- Δημήτρης Μαυρίδης
Ενώ ο κόσμος ολόκληρος βυθίζεται κάθε μέρα περισσότερο μέσα στις περιοριστικές προσπάθειες για να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση και να επανέλθει η περιπόθητη ανάπτυξη, η Κίνα πραγματοποιεί το πανηγύρι των αγορών που της επιτρέπει το τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου που έχει συσσωρεύσει. Αυτό υπολογίζεται σε περίπου 3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Παρατηρούμε λοιπόν όχι μόνο την μεταφορά της μεταποιητικής δραστηριότητας από τις μέχρι σήμερα αναπτυγμένες οικονομίες του δυτικού κόσμου στην Ανατολική Ασία, αλλά ταυτόχρονα και την αποδυνάμωση των δυτικών οικονομιών με την πτώση των τιμών που ευνοεί την ασιατική χώρα να αποκτήσει πρώτες ύλες και προηγμένες βιομηχανικές εταιρείες με παγκόσμια προβολή.
Εκτός από τον άνθρακα, τον χαλκό και τα σιδηρούχα μεταλλεύματα που κυριολεκτικά στραγγίζει η Κίνα από τις παραγωγικές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής φαίνεται ότι και η αγορά ακινήτων θα κατακλυστεί από κινέζικα συμφέροντα σε τόπους όπως η Αυστραλία, η Σινγκαπούρη και ο Καναδάς. Πρόσθετα, η ελκυστική αμερικανική αγορά ακινήτων αναμένεται ότι θα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των Κινέζων. Φυσικά, ό,τι έχει σχέση με ενέργεια ενδιαφέρει τη χώρα που έχει προαγοράσει την παραγωγή του υπεδάφους (65% από τα σιδηρούχα μεταλλεύματα και 40% του χαλκού και του αλουμινίου σε παγκόσμια κλίμακα). Νέα μεταλλεία εμφανίζονται παντού από τη Ζάμπια μέχρι το Περού, ενώ οι γεωτρήσεις για πετρέλαιο γίνονται σε χώρες όπως η Αιθιοπία, το Καζακστάν και το Σουδάν. Παρά τα πολιτικά προβλήματα και τον κίνδυνο να κατηγορηθεί ως νέα αποικιακή δύναμη, η Κίνα πρωτοστατεί στην εκμετάλλευση των πρώτων υλών σε πολλές αφρικανικές και ασιατικές χώρες.
Μακριά φαίνεται να είναι οι αναμνήσεις από τους λιμούς που τυραννούσαν τον κινέζικο πληθυσμό κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια για εθνική παραγωγή και αποφυγή της εξάρτησης της χώρας από την ξένη παραγωγή τροφίμων, η κινέζικη ανάπτυξη έχει γιγαντώσει τις ανάγκες της χώρας σε διατροφή. Αγροτικά προϊόντα εισάγονται από τις ΗΠΑ, ενώ τεράστιες ποσότητες κρεάτων αναζητούνται σε όλο τον κόσμο.
Οπωσδήποτε, η εικόνα για την Κίνα που κυριαρχεί στον αναπτυγμένο κόσμο δεν ικανοποιεί την κινέζικη κυβέρνηση. Έτσι, οι λίστες αγορών των Κινέζων αρχίζουν να περιλαμβάνουν εταιρείες και δραστηριότητες από τον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Παράλληλα, αναπτύσσονται οι τεχνικές δυνατότητες των κινέζικων μέσων, ώστε να υποστηριχθεί κατάλληλα το παγκόσμιο σύστημα πληροφόρησης που φιλοδοξεί να αποκτήσει η Κίνα. Χαρακτηριστική είναι η ανάπτυξη του κινέζικου κινηματογράφου με παραγωγές που βασίζονται στην κινεζική πολιτισμική παράδοση και την κινέζικη ιστορία. Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι προσπάθειες των Κινέζων για μια θέση στον οργανωμένο μαζικό αθλητισμό με την αγορά διάσημων παικτών και αθλητών.
