Είναι συναρπαστικό να παρακολουθούμε στην εποχή μας την εν εξελίξει ‘Τιτανομαχία’ μεταξύ των αρχών της των Αθηναίων αυθεντικής δημοκρατίας (http://contogeorgis.blogspot.com/) και εκείνων του νέου ‘ελευθεριακού φασισμού’, που η ‘Ομάδα των Τριάντα’ φαίνεται να προωθεί (G30: www.group30.org). Αν το τελευταίο αυτό επιχείρημα φαίνεται λίγο ισχυρό, τότε ας δούμε μερικά ιστορικά παραδείγματα, γιά να βάλουμε λίγο νωπό κρέας γύρω από τα κατεστραμμένα οστά του απαίσιου σκελετού της νεωτερικότητάς μας, που υποτυπωδώς υποβαστάζει την κοινωνικοπολιτική προβληματική μας κατάσταση.
Η προβληματική μας τούτη ξεκινά από τα ‘Πολιτικά’ του Αριστοτέλους, το πρώτο μεγάλο έργο κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι: εάν ο πλούτος είναι εξαιρετικά συγκεντρωμένος και δεν υπάρχει ισότητα ψήφου, δηλαδή, ισοκρατία, τότε η φτωχή πλειοψηφία θα χρησιμοποιήσει την δύναμη της ψήφου γιά την αναδιανομή του πλούτου, ως μία δηλαδή ‘αγροτική μεταρρύθμιση’ στη νεωτερικότητα, και τούτο θα ήταν άδικο. Η λύση του Αριστοτέλους στο πρόβλημα τούτο ήταν να προσπαθήσουμε να μειώσουμε την ανισότητα του πλούτου, με ‘κοινωνικο-δημοκρατικά’ μέτρα εκσυγχρονισμού (π.χ., Σόλων), και στη συνέχεια να ενεργοποιήσουμε την δημοκρατία ώστε τούτη να ανθίσει.
Σην Συντακτική Συνέλευση των ΗΠΑ το 1787, ο James Madison [1], μία πλέον σημαντική προσωπικότητα στην πνευματική και πολιτική ιστορία της νεωτερικότητας, και ο κύριος σχεδιαστής του Συντάγματος των ΗΠΑ, έθεσε το ίδιο κλασικό πρόβλημα κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας του Αριστοτέλους. Ο Madison όμως συνιστά ακριβώς το αντίθετο: να μειώσουμε την δημοκρατία και να διατηρήσουμε την ανισότητα.
Έτσι, η πολιτική εξουσία ή δύναμη, ο Madison αξιώνει, πρέπει να επιφυλάσσεται γιά αυτό που αποκάλεσε τον ‘πλούτο για το έθνος’, ένα σύνολο ικανών ανδρών (οι γυναίκες δεν ψήφιζαν τότε), οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι είναι ευθύνη της κάθε κυβέρνησης να προστατεύει την μειονότητα των κατόχων του πλούτου εις βάρος της πλειοψηφίας. Το υπόλοιπο του λαού πρέπει να είμαστε κατά κάποιο τρόπο στο περιθώριο, κατακερματισμένοι με διάφορους τρόπους…
Πιό κοντά στην εποχή μας, στην Β. Αμερική, την Ευρώπη και την Ιαπωνία της Τριμερούς Επιτροπής, ακαδημαϊκοί και διανοούμενοι έχουν περισσότερες ανησυχίες σχετικά με την ‘υπέρβαση της δημοκρατίας’ στη δεκαετία του 1960, έτσι ώστε να παροτρύνουν περισσότερη ‘μετριοπάθεια στη δημοκρατία’, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί με τη συνεργασία ενός σχετικά μικρού αριθμού δικηγόρων και τραπεζιτών της Wall Street. Γιά να αντιστραφεί δε η ‘υπέρβαση της δημοκρατίας’, κρίνουν αναγκαίο να ξεπεραστούν οι ανεπάρκειες των οργανισμών που είναι αρμόδιοι γιά την κατήχηση των νέων, όπως, για παράδειγμα, οι εκκλησίες, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, τα οποία δεν διδάσκουν τα ‘σωστά’ δόγματα στους νέους ανθρώπους.
