- Μιχάλης Ηλιάδης
Η σύμβαση του 1982 ουσιαστικά «καταργεί» την γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και ακυρώνει την επιχειρηματολογία της Τουρκίας ότι δήθεν τα ελληνικά νησιά (και ειδικότερα το Καστελόριζο – Μεγίστη) «κάθονται» στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας μιας και καθορίζει την ΑΟΖ των νησιών όπως ακριβώς καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Κάθε παράκτιο κράτος για να έχει ΑΟΖ, πρέπει να ενεργοποιήσει αυτό το δικαίωμα του. Στη συνέχεια συνάπτει συμφωνίες οριοθέτησης με τα γειτονικά κράτη και όπου αυτό δεν είναι δυνατόν, οι διαφορές λύνονται στο διεθνές δικαστήριο.
Τι όμως έχει συμβεί ως τώρα στη περιοχή μας; Η Κύπρος με πρόεδρο τον αείμνηστο Τάσο Παπαδόπουλο ανακήρυξε ΑΟΖ το 2004 και έχει συνάψει συμφωνία οριοθέτησης με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο. Αν η Ελλάδα ανακηρύξει ΑΟΖ τότε η ελληνική συνορεύει με την κυπριακή και τίθεται έτσι υπό Ελληνοκυπριακή εκμετάλλευση, μια τεράστια θαλάσσια περιοχή εντός της οποίας υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανδράκων.
Η Τουρκία το 1986 υιοθέτησε θαλάσσια ζώνη εκμετάλλευσης στην Μαύρη θάλασσα και συμφώνησε αρχικά με την τότε Σοβιετική Ένωση και αργότερα με την Βουλγαρία και την Ρουμανία για τις επικαλυπτόμενες περιοχές χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής». Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την σύμβαση του ΟΗΕ και αρνείται μέχρι σήμερα να προσχωρήσει στην νέα συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ, για ευνόητους λόγους. Συγχρόνως, όμως, αιτείται την είσοδο της στην Ε.Ε. η οποία έχει υπογράψει και επικυρώσει την ανωτέρω σύμβαση. Όσον αφορά δε την ΑΟΖ στο Αιγαίο εδώ και 25 χρόνια αρνείται να συζητήσει το θέμα. Ευρισκόμενοι μεταξύ των αντιφάσεων που προκύπτουν από τα ανωτέρω η Τουρκία δίνει μάχες χρησιμοποιώντας ουσιαστικά τη στρατιωτική της ισχύ μιας και είναι αποδυναμωμένη από νομικά επιχειρήματα. Ο υπουργός εξωτερικών της γείτονος Αχμέτ Νταβούτογλου μας εξηγεί : «Η βασική πηγή του προβλήματος στο Αιγαίο είναι η αγεφύρωτη αντίφαση μεταξύ της γεωλογικής και γεωπολιτικής πραγματικότητας και του ισχύοντος καθεστώτος. Το γεγονός ότι τα νησιά του Αιγαίου είναι φυσική προέκταση της γεωλογικής δομής της χερσονήσου της Μικράς Ασίας και το ότι ο πολιτικός διαχωρισμός που έχει προκύψει, σε αντίθεση με τις γεωπολιτικές αναγκαιότητες με τις διεθνείς συνθήκες, έχει προσκυρωθεί υπέρ της Ελλάδας, παρέχουν το κατάλληλο έδαφος για να αναφύονται διάφορα ζητήματα…». Κατά την πρόσφατη δε επίσκεψη του στη Θράκη αφού μας «έκανε τη χάρη» να αναγνωρίσει ότι το Καστελόριζο είναι ελληνικό νησί, στη συνέχεια μας είπε ότι δεν ανήκει στο Αιγαίο αλλά στη Μεσόγειο θάλασσα, υπονοώντας ότι δεν προσμετράται σ’ ένα «πακέτο» λύσης για το Αιγαίο και προφανώς ούτε στον καθορισμό της ελληνικής ΑΟΖ (κατά συνέπεια η Τουρκία έχει ΑΟΖ η οποία παρεμβάλλεται μεταξύ της ανύπαρκτης προς το παρόν ελληνικής αφού δεν έχει ανακηρυχθεί – και της κυπριακής και συνορεύει με την αιγυπτιακή). Είναι αντιληπτή η εξαιρετική σημασία του Καστελόριζου για την Ελλάδα, μιας και ενοποιεί τις ΑΟΖ Ελλάδας – Κύπρου με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η θεωρία των Τούρκων όμως