- Νικηφόρος Φωκάς
Η προφυλάκιση του Γέροντα Εφραίμ παραβιάζει βασικές αρχές του δικαίου: η υπόθεση πρέπει να επαπροσδιορισθεί ως διαφορά αστικού δικαίου
Όπως τονίζει ο κ. Χριστόφορος Κοσμίδης, η προσωρινή κράτηση του Γέροντα Εφραίμ παραβιάζει την αρχή του αμερόληπτου δικαστή (βλ. ιστοσελίδα romfea.gr της 19.02.2012). Τα επιχειρήματα του κ. Κοσμίδη είναι πειστικά. Όπως τόνισε και ο κ. Βασίλειος Κόκκινος, ο ανακριτής στην υπόθεση αυτή ενήργησε «έξω από τα ακραία όρια της λογικής» και «κινείται από λανθάνουσα προκατάληψη». Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η προφυλάκιση δεν προβλέπεται από τον νόμο ως μέσο προστασίας των δικαστών εναντίον του πιθανού επηρεασμού τους από τους διαδίκους! Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά υποτιμητικό για τους λειτουργούς της δικαιοσύνης. Είναι δε κοινά γνωστό ότι επηρεασμός είναι απίθανος, αφού πολιτικοί και δημόσιοι λειτουργοί φοβούνται πλέον να πουν ακόμη και καλημέρα στον Γέροντα Εφραίμ.
Όπως τονίζει και ο αναπληρωτής καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών κ. Σταύρος Τσακυράκης, η προφυλάκιση του Γέροντα Εφραίμ είναι τελείως αυθαίρετη και δεν έχει κανένα έρεισμα στο νόμο, παραβιάζει δε βάναυσα τη θεμελιώδη αρχή του κράτους δικαίου που υπαγορεύει ότι κανείς δεν στερείται της ελευθερίας του παρά μόνο μετά από απόφαση νόμιμα συνιστάμενου δικαστηρίου. Κατά την άποψη του κ. Τσακυράκη, ο νόμος που ρυθμίζει την προσωρινή κράτηση (άρθρο 282 ΚΠΔ) απαιτεί η τέλεση νέων αδικημάτων να είναι πολύ πιθανή, πράγμα που, όπως λέει, δεν είναι καθόλου πιθανό στην περίπτωση του Γέροντα Εφραίμ, ιδίως αφού αυτό προϋποθέτει τη σύμπραξη κάποιων κρατικών οργάνων ή λειτουργών και αυτή είναι απίθανο να υπάρξει μετά τον σάλο που πρόεκυψε με την υπόθεση αυτή (βλ. http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.post&id=11343).
Επιθυμώ να τονίσω και τα ακόλουθα. Πρώτα, αν υπάρξει παραπομπή, η ποινική δίκη θα πρέπει να ανασταλεί μέχρι να κριθεί από τα πολιτικά δικαστήρια το πρόκριμά της, δηλαδή το ιδιοκτησιακό ζήτημα. Έτσι, ο κατηγορούμενος θα αφεθεί ελεύθερος πριν εκδοθεί απόφαση του ποινικού δικαστηρίου (η και του πολιτικού δικαστηρίου). Κατά την λογική του ανακριτή, τότε θα τελέσει νέα αδικήματα προσπαθώντας να επηρεάσει πάλι τους δικαστές (οι οποίοι κατά τον ανακριτή φαίνεται είναι ευεπίφοροι σε τέτοιο επηρεασμό) και επομένως ο σκοπός της προφυλάκισης ματαιώνεται. Ερωτάται λοιπόν τι σκοπό εξυπηρετεί η προφυλάκιση, να αναβάλει την τέλεση νέων αξιοποίνων πράξεων για αργότερα;!
