Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ. Σηκώνουν... Άγκυρα σε ΝΑΤΟ, Ε.Ε.
ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
του Άγγελου Αθανασόπουλου
Η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, αλλά και η υπερπήδηση του εμποδίου του Κυπριακού για τη συνεργασία ΝΑΤΟ - Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ.
Ο πρωθυπουργός κ. Κώστας Καραμανλής με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Αντερς Φογκ Ράσμουσεν σε συνάντηση που είχαν στο Μέγαρο Μαξίμου τον Αύγουστο.
Αυτό προκύπτει από τα μηνύματα που συνεχώς στέλνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες προς την Αθήνα, καθώς και από την προθυμία του νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν που επισκέφθηκε πρόσφατα την ελληνική πρωτεύουσα και είχε συνομιλίες τόσο με τον πρωθυπουργό κ. Κ. Καραμανλή, όσο και με τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας.
Η Ουάσινγκτον φαίνεται ότι επιθυμεί, στο πλαίσιο της αξιοποίησης της Τουρκίας στους ευρύτερους σχεδιασμούς της στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία, αλλά και σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) –όπου υποστηρίζει αναφανδόν και ένθερμα την τουρκική υποψηφιότητα– να αφαιρέσει τα «αγκάθια» που θα μπορούσαν να αποσπάσουν την Άγκυρα από το να διαδραματίσει τον «κομβικό ρόλο» που ο Λευκός Οίκος έχει σχεδιάσει για αυτήν.
Φυσικά, η προεκλογική περίοδος στην οποία έχει εισέλθει η Ελλάδα από τις αρχές Σεπτεμβρίου περιπλέκει τους σχεδιασμούς της Ουάσινγκτον και των Βρυξελλών. Και αυτό καθώς ουδείς ήταν σε θέση να προβλέψει, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, τι θα συμβεί την επαύριον της εκλογικής αναμέτρησης και το κατά πόσον θα υπήρχε σταθερή, αυτοδύναμη κυβέρνηση η οποία θα μπορούσε να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση –κυρίως για τα θέματα του Αιγαίου.
Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι η αμερικανική πλευρά θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια. Πόσο μάλλον όταν η νέα κυβέρνηση Ομπάμα έχει επιδείξει μέχρι στιγμής αξιοσημείωτη κινητικότητα σε διάφορα διεθνή μέτωπα. Η ένταση Ελλάδος - Τουρκίας στο Αιγαίο απασχολεί ιδιαίτερα τους Αμερικανούς. Αυτό έχει ήδη καταγραφεί στο απόρρητο non paper που είχε σταλεί στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών στις αρχές του καλοκαιριού. Η Ουάσινγκτον δεν έχει από τότε μείνει ανενεργή και συστηματικά επαναφέρει το ζήτημα για να το εγγράψει πάλι με έντονα γράμματα στην ατζέντα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Η ένταση στο Αιγαίο και η αναζήτηση τρόπων εξομάλυνσης των σχέσεων Ελλάδας Τουρκίας έχουν απασχολήσει τη γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ενώ δεν αποκλείεται να τεθούν υπό συζήτηση και στο πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών αμυντικών συνομιλιών (high level talks) που θα πραγματοποιηθούν το φθινόπωρο στην Αθήνα.
Τι ακριβώς υποστηρίζουν οι Αμερικανοί; Συνδέουν ουσιαστικά τον τερματισμό των υπερπτήσεων τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών άνωθεν ελληνικών νησιών όπως το Αγαθονήσι, το Φαρμακονήσι και οι Φούρνοι (τις οποίες θεωρούν επικίνδυνες) με τον τερματισμό της αναχαίτισής τους όταν εισέρχονται στο FIR Αθηνών. Χαρακτηρίζουν επίσης λάθος τη διαφορά 6 και 10 ναυτικών μιλίων μεταξύ χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου της Ελλάδος και συντάσσονται με την άποψη της Άγκυρας ότι η Αθήνα δεν πρέπει να ζητεί σχέδια πτήσεως από στρατιωτικά αεροσκάφη που μπαίνουν στο FIR. Στον ελληνικό και στον τουρκικό Τύπο έχουν εμφανιστεί δημοσιεύματα που αναφέρονται σε συζητήσεις σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων για υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όπως π.χ. τα τουρκικά μαχητικά να υποβάλλουν σχέδια πτήσεως στο CAOC Λάρισας και όχι στην ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Ωστόσο, αν όντως υπάρχουν τέτοιες συζητήσεις θα πρέπει να βρίσκονται σε πολύ πρωτόλειο στάδιο και δύσκολα θα γίνονταν δεκτές από την Αθήνα όπως διδάσκει και η παρελθούσα εμπειρία.