γίνεται πράξη, στοχεύοντας ξεκάθαρα στην ανατροπή του καθεστώτος στο Αιγαίο όπως διαχρονικά, μεθοδικά και στοχευμένα επιδιώκουν οι γείτονες. Έτσι είχαμε το σημαντικό γεγονός που ξεκίνησε την 12η Μαρτίου, το οποίο πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων και αξίζει να δούμε αναλυτικά: ένα ιταλικό σκάφος το OGS-Explora είχε μισθωθεί από το Ισραήλ με σκοπό την εκτέλεση υποθαλάσσιων ερευνών εντός της ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ πριν την πόντιση καλωδίων οπτικών ινών που θα συνέδεε το Ισραήλ με την Ιταλία. Το πλοίο είχε ζητήσει «άδεια» από τις ελληνικές αρχές οι οποίες εξέδωσαν την σχετική ΝΑVΤΕΧ στις 11 Μαρτίου. Όταν το ιταλικό σκάφος βρισκόταν σε απόσταση 78 ν.μ. περίπου από το ΝΑ άκρο της Κρήτης (σαφώς δηλαδή εντός της ελληνικής ΑΟΖ) εμφανίστηκε τουρκικό πολεμικό πλοίο (η κορβέτα «Bandirma») το οποίο ανάγκασε το ιταλικό σκάφος να διακόψει τις μετρήσεις με την αιτιολογία ότι βρίσκεται παράνομα (χωρίς άδεια) εντός της τουρκικής ΑΟΖ. Με τη συνοδεία των Τούρκων το ιταλικό σκάφος γύρισε πίσω και εντός της κυπριακής ΑΟΖ το τουρκικό πολεμικό απομακρύνθηκε. Όπως έγραψαν οι ελληνικές εφημερίδες οι Ιταλοί (προφανώς για να κάνουν τη δουλειά τους) ζήτησαν και πήραν «άδεια» από τις τουρκικές αρχές οι οποίες ως «αφεντικά» στην περιοχή εξέδωσαν και NAVTEX (206/11) για έρευνες του ιταλικού πλοίου σε περιοχές εντός της ελληνικής ΑΟΖ νοτίως της Καρπάθου από 22-24 Μαρτίου. Η τουρκική ενέργεια προκάλεσε την ελληνική αντίδραση (διάβημα – διαμαρτυρία του Υπ. Εξ.!!) αλλά και την ισραηλινή.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι προφανώς τα τουρκικά πολεμικά πλοία περιπολούν βάσει σχεδίου στη περιοχή, με σκοπό να αποτραπεί οποιαδήποτε παρουσία τρίτων χωρίς άδεια από την Άγκυρα. Επιπλέον, παρότι παραδόξως οι Τούρκοι αναφέρθηκαν στην ΑΟΖ, μιας και δεν έχουν υπογράψει την συνθήκη του 1982, έδωσαν το στίγμα των διεκδικήσεών τους καθιστώντας σαφές ότι δεν υπάρχει συνέχεια μεταξύ των ΑΟΖ Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ (εξαιρούν δηλαδή το Καστελόριζο). Εν κατακλείδι, έχουμε αναβάθμιση της τουρκικής αξίωσης επί των ελληνικών χωρικών υδάτων, έχουμε την προσπάθεια επιβολής συνδιοίκησης στην περιοχή νοτίως του Καστελόριζου και της Καρπάθου, έχουμε επιβεβαίωση του τούρκικού casus belli έναντι της Ελλάδος. Οι Τούρκοι καθημερινά αποθρασύνονται και επιβάλλουν νέα τετελεσμένα σε βάρος της εθνικής μας κυριαρχίας. Η Τουρκία ασκεί πιέσεις στην Αίγυπτο για το πάγωμα της διμερούς συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κύπρο, ενώ την πιέζει και για να αναγνωρίσει τον ισχυρισμό ότι η τουρκική ΑΟΖ προεκτείνεται μέχρι των ορίων της αιγυπτιακής. Έντονη υπήρξε επίσης η αντίδραση των γειτόνων – επίσημη διαμαρτυρία προς τον πρέσβη του Ισραήλ στην Άγκυρα – στην συμφωνία καθορισμού των ορίων της ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ που υπογράφτηκε πρόσφατα. Έλαβαν βέβαια, την εξής ανεπίσημη απάντηση από το Τελ Αβίβ :«Οι Τούρκοι επιδεικνύουν έναν θλιβερό κυνισμό καταγγέλοντας την συμφωνία μας με την Κύπρο, με επιχείρημα το γεγονός ότι κατέχουν το βόρειο τμήμα του νησιού». Ας σημειωθεί ότι η Κύπρος συμφώνησε με το Ισραήλ για την ΑΟΖ παρά τις έντονες απειλές της Τουρκίας!