Ως εκ τούτου, επιτρέπουν πάρα πολλές αναχωρήσεις από την κομματοκρατική ορθοδοξία και την υπακοή μας σε αυτήν. Και αυτό είναι ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος που κρύβεται πίσω από την όλη προβληματική της ‘υπέρβασης της δημοκρατίας’, κάθε φορά που οι άνθρωποι ενός λαού προσπαθούν να εισέλθουν στην πολιτική αρένα, όπου φυσικά δεν ανήκουν (sic!).
Καθώς η δύναμη των G30 εξαναγκάζει δύο πρώην πρωθυπουργούς, τον Γιώργο Παπανδρέου στην Ελλάδα και τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, να εγκαταλείψουν το πολιτικό παλκοσένικο, όχι γιά κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιά να ηρεμήσουν οι ‘αγορές’, στις δύο ήδη φοβησμένες από τον αγώνα πρωτεύουσες [Αθήνα και τη Ρώμη], δεν είναι καθόλου πρόβλημα το γεγονός ότι ούτε ο Λουκάς Παπαδήμος ούτε ο Mario Monti δεν είναι άμεσα υπόλογοι στον λαό. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που τους κάλεσαν αμφοτέρους τους τραπεζίτες να εμπλακούν πολιτικά.
Η ΕΕ προσπαθεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στις δύο αυτές χώρες με βαθειές περικοπές, αυξήσεις φόρων και αιχμηρές και επώδυνες αναδιαρθρώσεις της οικονομίας. Οι δύο τεχνοκράτες έχουν αξιοποιηθεί γιά να οδηγήσουν τους πολιτικούς, επειδή η πολιτική τάξη δεν θέλει να αντιμετωπίσει το εκλογικό σώμα μετά από αυτό που οι αγορές προστάζουν πως πρέπει να γίνει. “Η δημοκρατία έχει πολύ σοβαρούς περιορισμούς”, λέει ο Roberto D’Alimonte, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο LUISS της Ρώμης. “Έχει την ικανότητα να σκοτώνει τον εαυτό της, να αυτοκαταστρέφεται. [Φέρνοντας μια τεχνοκρατική κυβέρνηση] δεν είναι καλό ή κακό. Είναι αναγκαίο” [2].
Είναι επίσης συναρπαστικό να παρακολουθούμε το πως αντιδρά ο ελληνικό μας κόσμος. Άσχετα με το αν είμαστε ολιγαρχικοί ή δημοκράτες, Χριστιανοί ή Αρχαιοϊδεολάτρες, λίγο-πολύ όλες και όλοι μας φαίνεται πως αντιδρούμε το ίδιο σπασμωδικά, εγκιβωτισμένοι μέσα στις ίδιες μεταβλήτές και παραμέτρους του νυν σαθρού πολιτικού συστήματος της στυγνά δυναστικής κομματοκρατίας.
Ούτε η ευθυγράμμιση πλανητών δεν μπορεί να αγγίξει τέτεια τελειότητα στην συζυγία: ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση από την μία και ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ και ΔΗΜΑΡ ως βαλβίδες εκτόνωσης από την άλλη. Και σαν να μη μας έφτανε όλη αυτή η αρμονική ισορροπία μέσα στο σχέδιο διάσωσης του σαθρού πολιτικού συστήματος τούτου, έχουμε και καινούρια κόμματα που φυτρώνουν σχεδόν καθημερινά σαν τα μανιτάρια.
Μήπως τα λέω πολύ δύσκολα και περίπλοκα; Πάντως μόνος μου δεν είμαι:
“Στην συγκυβέρνηση σωτηρίας του σάπιου πολιτικού συστήματος συμμετέχουν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ, ενώ τα αριστερά εξαρτήματα του πολιτικού συστήματος ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, έμειναν έξω από την συγκυβέρνηση, προκειμένου να καπελωθεί ο λαός και να απορροφήσουν ως βαλβίδες ασφαλείας την λαϊκή δυσαρέσκεια, για να αποτραπεί έτσι το ενδεχόμενο δημιουργίας αυθόρμητης γνήσιας λαϊκής αντιπολίτευσης που θα διέλυε το πολιτικό σύστημα”[http://hassapis-peter.blogspot.com/2011/11/blog-post_3057.htm
.
* ο Νίκος Γεωργαντζάς είναι Καθηγητής Συστημικής Δυναμικής
στο Πανεπιστήμιο Fordham στη Νέα Υόρκη
Τόνοι και Πνεύματα