Το τεράστιο απόθεμα της Κίνας σε σκληρό νόμισμα της επιτρέπει να πραγματοποιεί και εκτεταμένα επενδυτικά προγράμματα κυρίως με την αγορά επιχειρήσεων και βιομηχανιών σε όλο τον κόσμο. Ειδικά, η Ευρώπη και κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχονται κινέζικες επενδύσεις, οι οποίες ξεκίνησαν από περιορισμένα ποσά, αλλά αυξάνονται ραγδαία και παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εκατοστιαία αύξηση από όλα τα κονδύλια που διαθέτουν οι Κινέζοι για επενδύσεις σε όλο τον κόσμο. Βέβαια, το 2009 από τα 12,5 περίπου τρισεκατομμύρια δολαρίων που αντιπροσωπεύουν τις συνολικές ξένες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο το 3% αντιπροσώπευε επενδύσεις της Κίνας. Η παρακμάζουσα, λόγω της οικονομικής κρίσης, υποδομή πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί με τη βοήθεια του κινέζικου αποθεματικού. Αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσαν να αυξηθούν ραγδαία. Ήδη στην Κίνα αναπτύσσεται μία τάξη πλουσίων η οποία αριθμητικά συγκρίνεται με αυτή των Ευρωπαίων. Τα άτομα αυτά αναζητούν καταναλωτικές διεξόδους τις οποίες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να τους βοηθήσουν να επιλέξουν. Εκτός από επώνυμα πολυτελή προϊόντα κύρους οι Κινέζοι καταναλωτές ενδιαφέρονται βέβαια για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Ήδη η προβληματική βιομηχανία αυτοκινήτων Saab έχει αγορασθεί από κινέζικα συμφέροντα, όπως και η πασίγνωστη Volvo που αποτελούσε τμήμα της Ford.
Υπάρχει χωρίς αμφιβολία στροφή των Κινέζων στις επενδυτικές δραστηριότητές τους και η στροφή αυτή παρατηρείται κυρίως στις επιλογές που καταλήγουν σε ό,τι προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σηματοδοτεί μία μετάβαση από τις επενδύσεις σε βασικούς κλάδους, όπως η μεταποίηση και η υποδομή σε εκλεπτυσμένες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και προϊόντων που απευθύνονται στον σύγχρονο τεχνολογικό και καταναλωτικό κόσμο. Προβλέπεται ως συνέπεια η δραματική αύξηση των κινέζικων επενδύσεων στην Ευρώπη. Οι τάσεις αυτές συμπίπτουν με την κρίση της ευρωζώνης και την απόλυτη ανάγκη χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επενδύσεις και χρηματοδότηση και επιβεβαιώνουν τους Ευρωπαίους καταναλωτές ως τους ιδανικούς αγοραστές των κινέζικων προϊόντων. Η Κίνα έχει ανταποκριθεί στις ευκαιρίες αυτές και έχει φροντίσει να διατηρεί σε ευρώ το ένα τέταρτο περίπου από το συνολικό της απόθεμα σε σκληρό νόμισμα
Η μεγάλη αγοραστική δύναμη της Κίνας έχει αρχίσει να ανησυχεί χώρες που φοβούνται ότι θα απειληθεί η εθνική τους ανεξαρτησία. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση της χρεοκοπημένης Ισλανδίας, στην οποία η Κίνα σχεδίαζε την αγορά 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων γης (περίπου το 3‰ του εθνικού εδάφους), ώστε να εγκαταστήσει τεράστιες τουριστικές εγκαταστάσεις. Το σχέδιο ματαιώθηκε μετά από ανησυχίες της ισλανδικής κυβέρνησης ότι η γη αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες που θα εκμεταλλευθούν την Αρκτική, τώρα που γίνεται προσπελάσιμη λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται από χώρες της κινέζικης περιφέρειας, οι οποίες ανησυχούν για την ενδεχόμενη ανάπτυξη του κινέζικου στρατιωτικού δυναμικού. Οι παρατηρητές στις ΗΠΑ όμως, είναι καθησυχαστικοί: δεν επιβεβαιώνονται φιλοδοξίες της Κίνας που θα αναλογούν στην οικονομική της ισχύ και βαρύτητα. Οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Κίνας δεν ανησυχούν. Άλλωστε, παρά την έξοδο του κινέζικου στόλου σε ευρύτερες θάλασσες, το δυναμικό του είναι περιορισμένο. Ανάλογα αξιολογείται και η κινέζικη αεροπορία που παραμένει σε χαμηλό επιχειρησιακό επίπεδο, ενώ η κινέζικη τεχνολογία αδυνατεί να εφοδιάσει τη χώρα με αεροπορικά συστήματα προηγμένης τεχνολογίας.