Η συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ προβλέπει την ταυτόχρονη από κοινού εκμετάλλευση κοιτάσματος των περίπου 300 δις κ.μ. φυσικού αερίου (πλην του πετρελαίου που βρίσκεται σε μεγαλύτερα βάθη) στην περιοχή που χαρτογραφήθηκε από την Noble Energy Inc Operator και βρίσκεται ακριβώς πάνω στην οριογραμμή των ΑΟΖ των δύο χωρών (στο «οικόπεδο» 12 της Κύπρου, όπως λέγεται πλέον). Η συμφωνία για την ενοποίηση εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων (Unitiration Agreement) έχει ολοκληρωθεί και πολύ σύντομα αναμένεται η υπογραφή της ενώ η πρώτη διερευνητική κοινή γεώτρηση – με εξασφαλισμένη επιτυχία - θα γίνει μέσα στο 2011. Το ενδιαφέρον των ξένων είναι τεράστιο γι’ αυτό και είδαμε ισχυρούς ηγέτες στην Κύπρο (Μεντβέντεφ, Μέρκελ). Η αυτονόητη, τεράστια γεωστρατηγική σημασία των εξελίξεων για την Ελλάδα, ενισχύεται από το γεγονός, ότι συμφωνίες σαν την ανωτέρω, σε συγκεκριμένες συνθήκες προβλέπουν συνήθως από κοινού (δηλ. από Κύπρο και Ισραήλ επί τω προκειμένω) προστασία πολιτική και στρατιωτική των εγκαταστάσεων άντλησης.
Ποια είναι όμως η στάση της Ελλάδος στα θέματα του Αιγαίου από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα; Δυστυχώς η εικόνα προκαλεί οργή και θλίψη. Η επικρατούσα πολιτική είναι αυτή του κατευνασμού με κάθε τρόπο της Τουρκίας, έστω κι αν συμπεριλαμβάνονται σε αυτόν, ανεπίτρεπτες υποχωρήσεις, έως και απεμπόληση, των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Της Τουρκίας της οποίας η συμπεριφορά, βρίθει προκλητικών αλλά και επιθετικών ενεργειών και σαφώς πόρρω απέχει από τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Σημειώνω επιγραμματικά:
α) Δεν έγιναν ουσιαστικά γεωτρήσεις στο Αιγαίο όλα αυτά τα χρόνια στα πλαίσια αυτής της πολιτικής.
β) Ο κ. Ν. Ρολάνδης, πρώην υπουργός της Κύπρου, σε τηλεοπτική εκπομπή στο ΡΙΚ1 αποκάλυψε πρόσφατα, ότι το 2003 το ελληνικό ΥΠ.ΕΞ., επικεφαλής του οποίου ήταν τότε ο σημερινός πρωθυπουργός, ζήτησε από την Κύπρο να αλλάξει την συμφωνία που είχε συνάψει με την Αίγυπτο – λίγο πριν αυτή υπογραφεί – σχετικά με τον καθορισμό της ΑΟΖ. Η συμφωνία προέβλεπε ότι η διαχωριστική γραμμή, εκτεινόταν ακριβώς μέχρι το σημείο που αρχίζει η ελληνική ΑΟΖ αν υπολογιστεί σε αυτή το Καστελόριζο. Η Ελλάδα παρενέβη ζητώντας μετατόπιση της οριογραμμής 15 χμ. ανατολικά για να μην δημιουργηθούν επιπλοκές με τις γειτονικές χώρες!! (Δηλαδή μόνοι μας εξαιρέσαμε την επίμαχη σήμερα περιοχή για την οποία, τότε η Αίγυπτος είχε συμφωνήσει ότι ανήκει στην ελληνική ΑΟΖ!!).
