Η επιτυχημένη παράλληλη διπλωματία της Ρωσίας στην Εγγύης Ανατολή
Όπως το δείχνει η πολιτική της στη Συρία, η Ρωσία προωθεί τα πιόνια της στη Μέση Ανατολή μέσω της υποστήριξης των Χριστιανών της Ανατολής. Σύμφωνα με τον Antoine Sfeir*, «μέσω αυτής της παράλληλης διπλωματίας, η Μόσχα έχει καταφέρει μέσα σε μια δεκαετία, να εγκατασταθεί ξανά στην Ανατολική Μεσόγειο».
Η Ρωσία θέλει να στηρίξει τους χριστιανούς της Ανατολής στο σύνολό τους, Καθολικούς και Ορθόδοξους μαζί, μπροστά σε, από ό, τι φαίνεται, την αβέβαιη θέση της Καθολικής Εκκλησίας. Πράγματι, ο Πατριάρχης Αντιοχείας και Πάσης Ανατολής των Μαρωνιτών, δίνοντας χρόνο στο συριακό καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ, δέχθηκε επίθεση από όλες τις δυτικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου Πρόεδρου Νικολά Σαρκοζί. Δεν έλαβε καμία πραγματική υποστήριξη από το Βατικανό. Η θέση του Βατικανού εξηγείται με πολύ δισταγμό. Μερικοί είναι μάλλον υπέρ μιας σκληρής κινητοποιήσης των Χριστιανών της Ανατολής, όπως όλο και περισσότεροι κοσμικοί, ενώπιον της επιφυλακτικής στάσης του Βατικανού, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι αδύνατο να σωθεί όλος ο κόσμος ... Ο Βενέδικτος ΙΣΤ’ ασχολήθηκε με αυτό το θέμα αρκετές φορές, έπαιξε το θεσμικό ρόλο του αλλά δεν διαδόθηκε από τα ΜΜΕ.
Η Μόσχα θέλησε να διεισδύσει στο κενό, γνωρίζοντας ότι οι Σύροι Χριστιανοί, φοβούνται την πτώση του καθεστώτος και τον ερχομό στην εξουσία των Αδελφών Μουσουλμάνων, όπως συνέβη στη Λιβύη και θα μπορούσε επίσης να συμβεί στην Τυνησία. Παρόλο που ένας ιστορικός ηγέτης της συριακής αντιπολίτευσης, ο Michel Kilo είναι Χριστιανός ο ίδιος, η εξατομίκευση των κοσμικών κομμάτων της αντιπολίτευσης στην Συρία κάνει πράγματι τους Μουσουλμάνους Αδελφούς κυρίαρχους στο έδαφος.
Αλλά η Ρωσία δεν περίμενε τα γεγονότα στη Συρία για να χρησιμοποιήσει τον Χριστιανισμό της Ανατολής γενικά, και ιδιαίτερα την Ορθοδοξία, ως παράλληλη διπλωματία. Με την πλειοψηφία της Ελληνορθόδοξης κοινότητας μεταξύ των Χριστιανών στη Συρία, και επίσης, ισχυρή παρουσία στο Λίβανο (περίπου το 13%), οι Ρώσοι είχαν ήδη αρχίσει από την αρχή της τρίτης χιλιετίας μια κοινοτική προσέγγιση αυτών των πληθυσμών. Η σημασία τους δεν πρέπει να παραμελείται, αφού πρόκειται για τους άρχοντες των μεγάλων νησίδων της Μέσης Ανατολής, οι οποίοι κατέχουν πολύ μεγάλο ποσοστό της οικονομική δύναμης. Επιπλέον, η Ρωσία διατήρησε στενές επαφές με τους Ορθόδοξους μετανάστες με το πρόσχημα της εβραϊκότητας στο Ισραήλ. Διαθέτουν εξάλλου μια τηλεόραση και δύο εφημερίδες στο Ashdod.
Οι Ρώσοι έχουν επίσης πολύ στενές σχέσεις με Έλληνες Ορθοδόξους, φυσικά, αλλά και με Κύπριους. Μέσω αυτής της παράλληλης διπλωματίας, η Μόσχα έχει καταφέρει μέσα σε μια δεκαετία, να μετεγκατασταθεί πάλι στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον, η ύπαρξη μιας σημαντικής τσέπης φυσικού αερίου στα ανοικτά της Παλαιστίνης, του Ισραήλ και του Λιβάνου, προσφέρει επίσης μια ευκαιρία για τη Ρωσία, ειδικά μέσω του οικονομικού μπράτσου της, της Gazprom, για μόνιμη εγκατάσταση, μέσω των δικτύων και των επαφών της, σε αυτό το μέρος του κόσμου.
