- Κυριάκος Σ. Κολοβός
Ο κατέχων στοιχειωδώς το Διεθνές Δίκαιο και δη το Δίκαιο της Θάλασσας (ΔτΘ) αντιλαμβάνεται το τι θα σήμαινε η εφαρμογή της πιο πάνω αναφοράς, στην περίπτωση της Κύπρου, με τα σημερινά δεδομένα. Μπορεί η επιφάνεια, των συνολικά 21 τ. χλμ., να φαντάζει ελάχιστη, μπροστά στην επιφάνεια των νερών που περιτριγυρίζουν την Κύπρο, αλλά θα ήταν μια ισχυρή δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας ή του όποιου μορφώματος προς το Ηνωμένο Βασίλειο.
Όπως κάθε άρθρο μιας προτεινόμενης συνταγματικής συνθήκης, έτσι και η συγκεκριμένη πρόνοια, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται επιφανειακά, αλλά εις βάθος, προσμετρώντας όλες τις παραμέτρους, τωρινές ή μελλοντικές. Η αγγλική διπλωματία προέβλεψε ώστε οι βάσεις να έχουν τη δική τους ακτογραμμή και χωρικά ύδατα, να διεκδικούν υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Το κυρωμένο από το 1982, από 161 κράτη μέχρι σήμερα, επί συνόλω 193 διεθνώς αναγνωρισμένων από τον ΟΗΕ, ΔτΘ προνοεί όπως: «Ως υφαλοκρηπίδα ορίζεται κατά βάση ο βυθός της θάλασσας εντός ακτίνας 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή… Στην πράξη εφ' όσον η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται ως τα 200 ν.μ., τα υπερκείμενα ύδατα θα ανήκουν στην ΑΟΖ του παρακτίου κράτους».
Η Κύπρος έχοντας καταλήξει σε συμφωνία με την Αίγυπτο αρχικά, το Λίβανο στη συνέχεια και εσχάτως με το Ισραήλ οριοθέτησε, όπως δικαιούται άλλωστε, τη δική της ΑΟΖ, στο νοτιοανατολικό της μέρος. Η οριοθέτηση στηρίχτηκε στην ακτογραμμή κάθε συμβαλλόμενου κράτους, σύμφωνα με την αρχή της «Μέσης Γραμμής», ασχέτως μεγέθους της κάθε χώρας, πληθυσμιακής ή ηπειρωτικής κάλυψης. Μια σημαντική παρατήρηση είναι ότι το Ισραήλ μη έχοντας υπογράψει τη Σύμβαση για το ΔτΘ κατέληξε σε διμερή συμφωνία με την ΚΔ. Ανάλογη κίνηση έκανε στο παρελθόν η Τουρκία, παρόλο που δεν έχει υπογράψει ακόμη τη σχετική σύμβαση, εφαρμόζοντας μέρος της σύμβασης, στον Εύξεινο Πόντο, με την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Είναι προφανές ότι Ισραήλ και Τουρκία δεν εντάσσονται στον όμιλο των κρατών κοινωνών του ΔτΘ για τους δικούς του λόγους. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό είναι γιατί η Ελλάδα δεν έχει συνομολογήσει αντίστοιχες συμφωνίες με την ΚΔ, την Αίγυπτο ή από κοινού των τριών. Χαρακτηριστική η μαρτυρία Ρολάνδη, Υπουργού Εμπορίου επί Κληρίδη, σε τηλεοπτική εκπομπή, ότι η ίδια η ΚΔ εξέφρασε την προθυμία να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Ελλάδα, «χαρίζοντας» μάλιστα στην ελλαδική πλευρά αριθμό ναυτικών μιλίων προκειμένου αυτή η συμφωνία να έφτανε σε αίσιο τέλος. Από τότε έχουν παρέλθει 9 χρόνια και το θέμα είναι στάσιμο, με την Τουρκία να εντείνει της προσπάθειές της για δημιουργία τετελεσμένων.
Αν είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσει την ελληνική εξωτερική πολιτική και στο τέλος της ημέρας να τη διδάξει είναι η μεθοδικότητα της αγγλικής διπλωματίας. Πόσο πιο ξεκάθαρη θα μπορούσε να ήταν μια δήλωση από την «Ενωμένη ΚΔ», εμφιλοχωρούσα στη θεμελιώδη Συμφωνία του Σχεδίου Ανάν 5; «Η Κύπρος δεν θα απαιτήσει, ως μέρος των χωρικών υδάτων της, ύδατα μεταξύ των γραμμών οι οποίες περιγράφονται στην έκθεση που αναφέρεται στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο αυτής της Συνθήκης…». Το καλύτερο αντιστάθμισμα σ’ ένα σχέδιο που όχι μόνο δεν πέρασε, αλλά στο σημείο αυτό ξεπεράστηκε απ’ τα ίδια τα γεγονότα, θα ήταν η υπογραφή μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και ει δυνατόν της Αιγύπτου σχετικής συμφωνίας καθορισμού της ελλαδικής ΑΟΖ. Όσο το θέμα μένει στα αζήτητα κινδυνεύει να μετεξελιχθεί σ’ ένα απ’ τα γνωστά ανέκδοτα: Ο Τούρκος, ο Άγγλος, ο Έλληνας και η ΑΟΖ. Μόνο που η κατάληξη δεν θα ‘ναι αίσια για τον Έλληνα όπως στ’ ανέκδοτα.
Κυριάκος Σ. Κολοβός Το αλίευσα ΕΔΩ antibaro