γ) Η Ελλάδα με πρωθυπουργό τον κ. Καραμανλή δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα της Κύπρου για την σύναψη συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ.
Τα φοβικά σύνδρομα έναντι της Τουρκίας, η ανικανότητα ή μήπως οι έξωθεν εντολές επικράτησαν σε αυτές τις τραγικές για τα ελληνικά συμφέροντα αποφάσεις. Το προαναφερθέν περιστατικό με το ιταλικό πλοίο, οι συνεχείς παραβιάσεις ελληνικού χώρου, οι υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών επάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά και πλείστα άλλα, είναι οι πικροί καρποί που δρέπουμε λόγω της πολιτικής μας.
Φτάσαμε στο σήμερα όπου οι εξελίξεις στις γειτονικές αραβικές χώρες, η ρήξη στις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ, τα τεράστια – σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις – κοιτάσματα υδρογονανθράκων καθώς και τα προαναφερθέντα, κάνουν προφανές ότι αναμένονται ραγδαίες εξελίξεις στην περιοχή μιας και οι γεωστρατηγικές ισορροπίες μεταβάλλονται. Σήμερα επιβάλλεται να σταματήσουμε την προαναφερθείσα πολιτική της συνεχούς υποχωρητικότητας έναντι της Τουρκίας, η οποία συνοδεύεται από συνεχείς διαπραγματεύσεις και τίποτα ουσιώδες δεν έχει αποδώσει (μετά από 50 και πλέον επαφές μεταξύ των πρέσβεων των δύο χωρών). Η Τουρκία συνεχώς αποθρασύνεται βλέποντας τη δική μας υποχωρητικότητα, εγείρει νέες διεκδικήσεις και τις προωθεί με όλους τους τρόπους, ώστε να εμποδίσει την Ελλάδα να ασκήσει τα δικαιώματά της, τα οποία απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, ανατρέποντας ουσιαστικά το καθεστώς στο Αιγαίο.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η Ελλάδα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην ανακήρυξη της ΑΟΖ. Ο καθορισμός της, έχει τεράστια σημασία όχι μόνο οικονομική αλλά και γεωπολιτική για την χώρα μας. Τα ακριτικά μας νησιά, όλα ανεξαιρέτως μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μέσα στην ευρύτατη ελληνική ΑΟΖ και να μας δώσουν συγκριτικό γεωστρατηγικό πλεονέκτημα στην περιοχή. Η αποφασιστική αυτή ενέργεια θα στείλει σαφές μήνυμα προς όλους, συμπεριλαμβανομένων των δανειστών της χώρας και του διεθνούς κερδοσκοπικού κεφαλαίου, ότι η χώρα έχει δυνατότητες, ότι είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας και να εκμεταλλευτούμε τον ορυκτό πλούτο της χώρας μας. Συνάμα, σύμφωνα με τους ειδικούς, με τον τρόπο αυτό ξεπερνούμε τόσο το ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, όσο και του cassus belli που θέτει η Τουρκία σε ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. Στη συνέχεια, μετά την ανακήρυξη, μιας και το θέμα δεν είναι αποκλειστικά διμερές, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί με τις γειτονικές χώρες, επιτυγχάνοντας συμφωνίες. Αργότερα και βάσει των αποτελεσμάτων μπορεί να διαπραγματευτεί με την Τουρκία. Οι χειρισμοί αυτοί εντάσσονται στο πλαίσιο μιας άλλης εξωτερικής πολιτικής, της πολιτικής ενός κυρίαρχου κράτους που συμπεριλαμβάνει ενημέρωση των συμμάχων, νέες συμμαχίες με γνώμονα το όφελος της χώρας αλλά και αποτρεπτική στρατηγική. Η πολιτική όμως αυτή απαιτεί μελετημένες κινήσεις, θάρρος και αποφασιστικότητα – όχι παλικαρισμούς – από πολιτικούς, οι οποίοι ενδιαφέρονται πρώτιστα για τα συμφέροντα της χώρας τους. Οι πολιτικοί της εθνικής υποτέλειας, του αμοραλισμού, οι φοβισμένοι εντολοδόχοι τους οποίους κατά κόρον παράγει και προάγει το σαθρό και διαβρωμένο από ποικίλα σκάνδαλα και συμφέροντα πολιτικό μας σύστημα, προφανώς δεν έχουν τέτοια αποστολή.
