Στα διασωθέντα Οθωμανικά έγγραφα του 15ου και 16ου αιώνα,η πλειοψηφία των κάτοικων των Σκοπίων προσδιόριζαν τους εαυτούς τους κυρίως ως Βαρνταριώτες, Αλβανούς, Τουρκομάνους, Καραμανλίδες, Κούρδους, αλλά ποτέ ως Μακεδόνες.
Η Ιστορία της πόλεως των Σκοπίων κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Περιόδου, παραμένει στο μεγαλύτερο μέρος της άγνωστη. Ελάχιστες έρευνες έχουν γίνει για την Δημογραφική και Πολιτική κατάσταση της πόλεως εκείνη την περίοδο. Αυτές που ξεχωρίζουν είναι του Τούρκου Ακαδημαϊκού Ιναλτσίκ και του Ιστορικού Φρένκελ.
Στην έρευνα του τελευταίου, μέσα από Οθωμανικά έγγραφα που αναφέρονται σε Οθωμανικούς φόρους περιουσίας και διάφορα συμβόλαια σχετικά με εισοδήματα και ιδιοκτησίες της περιόδου 1450-1550, μπορούμε να έχουμε μια πιο καθαρή εικόνα για την ταυτότητα των κατοίκων της πόλεως των Σκοπίων. Τα Σκόπια της συγκεκριμένης περιόδου περιλαμβάνουν ένα πλήθος ανθρώπων από διαφορετικές εθνότητες, όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι οι Οθωμανοί Τούρκοι.
Ανάμεσα τους βρίσκονται αρκετοί με ρίζες απο την μακρινή Ανατολία. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως υπάρχει ένα ποσοστό Μουσουλμάνων κατοίκων των Σκοπίων που αυτοπροσδιορίζονται ως Κούρδοι (Kurd), Tουρκομάνοι (Danishmend), Καραμανλίδες (Karamanli) και με άλλους Γεωγραφικούς προσδιορισμούς από πόλεις της Ανατολίας. (Konyali, Bagdad, Kayserili, Bolulu, Saruhanli κ.α.).
Όσοι κάτοικοι προέρχονταν απο γειτονικές περιοχές αυτοπροσδιοριζόντουσαν κυρίως ως Βαρνταριώτες (Vardarli) και Αλβανοί (Αrnavud) τα οποία ήταν και τα πιο διαδεδομένα. Φυσικά o προσδιορισμός “Μακεδόνας” δεν βρίσκεται πουθενά.
Εντυπωσιακά είναι τα μεγάλα ποσοστά των κατοίκων της πόλεως των Σκοπίων που ασπάστηκαν τον Ισλαμισμό και τα οποία ξεπερνάνε το 30% σε αρκετές περιπτώσεις.
Η Ιστορία του Οθωμανικού Εποικισμού στα Σκόπια.
Η πόλη των Σκοπίων κατακτήθηκε απο τον Τούρκο Πασά Γιγκίτ, την εποχή του Σουλτάνου Μπαγιαζήτ Α’ (1392). Ακόμα και πιο πριν απο τις Οθωμανικές κατακτήσεις, τα εδάφη της τωρινής ΠΓΔΜ, είχαν γνωρίσει την ύπαρξη Τουρκικών φύλων όπως οι Ούζοι, Πετσενέγκοι, Κουμάνοι, ενώ κατά τους τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου είχαν εγκαταστήσει στην περιοχή του Βαρδάρη πληθυσμούς που έμειναν γνωστοί ως οι “Τούρκοι του Βαρδάρη”.
Όμως ο πραγματικός Τουρκικός εποικισμός, ο οποίος άλλαξε το Δημογραφικό σκηνικό της πόλης πραγματοποιήθηκε κατα την διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής. Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τον Εποικισμό από Οθωμανούς προερχόμενους απο την Ανατολία σε δύο φάσεις:
(α) Την περίοδο 1391-1402
(β) Την περίοδο μετά το 1421
Όπως προαναφέραμε το έτος 1391 οι Οθωμανοί κατέλαβαν την πόλη των Σκοπίων. Η ουσιαστική Δημογραφική έκρηξη, Ισλαμοποίησης και Τουρκοποίησης ξεκίνησε αμέσως, με την τον ερχομό των πρώτων Οθωμανών εποίκων στην πόλη.
Όπως ο Τούρκος ακαδημαϊκός Μεχμέτ Ινμπασί μας πληροφορεί:
“Έχοντας στρατηγική σημασία μια και βρισκόταν στα σύνορα, η πόλις των Σκοπίων έγινε αντικείμενο συστηματικού Εποικισμού μετά την κατάκτηση [..]Είναι παρόλαυτα, προφανές οι Οθωμανικές κατακτήσεις έγιναν για να εποικιστούν [*αυτά τα μέρη]”
Ο Σουλτάνος Μπαγιαζήτ Α’ εγκατέστησε τους Μουσουλμάνους Τούρκους στην περιοχή ανάμεσα στα Σκόπια και το Νις. Σύμφωνα με τον Χαλίλ Ιναλτσίκ:
“Μέρη όπως τα Serez, Plovdiv, Babadag, Elbasan, Sarajevo, Silistre και Skopje ταξινομήθηκαν από τους Μπέηδες με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν Τουρκικές πόλεις”.
Οι εκτιμήσεις για τον πληθυσμό των Σκοπίων ανάμεσα στα έτη 1455 και 1569 ήταν:
Παρατηρήστε τα άκρως ενδιαφέροντα ποσοστά των Στατιστικών. Πχ το έτος 1544, ο πληθυσμός των Σκοπίων ήταν… 80% Μουσουλμάνοι (Στο συντριπτικό ποσοστό Οθωμανοί Τούρκοι και σε ελάχιστο ποσοστό Αλβανοί) ενώ μόλις το 20% ήταν Χριστιανοί (Βούλγαροι, Έλληνες, Σέρβοι, κτλπ) !!!
Η εν λόγω κατάσταση διατηρήθηκε μέχρι τον 19ο Αιώνα.
Πηγές:
Έραν Φρένκελ, “Σκόπια – Από την Σερβική στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Προυποθέσεις για την εμφάνιση μια Βαλκανικής Μουσουλμανικής Πόλης“, 1986
Χαλίλ Ιναλτσίκ, “Η Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία – Δοκίμια για την οικονομία και κοινωνία“,
Αναστασόφκσι, “Ισχυρισμοί για την Μακεδονική Ταυτότητα 1870-1912″
Μεχμέτ Ινμπασί, “Η πόλη των Σκοπίων και η Δημογραφική της δομή τον 19ο αιώνα”