Δυναμική εμφάνιση έκανε πάντως και ο νέος Γ.Γ. της Συμμαχίας. Αν και στις δημόσιες δηλώσεις του στην Αθήνα υπήρξε πολύ προσεκτικός, ο κ. Ράσμουσεν προθυμοποιήθηκε να συμβάλει στο μέτρο που μπορεί στη διευκόλυνση της συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ε.Ε., επιδεικνύοντας μεγάλο ενδιαφέρον για τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Αναφέρθηκε μάλιστα σε μεγάλη ευκαιρία που αν χαθεί θα μπορούσε να οδηγήσει σε μόνιμη διχοτόμηση του νησιού –μία επιχειρηματολογία που κινείται πολύ κοντά σε αυτήν των Αμερικανών και των Τούρκων. Δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι πρόνοιες του Σχεδίου Άναν.
Η Αθήνα πάντως ξεκαθάρισε στον κ. Ράσμουσεν ότι η άρνηση της Άγκυρας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία ευθύνεται για τα προβλήματα συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ε.Ε. Ως γνωστόν, η προβληματική συνεργασία των δύο οργανισμών σε επιχειρήσεις όπως αυτή στο Αφγανιστάν ή για την αντιμετώπιση της πειρατείας στα ανοιχτά της Σομαλίας οφείλεται στην άρνηση της Άγκυρας να συναινέσει στην παροχή διαβαθμισμένων πληροφοριών από το ΝΑΤΟ στην Ε.Ε (στο πλαίσιο της συμφωνίας Berlin plus), λόγω της παρουσίας της Κύπρου στη δεύτερη. Ο λόγος είναι ότι δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει τη Λευκωσία.
Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες που έχουν επί μακρόν χειριστεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, επισημαίνουν ότι η Τουρκία έχει δύο απώτερους στόχους που επιδιώκει να επιτύχει μέσα από το αδιέξοδο που η ίδια προκαλεί στη συνεργασία ΝΑΤΟ – Ε.Ε. Πρώτον, θέλει να έχει λόγο και να συμμετάσχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφαλείας και Άμυνας (ΕΠΑΑ). Δεύτερον, διαβλέπει την κατάλληλη ευκαιρία να συνδέσει αυτή τη συμμετοχή με την ενταξιακή της προοπτική.
Πιο συγκεκριμένα, διαβλέποντας τα εμπόδια που συναντά η πλήρης ένταξή της, λόγω της αντίδρασης σε αυτήν μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών (βλέπε Γαλλία και Γερμανία), η Άγκυρα θέλει να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη σε περίπτωση που τελικά προκριθεί το σενάριο της ειδικής σχέσης με την Ε.Ε. Και είναι σαφές, όπως σημειώνουν διπλωματικοί κύκλοι, ότι ιδιαίτερα το Παρίσι δεν είναι υπό τη σημερινή ηγεσία κατ’ αρχήν αρνητικά διακείμενο σε μία ενεργότερη συμμετοχή της Άγκυρας στην ΕΠΑΑ, στο πλαίσιο μάλιστα της ενίσχυσης του ευρωπαϊκού πυλώνα στους κόλπους του ΝΑΤΟ (στο στρατιωτικό σκέλος του οποίου εφέτος επέστρεψε η Γαλλία).
Ο πρωθυπουργός κ. Κώστας Καραμανλής με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Αντερς Φογκ Ράσμουσεν σε συνάντηση που είχαν στο Μέγαρο Μαξίμου τον Αύγουστο.
