Του Θεόδωρου Κ. Καρυώτη 1/4/2007
Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ
Για πάνω από τριάντα χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία είναι νομικής φύσης και αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Αλλά πάνω από 25 χρόνια τώρα η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί απ αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από την ύπαρξη της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα άλλο κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητεί και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η Ελλάδα όμως έχει πολλά να κερδίσει μετά την οριοθέτηση μιας ΑΟΖ στο Αιγαίο.Τα πράγματα όμως άλλαξαν πριν από λίγο καιρό, όταν η Κύπρος αποφάσισε, πολύ σωστά, να συνάψει μια συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών και μετά να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να συμφωνεί και υποστηρίζει την κυπριακή θέση. Οπως γνωρίζουμε, ο κύριος λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο αλλά οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της ΑΟΖ στο Αιγαίο! Τώρα, η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο αυτή τη μεγάλη ελληνική παράλειψη αλλά επίσης φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση και την Τουρκία που δεν επιθυμεί κάποιος να φέρει στο προσκήνιο την ΑΟΖ που τόσο πολύ βλάπτει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο.Βέβαια, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη αυτή η στάση της Τουρκίας γιατί όσοι παρακολούθησαν τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, θυμούνται πόσο αντίθετοι ήταν οι Τούρκοι στη δημιουργία της νέας αυτής θαλάσσιας ζώνης και πόσο πολέμησαν ώστε να μη δημιουργηθεί η ΑΟΖ και να μη συμπεριληφθεί στο τελικό κείμενο της Σύμβασης. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός σε θέματα διεθνούς δικαίου για να καταλάβει ότι η Τουρκία ήταν απόλυτα δυσαρεστημένη από αυτή τη Σύμβαση μια και ήταν ένα από τα 4 κράτη που ψήφισαν κατά. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούν κάποιοι στην Ελλάδα που φοβούνται ότι η Ελλάδα διακινδυνεύει κάτι εάν προσφύγει για το θέμα στη Χάγη. Οι Τούρκοι είναι τρομοκρατημένοι και μόνο με τη σκέψη ότι η ελληνοτουρκική διαφορά μπορεί να φθάσει στο Διεθνές Δικαστήριο και αντιλαμβάνεται κανείς πόσο ακόμα περισσότερο θα πανικοβληθούν, εάν οι Ελληνες επιμείνουν ότι πρέπει να οριοθετηθεί όχι μόνο η υφαλοκρηπίδα αλλά και η ΑΟΖ. Για πολλά χρόνια τώρα η Τουρκία συνεχώς προσθέτει νέα θέματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως γκρίζες ζώνες, αποστρατιωτικοποίηση νησιών, εύρος αιγιαλίτιδας ζώνης κλπ., ενώ η Ελλάδα δεν τολμά να προσθέσει την ΑΟΖ σαν ένα από τα θέματα προς διευθέτηση.Το άρθρο 56 της Σύμβασης είναι εκείνο που αναφέρει τα δικαιώματα, τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους για την ΑΟΖ. Σύμφωνα με αυτό, το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα για την έρευνα, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και τη διαχείριση των ζώντων ή μη πόρων του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. 
Εδώ έγκειται και η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Η ΑΟΖ περιλαμβάνει στη δικαιοδοσία της όχι μόνο το πετρέλαιο και άλλα κοιτάσματα του βυθού αλλά και την αλιεία. Οι Τούρκοι επίσης γνωρίζουν ότι η ΑΟΖ δεν περιέχει καμία γεωλογική έννοια και η Σύμβαση ξεκάθαρα αναφέρει ότι και τα νησιά δικαιούνται ΑΟΖ.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΤΕΡΑ ΔΕΣ ΚΑΤΩΤΕΡΩ