Για όλους αυτούς τους λόγους, και επειδή η έδρα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου της Αντιοχείας και Πάσης Ανατολής βρίσκεται στη Δαμασκό, οι Ρώσοι πιστεύουν ότι είναι απαράκλητοι για την υπεράσπιση των χριστιανών της Ανατολής, ακόμα περισσότερο αφού η Δύση, ιδιαίτερα η Γαλλία, στην οποία είχε περιέλθει ιστορικά αυτός ο ρόλος φαίνεται να τους εγκαταλείψει: η Γαλλία απελευθέρωσε την Λιβύη του Καντάφι για να την παραδώσει στο φυλετικό και τοπικό χάος, υπερασπίζοντας τον πληθυσμό της Βεγγάζης, αλλά επιτρέποντας τη σφαγή αυτού της Σύρτης, και αφήνοντας το δρόμο ανοιχτό για το Ισλαμισμό. Η αποχώρηση του καθεστώτος Άσαντ, μισητού σε όλη την περιοχή, θα είχε σαν συνέπεια την κοινοτικοποίηση της Συρίας, η οποία αναπόφευκτα θα είχε άμεσο αντίκτυπο στο Λίβανο, όπου η διχοτόμηση της χώρας του κέδρου θα θεσμοθετούταν.
Τα πράγματα έχουν προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που η επίσκεψη του Πρέσβη της Γαλλίας στην χριστιανικές κοινότητες της Συρίας πραγματοποιήθηκε υπό τις ρωσικές σημαίες, γεγονός που δείχνει πως ο φόβος των Χριστιανών είναι πραγματικός, και ιδιαίτερα σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένοι να δώσουν το χέρι σε όποιον ισχυρίζεται πως μπορεί να τους προστατεύσει.
Η παραίτηση της Γαλλίας φαίνεται να είναι μέρος μιας περισσότερο τακτικής παρά στρατηγικής επιλογής, στοχεύοντας το πετρέλαιο της Λιβύης και την ανασυγκρότηση της χώρας, και με την ελπίδα, μέσω της συριακής αντιπολίτευσης, να εγκατασταθεί δυνατά στην Εγγύς Ανατολή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, πιο κυνικές –για άλλους πιο πρακτικές-, ήδη φωνάζουν δυνατά ότι δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον για τους Χριστιανούς στην Ανατολή και ότι θα κάνουν καλά να μεταναστεύσουν σε δυτικές χώρες. Ο πραγματισμός τους ενισχύεται από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Χριστιανών, ιδιαίτερα στο Λίβανο, έχουν ήδη διπλή υπηκοότητα, δυο διαβατήρια. Αλλά μερικοί χριστιανοί ηγέτες στην Αίγυπτο, τη Συρία και το Λίβανο, δεν κρύβουν την πικρία τους για την γαλλο-αμερικανική στάση , προτιμώντας να θυμίσουν ό, τι ένας πρώην κληρικός, ο Μαρωνίτης Πατριάρχης Antoine Pierre Arida, συνήθιζε να λέει: «Η δική μας μοίρα του Χριστιανού της Ανατολής, δεν είναι να ζήσουμε συνεχώς στα χείλη του γκρεμού, αγωνίζοντας όλη μας τη ζωή για να μη πέσουμε ποτέ μέσα;».
Κανείς δεν μπορεί να παίζει τον προφήτη, ιδιαίτερα σε αυτή τη περιοχή του κόσμου. Επομένως, θα ήταν αδέξιο να τολμούσα να μιλήσω για το μέλλον. Ένα πράγμα παραμένει πραγματικότητα: χωρίς τους Χριστιανούς, η Συρία, ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη και η Αίγυπτος, θα ήταν απλώς αραβικές χώρες σαν τις άλλες.
*Ο Antoine Sfeir είναι Γαλλολιβανέζος Χριστιανός δημοσιογράφος και καθηγητής.
Διευθύνει το γαλλόφωνο περιοδικό Cahiers de l'Orient και είναι Πρόεδρος του Κέντρου μελέτης και προβληματισμού για την Εγγύς Ανατολή (CERPO).
Διδάσκει επίσης τις διεθνείς σχέσεις.
Το αλίευσα ΕΔΩ