Αυτό προκύπτει από τα μηνύματα που συνεχώς στέλνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες προς την Αθήνα, καθώς και από την προθυμία του νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν που επισκέφθηκε πρόσφατα την ελληνική πρωτεύουσα και είχε συνομιλίες τόσο με τον πρωθυπουργό κ. Κ. Καραμανλή, όσο και με τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας.
Η Ουάσινγκτον φαίνεται ότι επιθυμεί, στο πλαίσιο της αξιοποίησης της Τουρκίας στους ευρύτερους σχεδιασμούς της στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία, αλλά και σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) –όπου υποστηρίζει αναφανδόν και ένθερμα την τουρκική υποψηφιότητα– να αφαιρέσει τα «αγκάθια» που θα μπορούσαν να αποσπάσουν την Άγκυρα από το να διαδραματίσει τον «κομβικό ρόλο» που ο Λευκός Οίκος έχει σχεδιάσει για αυτήν.
Φυσικά, η προεκλογική περίοδος στην οποία έχει εισέλθει η Ελλάδα από τις αρχές Σεπτεμβρίου περιπλέκει τους σχεδιασμούς της Ουάσινγκτον και των Βρυξελλών. Και αυτό καθώς ουδείς ήταν σε θέση να προβλέψει, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, τι θα συμβεί την επαύριον της εκλογικής αναμέτρησης και το κατά πόσον θα υπήρχε σταθερή, αυτοδύναμη κυβέρνηση η οποία θα μπορούσε να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση –κυρίως για τα θέματα του Αιγαίου.
Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι η αμερικανική πλευρά θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια. Πόσο μάλλον όταν η νέα κυβέρνηση Ομπάμα έχει επιδείξει μέχρι στιγμής αξιοσημείωτη κινητικότητα σε διάφορα διεθνή μέτωπα. Η ένταση Ελλάδος - Τουρκίας στο Αιγαίο απασχολεί ιδιαίτερα τους Αμερικανούς. Αυτό έχει ήδη καταγραφεί στο απόρρητο non paper που είχε σταλεί στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών στις αρχές του καλοκαιριού. Η Ουάσινγκτον δεν έχει από τότε μείνει ανενεργή και συστηματικά επαναφέρει το ζήτημα για να το εγγράψει πάλι με έντονα γράμματα στην ατζέντα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Η ένταση στο Αιγαίο και η αναζήτηση τρόπων εξομάλυνσης των σχέσεων Ελλάδας Τουρκίας έχουν απασχολήσει τη γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ενώ δεν αποκλείεται να τεθούν υπό συζήτηση και στο πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών αμυντικών συνομιλιών (high level talks) που θα πραγματοποιηθούν το φθινόπωρο στην Αθήνα.
Τι ακριβώς υποστηρίζουν οι Αμερικανοί; Συνδέουν ουσιαστικά τον τερματισμό των υπερπτήσεων τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών άνωθεν ελληνικών νησιών όπως το Αγαθονήσι, το Φαρμακονήσι και οι Φούρνοι (τις οποίες θεωρούν επικίνδυνες) με τον τερματισμό της αναχαίτισής τους όταν εισέρχονται στο FIR Αθηνών. Χαρακτηρίζουν επίσης λάθος τη διαφορά 6 και 10 ναυτικών μιλίων μεταξύ χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου της Ελλάδος και συντάσσονται με την άποψη της Άγκυρας ότι η Αθήνα δεν πρέπει να ζητεί σχέδια πτήσεως από στρατιωτικά αεροσκάφη που μπαίνουν στο FIR. Στον ελληνικό και στον τουρκικό Τύπο έχουν εμφανιστεί δημοσιεύματα που αναφέρονται σε συζητήσεις σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων για υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όπως π.χ. τα τουρκικά μαχητικά να υποβάλλουν σχέδια πτήσεως στο CAOC Λάρισας και όχι στην ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Ωστόσο, αν όντως υπάρχουν τέτοιες συζητήσεις θα πρέπει να βρίσκονται σε πολύ πρωτόλειο στάδιο και δύσκολα θα γίνονταν δεκτές από την Αθήνα όπως διδάσκει και η παρελθούσα εμπειρία.
