Ήδη ο καιρός σπεύδει προς το τέλος της νηστείας, γι' αυτό κι εμείς ας
εντείνουμε τις δυνάμεις μας, για να προχωρήσουμε στην αρετή. Διότι,
όπως δεν έχουν καμία ωφέλεια από τα πολλά τρεξίματα εκείνοι που
αγωνίζονται στο στάδιο αγώνα δρόμου, αν χάσουν τελικά τα βραβεία, έτσι
κι εμείς δεν θα έχουμε κανένα κέρδος από τους πολλούς κόπους και τους
ιδρώτες που καταθέσαμε χάριν της νηστείας, αν δεν μπορέσουμε με καθαρή
συνείδηση να απολαύσουμε την Ιερά Τράπεζα.
Γι' αυτό ακριβώς προηγούνται και η νηστεία και η Σαρακοστή και οι λατρευτικές Συνάξεις τόσων ημερών και οι ακροάσεις των θείων λόγων, και οι προσευχές και οι διδασκαλίες.
Γι' αυτό ακριβώς προηγούνται και η νηστεία και η Σαρακοστή και οι λατρευτικές Συνάξεις τόσων ημερών και οι ακροάσεις των θείων λόγων, και οι προσευχές και οι διδασκαλίες.
Ωστε
με τη σπουδή αυτή που επιδεικνύουμε, με κάθε δηλαδή τρόπο, να
αποπλύνουμε τα αμαρτήματα που επισωρεύτηκαν στην ψυχή μας κατά τη
διάρκεια όλου του προηγούμενου χρόνου.
Για
να μπορέσουμε με τον αγώνα μας αυτό να κάνουμε βίωμα τις εντολές του
Θεού, να καθαρισθούμε από καθετί εφάμαρτο και με παρρησία πνευματική
να μετάσχουμε με ευλάβεια στην αναίμακτη εκείνη θυσία της Αναστάσιμης
Θείας Λειτουργίας. Διότι, αν δεν γίνει τούτο, μάταια και άσκοπα και
χωρίς ωφέλεια, έχουμε υποστεί τόσο κόπο.
Ο καθένας λοιπόν ας εξετάσει κατ' ιδίαν ποιο ελάττωμα διόρθωσε, ποια αρετή απέκτησε, ποια αμαρτία απέβαλε και κατά τι έγινε καλύτερος.
Ο καθένας λοιπόν ας εξετάσει κατ' ιδίαν ποιο ελάττωμα διόρθωσε, ποια αρετή απέκτησε, ποια αμαρτία απέβαλε και κατά τι έγινε καλύτερος.
Και
αν μεν βρει ότι κάτι κέρδισε από τη νηστεία, αυτή την καλή πνευματική
συναλλαγή, και διαπιστώσει ότι πολύ επιμελήθηκε τα τραύματα της ψυχής
του, ας προσέρχεται για να κοινωνήσει. Αν όμως έμεινε ράθυμος και έχει
μόνο τη νηστεία του να επιδείξει, αλλά τίποτα από τα υπόλοιπα δεν έχει
κατορθώσει, ας απέχει από το Μυστήριο. Τότε μόνο να εισέλθει, όταν
καθαρισθεί απ' όλα του τα αμαρτήματα.
Κανείς να μη στηρίζεται μόνο στη νηστεία, αν έμεινε αδιόρθωτος στα υπόλοιπα πάθη. Διότι εκείνος που δεν νηστεύει, είναι φυσικό να συγχωρηθεί, όταν ο κύριος λόγος που δεν νήστεψε είναι η ασθένεια του σώματος. Εκείνος όμως που δεν διόρθωσε τα παραπτώματά του, είναι δύσκολο να βρει κάποια απολογία.
Δεν νήστεψες λόγω της σωματικής σου ασθένειας. Πες μου όμως, για ποιό λόγο δεν συμφιλιώθηκες με τους εχθρούς σου; Μήπως και εδώ έχεις να προβάλλεις κάποια σωματική αδυναμία; Αν εξακολουθείς επίσης να έχεις φθόνο και ζήλεια, πες μου, τί απολογία θα δώσεις; Διότι γι' αυτά τα ελαττώματα δεν μπορείς να προβάλλεις λόγους σωματικής ασθένειας.
