Του Αρχιμανδρίτη Μπίκα Δημήτριου
Μία από τις παλαιότερες Δεσποτικές εορτές είναι η εορτή της βαπτίσεως του Κυρίου από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό. Είναι η πρώτη κατά σειρά μεγάλη Δεσποτική εορτή, μετά το Πάσχα, που άρχισε να εορτάζεται από το 2ο μ.Χ. αιώνα στις 6 Ιανουαρίου. Μέχρι τον 4ο μ.Χ. αιώνα την ίδια μέρα συνεορτάζονταν και τα Χριστούγεννα, πράξη που κράτησαν οι Αρμένιοι μέχρι σήμερα. Από τον 4ο αιώνα και μετά τα Χριστούγεννα χωρίστηκαν από τα Θεοφάνεια και εορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου.
Η εορτή έλαβε το όνομα Θεοφάνεια, γιατί στον Ιορδάνη ποταμό έγινε για πρώτη φορά η φανέρωση του Τριαδικού Θεού. Του Θεού Πατρός ως φωνή εκ του ουρανού « ούτος έστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα »(Ματθ. A΄,17). Του Θεού Υιού, ο οποίος βαπτίζετο στον Ιορδάνη και του Θεού Πνεύματος Αγίου το οποίο κατέβει ως περιστέρι.
Λέγονται και Επιφάνεια, διότι όπως λέγει και ο Απ. Παύλος, διά του Χριστού «επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις»(Τίτ.Β΄,11).
Τέλος τα Θεοφάνεια λέγονται και Φώτα, διότι κατά την ημέρα αυτή εβαπτίζοντο οι κατηχούμενοι και η Εκκλησία πλημμύριζε με το φως των αναμμένων λαμπάδων που κρατούσαν οι νεοφώτιστοι μέσα στο Ναό.
Ο Άγιος Πρόκλος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, καλεί τους πιστούς να εορτάσουν τα Άγια Θεοφάνεια με τους εξής φωτισμένους λόγους: « Ἐλᾶτε νά δεῖτε πρω¬τό¬γνωρο κατακλυ-σμό, πολύ μεγαλύτερον καί δυνατότερον ἀπ᾿ ἐκεῖ¬νον πού γίνηκε τήν ἐποχή τοῦ Νῶε. Ἐκεῖ τό νερό ἔπνιξε τούς ἀνθρώπους καί ἐδῶ τό νερό τοῦ βαπτίσματος, εκείνους πού εἶχαν πεθάνει πνευματικά ξαναζωντάνεψε, μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ πού σήμερα βαπτίστηκε». Και πραγματικά, τα Φώτα δεν είναι τίποτε άλλο από έναν δεύτερο κατακλυσμό! Κατακλυσμό όμως αγάπης και χάριτος του Αγίου Θεού, για όλη την ανθρωπότητα και τη σωτηρία της!
Το βάπτισμα του Ιωάννη γινόταν «εν ύδατι» και ήταν προπαρασκευαστικό, διότι ήταν βάπτισμα «μετανοίας», βάπτισμα «νομικόν». Το βάπτισμα το δικό μας, μετά τα Θεοφάνεια, γίνεται «εν Πνεύματι Αγίω» και είναι βάπτισμα σωτηρίας, βάπτισμα «χάριτος»!
Το μυστήριο της Θείας Οικονομίας του Θεού προσεγγίζεται μόνο με ταπείνωση, διότι ταπεινά οικονομείται. Με ταπείνωση ο Υιός του ανθρώπου έρχεται στη γη και με ταπείνωση προσέρχεται στο βάπτισμα ο Δεσπότης, όχι γιατί το είχε ανάγκη, αλλά για να ξεπλύνει την ανθρώπινη φύση από την ντροπή της αμαρτίας του Αδάμ! Έτσι μας προσφέρει την οικείωση με τον Θεό και μας επιστρέφει στην αγκαλιά Του «εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Ιω.Γ΄,5). Έτσι λοιπόν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ανακαίνισε και ανέπλασε τον παλαιωθέντα από την αμαρτία άνθρωπο και του χάρισε την ουράνια Βασιλεία. Αυτή η ενότητα ουρανού και γης, φανερώθηκε κατά την βάπτιση του Χριστού με το άνοιγμα των ουρανών.
Επτά λόγους αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, για τους οποίους βαπτίστηκε ο Χριστός: α) διά να πάρει πάνω Του την δική μας κάθαρση, β) διά να συντρίψει τους δαίμονες μέσα στο νερό, γ) διά να πνίξει την αμαρτία με το χριστιανικό βάπτισμα, δ) διά να αγιάσει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, ε) διά να εκπληρώσει τον νόμο και με το βάπτισμα, στ) διά να αποκαλύψει στους ανθρώπους το μυστήριο της Αγίας Τριάδος και ζ) διά να γίνει για μας τύπος και υπογραμμός σε όλα, αλλά και στο βάπτισμα.
Στην επιφάνεια των ψευδών θεών η Εκκλησία μας αντιτάσσει την επιφάνεια του Αληθινού Θεού και Βασιλέως Χριστού, την αληθινή Θεοφάνεια. «Γη Ζαβουλών και γη Νεφθαλείμ, οδόν θαλάσσης πέραν του Ιορδάνου, Γαλιλαία των εθνών, ο λαός ο καθήμενος εν σκότει και σκιά θανάτου, φως ανέτειλεν αυτοίς».
Από όλα αυτά βλέπουμε λοιπόν, πως η γιορτή των Θεοφανείων είναι προσκλητήριο ανανέωσης και επιστροφής στον Κύριο της δόξης, ο οποίος αν και ήταν Θεός ταπείνωσε τον εαυτόν του και έγινε άνθρωπος, αναμάρτητος, συγχωρητικός και ελεήμων, η οδός, η αλήθεια και η ζωή. Είναι ο καθαρισμός και ο αγιασμός των αισθήσεών μας από την ρουτίνα της αμαρτωλής μας καθημερινότητας. Είναι ο δρόμος της ελευθερίας και της θέωσής μας!
Χρόνια πολλά !
Καλή και ευλογημένη χρονιά !
Το αλίευσα ΕΔΩ