Παρακολουθούμε την ιστορική ανατροπή του παγκόσμιου συστήματος και την υπέρβαση του διαχωρισμού Ανατολής και Δύσης. Η μεταποίηση και η συμβατική βιομηχανία συγκεντρώνονται στην Ασία. Αυτό σημαίνει την μετακίνηση του πλούτου προς Ανατολάς. Η υπερχρεωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, το έλλειμμα κατασκευαστικής και βιομηχανικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ και το τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου της Κίνας, που σπεύδει να συμπληρώσει το κενό, είναι τα χαρακτηριστικά και ουσιώδη στοιχεία που μας δείχνουν πως θα διαμορφωθεί το μέλλον.
Το αλίευσα ΕΔΩ Εκτός από τον άνθρακα, τον χαλκό και τα σιδηρούχα μεταλλεύματα που κυριολεκτικά στραγγίζει η Κίνα από τις παραγωγικές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής φαίνεται ότι και η αγορά ακινήτων θα κατακλυστεί από κινέζικα συμφέροντα σε τόπους όπως η Αυστραλία, η Σινγκαπούρη και ο Καναδάς. Πρόσθετα, η ελκυστική αμερικανική αγορά ακινήτων αναμένεται ότι θα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των Κινέζων. Φυσικά, ό,τι έχει σχέση με ενέργεια ενδιαφέρει τη χώρα που έχει προαγοράσει την παραγωγή του υπεδάφους (65% από τα σιδηρούχα μεταλλεύματα και 40% του χαλκού και του αλουμινίου σε παγκόσμια κλίμακα). Νέα μεταλλεία εμφανίζονται παντού από τη Ζάμπια μέχρι το Περού, ενώ οι γεωτρήσεις για πετρέλαιο γίνονται σε χώρες όπως η Αιθιοπία, το Καζακστάν και το Σουδάν. Παρά τα πολιτικά προβλήματα και τον κίνδυνο να κατηγορηθεί ως νέα αποικιακή δύναμη, η Κίνα πρωτοστατεί στην εκμετάλλευση των πρώτων υλών σε πολλές αφρικανικές και ασιατικές χώρες.
Μακριά φαίνεται να είναι οι αναμνήσεις από τους λιμούς που τυραννούσαν τον κινέζικο πληθυσμό κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια για εθνική παραγωγή και αποφυγή της εξάρτησης της χώρας από την ξένη παραγωγή τροφίμων, η κινέζικη ανάπτυξη έχει γιγαντώσει τις ανάγκες της χώρας σε διατροφή. Αγροτικά προϊόντα εισάγονται από τις ΗΠΑ, ενώ τεράστιες ποσότητες κρεάτων αναζητούνται σε όλο τον κόσμο.
Οπωσδήποτε, η εικόνα για την Κίνα που κυριαρχεί στον αναπτυγμένο κόσμο δεν ικανοποιεί την κινέζικη κυβέρνηση. Έτσι, οι λίστες αγορών των Κινέζων αρχίζουν να περιλαμβάνουν εταιρείες και δραστηριότητες από τον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Παράλληλα, αναπτύσσονται οι τεχνικές δυνατότητες των κινέζικων μέσων, ώστε να υποστηριχθεί κατάλληλα το παγκόσμιο σύστημα πληροφόρησης που φιλοδοξεί να αποκτήσει η Κίνα. Χαρακτηριστική είναι η ανάπτυξη του κινέζικου κινηματογράφου με παραγωγές που βασίζονται στην κινεζική πολιτισμική παράδοση και την κινέζικη ιστορία. Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι προσπάθειες των Κινέζων για μια θέση στον οργανωμένο μαζικό αθλητισμό με την αγορά διάσημων παικτών και αθλητών.
Το τεράστιο απόθεμα της Κίνας σε σκληρό νόμισμα της επιτρέπει να πραγματοποιεί και εκτεταμένα επενδυτικά προγράμματα κυρίως με την αγορά επιχειρήσεων και βιομηχανιών σε όλο τον κόσμο. Ειδικά, η Ευρώπη και κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχονται κινέζικες επενδύσεις, οι οποίες ξεκίνησαν από περιορισμένα ποσά, αλλά αυξάνονται ραγδαία και παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εκατοστιαία αύξηση από όλα τα κονδύλια που διαθέτουν οι Κινέζοι για επενδύσεις σε όλο τον κόσμο. Βέβαια, το 2009 από τα 12,5 περίπου τρισεκατομμύρια δολαρίων που αντιπροσωπεύουν τις συνολικές ξένες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο το 3% αντιπροσώπευε επενδύσεις της Κίνας. Η παρακμάζουσα, λόγω της οικονομικής κρίσης, υποδομή πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί με τη βοήθεια του κινέζικου αποθεματικού. Αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσαν να αυξηθούν ραγδαία. Ήδη στην Κίνα αναπτύσσεται μία τάξη πλουσίων η οποία αριθμητικά συγκρίνεται με αυτή των Ευρωπαίων. Τα άτομα αυτά αναζητούν καταναλωτικές διεξόδους τις οποίες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να τους βοηθήσουν να επιλέξουν. Εκτός από επώνυμα πολυτελή προϊόντα κύρους οι Κινέζοι καταναλωτές ενδιαφέρονται βέβαια για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Ήδη η προβληματική βιομηχανία αυτοκινήτων Saab έχει αγορασθεί από κινέζικα συμφέροντα, όπως και η πασίγνωστη Volvo που αποτελούσε τμήμα της Ford.