Κανείς να μη στηρίζεται μόνο στη νηστεία, αν έμεινε αδιόρθωτος στα υπόλοιπα πάθη. Διότι εκείνος που δεν νηστεύει, είναι φυσικό να συγχωρηθεί, όταν ο κύριος λόγος που δεν νήστεψε είναι η ασθένεια του σώματος. Εκείνος όμως που δεν διόρθωσε τα παραπτώματά του, είναι δύσκολο να βρει κάποια απολογία.
Δεν νήστεψες λόγω της σωματικής σου ασθένειας. Πες μου όμως, για ποιό λόγο δεν συμφιλιώθηκες με τους εχθρούς σου; Μήπως και εδώ έχεις να προβάλλεις κάποια σωματική αδυναμία; Αν εξακολουθείς επίσης να έχεις φθόνο και ζήλεια, πες μου, τί απολογία θα δώσεις; Διότι γι' αυτά τα ελαττώματα δεν μπορείς να προβάλλεις λόγους σωματικής ασθένειας.
Είναι
βέβαια έργο της φιλανθρωπίας του Χριστού, το ότι η εφαρμογή των
σπουδαιότερων εντολών, που συνέχουν την πνευματική μας ζωή, δεν
παρεμποδίζεται από τη σωματική ασθένεια.
Επειδή λοιπόν είναι ανάγκη να τηρούμε όλες τις εντολές εξίσου, και μάλιστα εκείνη που αναφέρει να μην έχουμε κανέναν εχθρό, ούτε να αφήνουμε να χρονίζει στην καρδιά μας η οργή και η μνησικακία, αλλά να συμφιλιωνόμαστε αμέσως με τον πλησίον, εμπρός λοιπόν, ας μιλήσουμε σήμερα γι' αυτή την εντολή.
Οπως εκείνος που πορνεύει και βλασφημεί είναι αδύνατον να συμμετάσχει στην Αγία Τράπεζα, έτσι και αυτός που κάνει κάποιον εχθρό του και μνησικακεί, είναι αδύνατον να μετάσχει στη Θεία Κοινωνία.
Επειδή λοιπόν είναι ανάγκη να τηρούμε όλες τις εντολές εξίσου, και μάλιστα εκείνη που αναφέρει να μην έχουμε κανέναν εχθρό, ούτε να αφήνουμε να χρονίζει στην καρδιά μας η οργή και η μνησικακία, αλλά να συμφιλιωνόμαστε αμέσως με τον πλησίον, εμπρός λοιπόν, ας μιλήσουμε σήμερα γι' αυτή την εντολή.
Οπως εκείνος που πορνεύει και βλασφημεί είναι αδύνατον να συμμετάσχει στην Αγία Τράπεζα, έτσι και αυτός που κάνει κάποιον εχθρό του και μνησικακεί, είναι αδύνατον να μετάσχει στη Θεία Κοινωνία.
Και
αυτό είναι πολύ λογικό. Διότι αυτός που έπεσε στην πορνεία και στη
μοιχεία, μαζί με την ικανοποίηση της σαρκικής επιθυμίας, έδωσε τέλος και
στην ενέργεια της αμαρτίας· και αν θελήσει να ανανήψει και να σηκωθεί
από την πτώση του αυτή και να μετανοήσει, έχει κάποια παρηγοριά. Εκείνος
όμως που μνησικακεί, κάθε μέρα ενεργεί την αμαρτία και ουδέποτε δίνει
τέλος σ' αυτήν.
Στην
περίπτωση της σαρκικής αμαρτίας, έπεσε κάποιος στο παράπτωμα,
σηκώθηκε, και πήρε τέλος η αμαρτία. Εδώ, στο θέμα της μνησικακίας,
καθημερινά και ακατάπαυστα επιτελείται η αμαρτία.