Δυναμική εμφάνιση έκανε πάντως και ο νέος Γ.Γ. της Συμμαχίας. Αν και στις δημόσιες δηλώσεις του στην Αθήνα υπήρξε πολύ προσεκτικός, ο κ. Ράσμουσεν προθυμοποιήθηκε να συμβάλει στο μέτρο που μπορεί στη διευκόλυνση της συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ε.Ε., επιδεικνύοντας μεγάλο ενδιαφέρον για τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Αναφέρθηκε μάλιστα σε μεγάλη ευκαιρία που αν χαθεί θα μπορούσε να οδηγήσει σε μόνιμη διχοτόμηση του νησιού –μία επιχειρηματολογία που κινείται πολύ κοντά σε αυτήν των Αμερικανών και των Τούρκων. Δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι πρόνοιες του Σχεδίου Άναν.
Η Αθήνα πάντως ξεκαθάρισε στον κ. Ράσμουσεν ότι η άρνηση της Άγκυρας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία ευθύνεται για τα προβλήματα συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ε.Ε. Ως γνωστόν, η προβληματική συνεργασία των δύο οργανισμών σε επιχειρήσεις όπως αυτή στο Αφγανιστάν ή για την αντιμετώπιση της πειρατείας στα ανοιχτά της Σομαλίας οφείλεται στην άρνηση της Άγκυρας να συναινέσει στην παροχή διαβαθμισμένων πληροφοριών από το ΝΑΤΟ στην Ε.Ε (στο πλαίσιο της συμφωνίας Berlin plus), λόγω της παρουσίας της Κύπρου στη δεύτερη. Ο λόγος είναι ότι δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει τη Λευκωσία.
Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες που έχουν επί μακρόν χειριστεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, επισημαίνουν ότι η Τουρκία έχει δύο απώτερους στόχους που επιδιώκει να επιτύχει μέσα από το αδιέξοδο που η ίδια προκαλεί στη συνεργασία ΝΑΤΟ – Ε.Ε. Πρώτον, θέλει να έχει λόγο και να συμμετάσχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφαλείας και Άμυνας (ΕΠΑΑ). Δεύτερον, διαβλέπει την κατάλληλη ευκαιρία να συνδέσει αυτή τη συμμετοχή με την ενταξιακή της προοπτική.
Πιο συγκεκριμένα, διαβλέποντας τα εμπόδια που συναντά η πλήρης ένταξή της, λόγω της αντίδρασης σε αυτήν μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών (βλέπε Γαλλία και Γερμανία), η Άγκυρα θέλει να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη σε περίπτωση που τελικά προκριθεί το σενάριο της ειδικής σχέσης με την Ε.Ε. Και είναι σαφές, όπως σημειώνουν διπλωματικοί κύκλοι, ότι ιδιαίτερα το Παρίσι δεν είναι υπό τη σημερινή ηγεσία κατ’ αρχήν αρνητικά διακείμενο σε μία ενεργότερη συμμετοχή της Άγκυρας στην ΕΠΑΑ, στο πλαίσιο μάλιστα της ενίσχυσης του ευρωπαϊκού πυλώνα στους κόλπους του ΝΑΤΟ (στο στρατιωτικό σκέλος του οποίου εφέτος επέστρεψε η Γαλλία).
Αναδημοσίευση από Diplomatia.gr
ΣΧΟΛΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ: Η μη υποβολή σχεδίων πτήσεως από στρατιωτικά αεροσκάφη που εισέρχονται στο FIR Αθηνών, σε συνδυασμό με Τούρκο διοικητή στο CAOC Λάρισας, δημιουργεί άσχημες προϋποθέσεις για την ασφάλεια της χώρας μας. Ας μην ξεχνάμε ότι η Σερβία και το Ιράκ, από τους βομβαρδισμούς γονάτισαν. Επιπλέον ο σοφός λαός λέει: " αν δεν έχει γκλίτσα να ξυστείς μην περιμένεις να σε ξύσουν άλλοι " και " φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά" . Συμπέρασμα: Οι ξένοι (σύμμαχοι και μη) έξω από το Αιγαίο μας ώστε σε μία αναμέτρηση να μπορέσουμε να το κρατήσουμε .
