέρδος. Αυτό το νοητικό σχήμα έχει εφαρμογή και εκτός δομής, όταν οι άλλοι παίκτες δεν θέλουν να έχουν κανένα κόστος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πολιτική επίθεση της Τουρκίας σε ένα από το blocks της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, που προκάλεσε την απώλεια επενδυτών στο συγκεκριμένο block. Η Τουρκία ήξερε ότι βρισκόταν εκτός πλαισίου της, αλλά και μόνο η ύπαρξη της παρεμπόδισής της είχε ως επίπτωση την αποφυγή κινδύνου των επενδυτών.
Όσο αφορά στο νατοϊκό πλαίσιο, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπόθεση της Λήμνου. Από το 1957, το ΝΑΤΟ ακολουθεί τις εξής πολιτικές, που αναλύσαμε προηγουμένως:
«the need to meet, in so far as possible, NATO military requirements while at the same time avoiding legal questions concerning Treaty arrangements between members of the Alliance, which are not within the province of the North Atlantic Treaty Organization adjudicate or resolve.»
Το θέμα της Λήμνου είναι απλό. Η Λήμνος είχε ένα καθεστώς με την αντικατάσταση αυτής της Σύμβασης από τη Σύμβαση του Montreux to 1936. Το 1956, μετά τη λήξη της προθεσμίας του άρθρου 28, λειτουργεί αποκλειστικά το άρθρο 1. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον κανένας περιορισμός στην περιοχή. Κατά συνέπεια, η Λήμνος και η Σαμοθράκη δεν μπορούν να αποτελέσουν σημεία τριβής, παρά μόνον αν είναι η θέληση της Τουρκίας να τα αμφισβητήσει, ενώ ξέρει ότι δεν υφίσταται πρόβλημα αλλά με αυτόν τον τρόπο δεν γίνονται ασκήσεις σε αυτήν την περιοχή. Το παίγνιό της είναι άδικο αλλά λειτουργεί και αυτό έχει σημασία για τη Τουρκία. |
|
Το αλίευσα ΕΔΩ