Πες μου λοιπόν, ποιά συγνώμη θα έχουμε, αφού παραδίδουμε τους εαυτούς μας, με τη θέλησή μας, σε τέτοιο πονηρό θηρίο; Και πώς θέλεις να είναι προς εσένα ο Δεσπότης Χριστός γλυκύς και πράος, όταν εσύ γίνεσαι σκληρός προς τον συνάνθρωπό σου και δεν τον συγχωρείς;
Πες μου λοιπόν, ποιά συγνώμη θα έχουμε, αφού παραδίδουμε τους εαυτούς μας, με τη θέλησή μας, σε τέτοιο πονηρό θηρίο; Και πώς θέλεις να είναι προς εσένα ο Δεσπότης Χριστός γλυκύς και πράος, όταν εσύ γίνεσαι σκληρός προς τον συνάνθρωπό σου και δεν τον συγχωρείς;
Αλλά θα μου πεις ότι σε έβρισε ο συνάνθρωπός σου. Ομως κι εσύ βρίζεις τον Θεό πολύ συχνά και επαναληπτικά. Και πώς είναι δυνατόν να εξισώνεται ο δούλος προς τον Δεσπότη; Ας αφήσουμε το ότι μπορεί να σε έβρισε ο σύνδουλός σου επειδή εσύ πρώτος τον αδίκησες. Παρόλα αυτά όμως εσύ οργίστηκες εναντίον του. Και ξεχνάς ότι κι εσύ βρίζεις τον Δεσπότη Χριστό, ενώ Εκείνος δεν σε έχει αδικήσει σε τίποτε, ούτε σε έχει βλάψει, αλλά αντίθετα σε ευεργετεί καθημερινά.
Προσπάθησε να καταλάβεις ότι αν μέτραγε ο Θεός όλα εκείνα τα σφάλματά μας που διαπράττουμε προς Αυτόν, δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε ούτε μία ημέρα. Διότι λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Εάν, Κύριε, Κύριέ μου, παρατηρήσεις και εξετάσεις με αυστηρότητα τις ανομίες μας, και δεν τις παραβλέψεις, ποιός μπορεί να βαστάξει το βάρος της δικαιοσύνης Σου;» (Ψαλμ. 129, 3).
Και ας αφήσω όλα τα άλλα, όσα γνωρίζει η συνείδηση του καθενός, τα οποία δεν τα ξέρουν οι άλλοι άνθρωποι, αλλά τα γνωρίζει μονάχα ο Θεός, και ας σταθώ στα φανερά και ομολογημένα αμαρτήματα.
Αν μας ζητηθεί λόγος για όλα αυτά, ποιά συγχώρηση θα βρούμε;
Αν, για παράδειγμα, εξετάσει ο Θεός τη ραθυμία που επιδεικνύουμε την ώρα της προσευχής και την ολιγωρία και το ότι, ενώ στεκόμαστε ενώπιόν Του και τον παρακαλούμε, δεν Του αποδίδουμε ούτε τόση ευλάβεια και τιμή, όση αποδίδουν οι δούλοι στους κυρίους τους, ή οι στρατιώτες στους άρχοντες, ή οι φίλοι στους φίλους τους, ποιά άραγε συγχώρηση θα έχουμε;
Διότι, όταν συζητάς με τον φίλο σου, το κάνεις με κάθε προσοχή, όταν όμως προσεύχεσαι στον Θεό και τον παρακαλείς για τα αμαρτήματά σου, και ζητάς συγχώρηση για τα τόσο μεγάλα σου πλημμελήματα, το κάνεις, πολλές φορές, με ραθυμία.
Αν, για παράδειγμα, εξετάσει ο Θεός τη ραθυμία που επιδεικνύουμε την ώρα της προσευχής και την ολιγωρία και το ότι, ενώ στεκόμαστε ενώπιόν Του και τον παρακαλούμε, δεν Του αποδίδουμε ούτε τόση ευλάβεια και τιμή, όση αποδίδουν οι δούλοι στους κυρίους τους, ή οι στρατιώτες στους άρχοντες, ή οι φίλοι στους φίλους τους, ποιά άραγε συγχώρηση θα έχουμε;
Διότι, όταν συζητάς με τον φίλο σου, το κάνεις με κάθε προσοχή, όταν όμως προσεύχεσαι στον Θεό και τον παρακαλείς για τα αμαρτήματά σου, και ζητάς συγχώρηση για τα τόσο μεγάλα σου πλημμελήματα, το κάνεις, πολλές φορές, με ραθυμία.
Και,
ενώ είσαι γονατισμένος μπροστά Του, αφήνεις το νου σου να πλανάται σε
διάφορα μέρη της αγοράς και της οικίας σου, και οι προσευχές που λέει το
στόμα σου είναι άσκοπες και μάταιες. Και αυτό δεν το παθαίνουμε μια και
δυο, αλλά πολλές φορές. Αν λοιπόν τούτο μόνο ήθελε να εξετάσει ο Θεός,
άραγε θα λάβουμε συγχώρηση, άραγε θα μπορέσουμε να απολογηθούμε; Εγώ
πάντως δεν το γνωρίζω.