Υπάρχει χωρίς αμφιβολία στροφή των Κινέζων στις επενδυτικές δραστηριότητές τους και η στροφή αυτή παρατηρείται κυρίως στις επιλογές που καταλήγουν σε ό,τι προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σηματοδοτεί μία μετάβαση από τις επενδύσεις σε βασικούς κλάδους, όπως η μεταποίηση και η υποδομή σε εκλεπτυσμένες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και προϊόντων που απευθύνονται στον σύγχρονο τεχνολογικό και καταναλωτικό κόσμο. Προβλέπεται ως συνέπεια η δραματική αύξηση των κινέζικων επενδύσεων στην Ευρώπη. Οι τάσεις αυτές συμπίπτουν με την κρίση της ευρωζώνης και την απόλυτη ανάγκη χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επενδύσεις και χρηματοδότηση και επιβεβαιώνουν τους Ευρωπαίους καταναλωτές ως τους ιδανικούς αγοραστές των κινέζικων προϊόντων. Η Κίνα έχει ανταποκριθεί στις ευκαιρίες αυτές και έχει φροντίσει να διατηρεί σε ευρώ το ένα τέταρτο περίπου από το συνολικό της απόθεμα σε σκληρό νόμισμα
Η μεγάλη αγοραστική δύναμη της Κίνας έχει αρχίσει να ανησυχεί χώρες που φοβούνται ότι θα απειληθεί η εθνική τους ανεξαρτησία. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση της χρεοκοπημένης Ισλανδίας, στην οποία η Κίνα σχεδίαζε την αγορά 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων γης (περίπου το 3‰ του εθνικού εδάφους), ώστε να εγκαταστήσει τεράστιες τουριστικές εγκαταστάσεις. Το σχέδιο ματαιώθηκε μετά από ανησυχίες της ισλανδικής κυβέρνησης ότι η γη αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες που θα εκμεταλλευθούν την Αρκτική, τώρα που γίνεται προσπελάσιμη λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται από χώρες της κινέζικης περιφέρειας, οι οποίες ανησυχούν για την ενδεχόμενη ανάπτυξη του κινέζικου στρατιωτικού δυναμικού. Οι παρατηρητές στις ΗΠΑ όμως, είναι καθησυχαστικοί: δεν επιβεβαιώνονται φιλοδοξίες της Κίνας που θα αναλογούν στην οικονομική της ισχύ και βαρύτητα. Οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Κίνας δεν ανησυχούν. Άλλωστε, παρά την έξοδο του κινέζικου στόλου σε ευρύτερες θάλασσες, το δυναμικό του είναι περιορισμένο. Ανάλογα αξιολογείται και η κινέζικη αεροπορία που παραμένει σε χαμηλό επιχειρησιακό επίπεδο, ενώ η κινέζικη τεχνολογία αδυνατεί να εφοδιάσει τη χώρα με αεροπορικά συστήματα προηγμένης τεχνολογίας.
Παρακολουθούμε την ιστορική ανατροπή του παγκόσμιου συστήματος και την υπέρβαση του διαχωρισμού Ανατολής και Δύσης. Η μεταποίηση και η συμβατική βιομηχανία συγκεντρώνονται στην Ασία. Αυτό σημαίνει την μετακίνηση του πλούτου προς Ανατολάς. Η υπερχρεωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, το έλλειμμα κατασκευαστικής και βιομηχανικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ και το τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου της Κίνας, που σπεύδει να συμπληρώσει το κενό, είναι τα χαρακτηριστικά και ουσιώδη στοιχεία που μας δείχνουν πως θα διαμορφωθεί το μέλλον.