Περαιτέρω, εκτιμώ ότι είναι πολύ αμφίβολο ότι το ιδιοκτησιακό ζήτημα (αν όχι όσον αφορά στην Βιστωνίδα, τουλάχιστον όσον αφορά στις παραλίμνιες εκτάσεις) θα κριθεί υπέρ του Δημοσίου. Και αν αυτό γινόταν, θα δημιουργείτο ένα μεγαλύτερο θέμα, αφού αυτομάτως θα τίθετο το ζήτημα αν τα αλιευτικά δικαιώματα που το Δημόσιο ισχυρίζεται ότι έδωσε στην Μονή το 1930 ως μοναδικό αντάλλαγμα για τα 38 χιλ. στρέμματα γης στην Χαλκιδική που η Μονή παραχώρησε στο Δημόσιο αποτελούν εύλογο αντάλλαγμα και επομένως αν η παραχώρηση αυτή είναι έγκυρη. Αν κριθεί ότι δεν ήταν έγκυρη, τα 38 χιλ. στρέμματα μπορεί να πρέπει να επιστραφούν στην Μονή και το Δημόσιο να χρειασθεί να αποζημιώσει τους κληρονόμους αυτών των προσφύγων στους οποίους είχε παραχωρήσει αυτή την γη. Και αυτό γιατί παραχώρηση αγιορετικής γης χωρίς εύλογο αντάλλαγμα δεν επιτρέπεται από τον ΚΧΑΟ και, λόγω της συνταγματικής προστασίας του πατροπαράδοτου καθεστώτος του Αγίου Όρους (η συνέχιση του οποίου δεν είναι δυνατή αν η περιουσία του παρεχωρείτο νόμιμα χωρίς εύλογο αντάλλαγμα), το δικαίωμα της Μονής δεν έχει αποδυναμωθεί από την μη άσκηση του όλα αυτά τα χρόνια, και ούτε χωρεί απόκτηση τέτοιας συνταγματικά προστατευμένης περιουσίας με χρησικτησία.
Αλλά ακόμη και αν το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Βιστωνίδας και των παραλιμνίων εκτάσεων ελύετο υπέρ του Δημοσίου, πάλι η ποινική καταδίκη δεν είναι δεδομένη. Πρέπει να αποδειχτεί και ο δόλος, πράγμα πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) αφού αυτό προϋποθέτει γνώση θεμάτων σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς που είναι ακόμη αμφιλεγόμενα ανάμεσα σε έγκριτους νομικούς (πως ήξεραν οι μοναχοί τότε αυτό που ακόμη και τώρα δεν ξέρουν έγκυροι νομικοί;). Αν δε το ιδιοκτησιακό κριθεί υπέρ της Μονής στο σύνολο του η μερικά (δηλαδή τα ελληνικά δικαστήρια επιδικάσουν στην Μονή την Βιστωνίδα, τα δικαιώματα αλιείας που έχουν καταπατηθεί επί σειράν ετών και έχουν κατά πάσα πιθανότητα οικονομική άξια πέραν της αξίας των ανταλλαγέντων ακινήτων η τις παραλίμνιες εκτάσεις, και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων - ΕΔΑΔ - δεν καταδικάσει το Δημόσιο σε καταβολή αποζημίωσης για παραβίαση του ανθρωπίνου δικαιώματος της ιδιοκτησίας), οι παρούσες ποινικές κατηγορίες δεν μπορούν να σταθούν. Ερωταται λοιπόν και πάλι. Ποιός είναι ο σκοπός της προφυλάκισης, να τιμωρηθεί ο κατηγορούμενος (και μαζί του η Μονή, το Άγιον Όρος και η Εκκλησία), ούτως η άλλως, και πάντως ανεξάρτητα από το αν βάσιμα πιθανολογείται και μπορεί να αποδειχτεί πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας η ενοχή του;
Έπειτα, μπορεί η ανάκριση να έγινε στην Αθήνα γιατί λειτούργησε η αρχή της συνάφειας λόγω της πληθώρας των κατηγορουμένων που ήσαν κάτοικοι Αθηνών. Αλλά, καθ’ όσον αφορά ένα Αγιορείτη Μοναχό, αν η δίκη δεν γίνει στην Θεσσαλονίκη, υπάρχει θέμα υπερβάσης και της κατά τόπον αρμοδιότητας των δικαστηρίων της Θεσσαλονίκης, αφού σύμφωνα με το άρθρο 7 του ΚΧΑΟ οι Αγιορείτες Μοναχοί διώκονται ποινικά ενώπιον των δικαστηρίων της Θεσσαλονίκης. Τέλος, στο βαθμό που δεν εξετάστηκαν οι συναφείς καταγγελίες για την πιθανή ανάμειξη τρίτων στην υπόθεση με σκοπό να κατασκευάσουν ένα «σκάνδαλο» εκ του μηδενός (βλ. «Επίκαιρα» της 16.06.2011 και «Ακρόπολη» της 24.06.2011), ίσως υπάρχει και αμέλεια που πλησιάζει την παράβαση καθήκοντος. Παραλογισμός, προκατάληψη και πιθανόν παράβαση καθήκοντος είναι τα αίτια αυτής της προφυλάκισης που πάντως δεν έχει έρεισμα στον νόμο και παραβιάζει βασικές αρχές του δικαίου.