Τρανή απόδειξη όσα συνέβησαν πρόσφατα στο ΥΠ.ΕΞ. Στις 14/07/10 εκπρόσωπος του ελληνικού ΥΠ.ΕΞ δήλωσε ότι ο καθορισμός ΑΟΖ αποτελεί προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (οι Τούρκοι τότε έστειλαν δυο ωκεανογραφικά πλοία ερευνών στο Αιγαίο εντός της ελληνικής – εννοείται – υφαλοκρηπίδας). Πρόσφατα, ο πρώην πλέον, υπ. εξωτερικών
κ. Δρούτσας παραδέχτηκε ότι δεν άσκησε το διεθνές δικαίωμα της χώρας (ήταν άραγε τσιφλίκι του;) όχι μόνο διότι θεώρησε ότι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή, άλλα διότι κάτι τέτοιο θα ενοχλούσε την Τουρκία, ενώ χαρακτήρισε το θέμα της ΑΟΖ ως «μόδα». «Η υποτίμηση δημοσίως της ΑΟΖ ως «μόδα» σημαίνει βαθιά υποτίμηση του θεμελίου της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που είναι το διεθνές δίκαιο», επισημαίνουν σοβαροί αναλυτές. Η παραίτησή μας από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα είναι αυτό ακριβώς που επιδιώκουν οι Τούρκοι. Εντάσσεται άραγε κι αυτή στο πλαίσιο των απαραδεκτών δηλώσεων του αντιπροέδρου της κυβέρνησης «όποιος έχει χρέη δεν μπορεί να διαπραγματευτεί»; Περιγραφή της τραγικής, για τα ελληνικά συμφέροντα, κατάστασης που επικρατεί στην εξωτερική μας πολιτική έκανε στις 14/05/2011 ένας καθ’ ύλην αρμόδιος. Ένας πρέσβης, ο πρόεδρος της ένωσης διπλωματικών υπαλλήλων σε επιστολή – καταπέλτη, αφού κατηγορεί την ηγεσία του ΥΠ.ΕΞ και τον πρωθυπουργό ότι «επέλεξε την οδό των ανομολόγητων χειρισμών σε καίρια εθνικά θέματα από παραθεσμικούς μηχανισμούς, προφανώς όχι με το αζημίωτο», επισημαίνει ότι ως αποτέλεσμα «η χώρα βιώνει άμεσα τις οδυνηρές και καταστροφικές συνέπειες της διπλωματικής και οικονομικής διαπραγματευτικής ανικανότητας των κυβερνώντων» και συνεχίζει «κατά παραγγελίαν απόντες από τις εξελίξεις, με απαξιωμένη τη θεσμική υποχρέωση λόγου και πρότασης, οι Έλληνες διπλωμάτες δεν αξιοποιούμαστε ούτε ως εναργείς φορείς εθνικών αντιλόγων στη διεθνή διαπόμπευση της χώρας…»
Ως πότε άραγε θα εκλέγει και θα ανέχεται ο ελληνικός λαός τέτοιους πολιτικούς; Θα παραμείνει η πατρίδα μας δειλός, μοιραίος και άβουλος θεατής των εξελίξεων ή θα αξιοποιήσει την ευκαιρία που της δίνεται, για να ανακάμψει εθνικά, άρα και οικονομικά σε καιρούς μνημονίου; Το αλίευσα ΕΔΩ http://neo.antibaro.gr/node/3199