Είναι πλέον σαφές ότι η υπόθεση δεν έπρεπε να ποινικοποιηθεί. Αυτό το λάθος έγινε σίγουρα κάτω από την πίεση των Μ.Μ.Ε. Η κυβέρνηση Καραμανλή όφειλε να κάνει τις παραχωρήσεις η ανταλλαγές με νόμο για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, όπως η συντήρηση των τεράστιας σημασίας κειμηλίων του Βατοπαιδίου και η συνέχιση του επίσης τεράστιου κοινωνικού έργου της Μονής. Μια τέτοια παραχώρηση δεν είναι παράνομη, όπως δεν είναι παράνομη η παραχώρηση από το Δημόσιο χώρου για την ανέγερση τζαμιού. Επίσης, η κυβέρνηση Παπανδρέου όφειλε να είχε δεχτεί την προσφορά της Μονής και να είχε πάρει πίσω τα ανταλλαγέντα ακίνητα ώστε η διαφορά να περιοριστεί στο περιουσιακό καθεστώς της Βιστωνίδας και των παραλιμνίων εκτάσεων. Αυτά πρέπει να γίνουν και τώρα. Η ποινική δίωξη οφείλει να ανασταλεί μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης για το περιουσιακό θέμα από τα πολιτικά δικαστήρια. Επίσης, στο βαθμό που εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον, να γίνουν οι παραχωρήσεις με νόμο και η Μονή να παραιτηθεί από την δίκη με το Δημόσιο για την Βιστωνίδα. Διαφορετικά, να προσφέρει και πάλι η Μονή τα ανταλλαγέντα ακίνητα στο Δημόσιο και να περιοριστεί η διαφορά στο αστικό θέμα ως προς την Βιστωνίδα. Βεβαίως, όπως ήδη αναφέρθηκε, αυτό θα έθετε και το μεγαλύτερο ακόμη ζήτημα της εγκυρότητας της παραχώρησης των 38 χιλ. στρεμμάτων γης στην Χαλκιδική το 1930 από την Μονή στο Δημόσιο.
Αφού με την αναστολή της ποινικής δίωξης θα έχει δημιουργηθεί ένα καλύτερο κλίμα συνεννόησης ανάμεσα στους διαδίκους για την επίλυση της αστικής διαφοράς, αξίζει να δοκιμαστούν οι διαπραγματεύσεις η και η διαμεσολάβηση. Με αυτό τον τρόπο, θα εξοικονομηθεί χρόνος και χρήμα, αλλά και θα αποφευχθεί η διαιώνιση της διαμάχης και η φθορά τόσο του Δημοσίου όσο και ενός τόσο σεβαστού θεσμού της Ορθοδοξίας με μεγάλη προσφορά στην αυτοσυνειδησία αλλά και στην ανεξαρτησία των Ελλήνων, όπως το Άγιον Όρος. Αν αυτές οι προσπάθειες δεν ευοδωθούν, τότε οφείλει να δοκιμαστεί η διεθνής, εν ανάγκη, διαιτησία. Και πάλι θα εξοικονομηθεί χρόνος και χρήμα, αλλά και θα αποφευχθεί η περαιτέρω φθορά των εμπλεκόμενων θεσμών από την συνέχιση της ανοιχτής αντιπαράθεσης. Μόνο αν όλες αυτές οι προσπάθειες δεν ευδοκιμήσουν, οφείλει η διάφορα να διευθετηθεί ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων, εν γνώσει του γεγονότος ότι αν η Μονή χάσει την δίκη ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, είναι πιθανόν να προσφύγει στο ΕΔΑΔ και να κερδίσει. Υπάρχει πάντα καιρός να διορθωθούν τα λάθη. Αρκεί να υπάρχει καλή διάθεση και πρακτικό πνεύμα. Όποιος δεν τα έχει αυτά θα πληρώσει και ακριβό τίμημα, ακόμη και αν μετά από πολλά χρόνια κερδίσει την δίκη.
Νικηφόρος Φωκάς
Το αλίευσα ΕΔΩ 
