88 χρόνια από rη Λωζάννη, 40 από το κλείσιμο της Χάλκης
του Συμεών Σολταρίδη
Ένα διεθνές πρόβλημα συνεχίζει να ταλανίζει τη διεθνή
κοινότητα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την ομογένεια μας στην Πόλη
επί 40 χρόνια.
Η απαγόρευση της λειτουργίας του τμήματος θεολογίας της θεολογικής
Σχολής της Χάλκης από τις τουρκικές αρχές το 1971 και η συνεχιζόμενη
άρνησή τους για την επαναλειτουργία της καθίστα το πρόβλημα δεινό, αφού
παραβιάζει τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, καθώς καταπατά και τα
σχετικά άρθρα της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία υπογράφτηκε στις 24
Ιουλίου 1923 και φέτος συμπλήρωσε 88 χρόνια.
Σχετικά με το κλείσιμο της θεολογικής Σχολής Χάλκης αναφέρεται
εμπεριστατωμένα και τεκμηριωμένα ο συνάδελφος Άρης Αμπατζής στο Βιβλίο
του, Ο λαβύρινθος της Χάλκης.
Γράφει για τη διαδικασία του κλεισίματος της Σχολής ότι ξεκίνησε με
την απόφαση που έλαβε στις 12 Ιανουαρίου 1971 το Τουρκικό Συνταγματικό
Δικαστήριο για την ακύρωση άρθρων του νόμου περί ιδρυμάτων ιδιωτικής
εκπαίδευσης και ότι με την απόφαση αυτή έκλεισαν όλες οι ιδιωτικές
ανώτερες σχολές, στις οποίες περιλήφθηκε και το τμήμα θεολογίας της
Χάλκης.
Στη μελέτη του ο συνάδελφος αναφέρεται στην αντίδραση του
Οικουμενικού Πατριαρχείου και στο μνημόνιο που επέδωσε στις τουρκικές
αρχές στις 13 Μαΐου 1971, στο οποίο σημείωνε ότι η Σχολή είναι
μειονοτική, ότι δεν είναι ανώτερη και ότι εκπαιδεύει επαγγελματικά τους
κληρικούς, ότι οι απόφοιτοι της υπηρετούν τη θητεία τους ως απλοί
φαντάροι και όχι ως έφεδροι, όπως οι απόφοιτοι πανεπιστημίων, ότι τα
πτυχία των αποφοίτων δεν είναι ισότιμα με αυτά των πανεπιστημίων.
Στη συνέχεια ο Άρης Αμπατζής καταπιάνεται με την παράθεση πολλών
στοιχείων και παραπομπών και αφού σημειώνει τη διεθνοποίηση του
προβλήματος και το διεθνές ενδιαφέρον, παραθέτει ένα απόσπασμα από τον
ενθρονιστήριο λόγο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου το 1991,
απόφοιτου της Σχολής, που κίνησε τα νήματα αμέσως για την
επαναλειτουργία της.
Συγκεκριμένα είπε: …Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πρέπει να αποκτήσει
τα δικά του μέσα καλλιέργειας και προβολής της Ορθοδόξου θεολογίας.
Εντός των πλαισίων τούτων θα επιδιώξουμε την απόκτηση της αδείας των
εφ’ ημάς τεταγμένων κρατικών αρχών προς επαναλειτουργίαν της περιπύστου
Τροφού κατά Χάλκην Ιεράς θεολογικής Σχολής, της αναγκασθείσης ίνα
αναοτείλη την λειτουργίαν αυτής προ εικοσαετίας.
Ενώ στο μνημόνιο που επέδωσε το 1993 στον πρόεδρο της Τουρκικής
Δημοκρατίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ αναφερόταν και πάλι στη Σχολή,
σημειώνοντας:
Η Σχολή μας ιδρύθηκε το 1844 και συνέχισε τη λειτουργία της μέχρι το
1971, οπότε το τμήμα θεολογίας τέθηκε εκτός λειτουργίας με εντολή του
υπουργείου Εθνικής Παιδείας, αφού συμπεριλήφθηκε στο πλαίσιο του νόμου
που εξεδόθη για το κλείσιμο των Ιδρυμάτων Ιδιωτικής Ανώτερης
Εκπαίδευσης.
Η επαναλειτουργία της Σχολής είναι πολύ σημαντική για την εκπαίδευση νέων στελεχών για το Πατριαρχείο μας.
Στο διάβα των 40 ετών έγιναν αναλύσεις επί αναλύσεων και τοποθετήσεις
κυρίως Τούρκων πανεπιστημιακών, πολιτικών και δημοσιογράφων, μεταξύ των
οποίων ήταν και πολλοί που ζήτησαν επαναλειτουργία της Σχολής με το
σκεπτικό ότι έκλεισε κατά παράβαση της Λωζάννης , ότι το κλείσιμο της
Σχολής είναι άδικο και παράτυπο και ότι σχετιζόταν με τις
ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό.
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του υπουργού Πολιτισμού Ερτουγρούλ
Γκιουνάι στις 27 Ιουνίου 2009, ο οποίος είπε ότι η γενικότερη τάση
δείχνει ότι θα επαναλειτουργήσει η Σχολή και ότι η Σχολή είχε κλείσει
εξαιτίας του Κυπριακού.
Σήμερα είναι επιτακτική και αναγκαία η επαναλειτουργία της όσο ποτέ.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις συναντήσεις που είχε με εκπροσώπους
των Αρχών έκανε συγκεκριμένες προτάσεις, αναμένοντας τη σχετική άδεια.
Σ’ αυτά αναφέρεται στο βιβλίο του ο συνάδελφος Άρης Αμπατζής, ο
οποίος τοποθετείται με στοιχεία και αντικειμενικότητα στο πρόβλημα,
σημειώνει τις γενικότερες εκπαιδευτικές απαιτήσεις της Ομογένειάς μας
και καταλήγει τονίζοντας ότι ο χαρακτήρας της θεολογικής Σχολής, ως
Σχολής Ορθοδόξων και όχι μόνο των Ελλήνων της Πόλης, στην περίπτωση αυτή
ταιριάζει, σε επίπεδο μοντέλου τουλάχιστον, με τις υπό διαμόρφωση
συνθήκες όσον αφορά τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης.
Η υπό διαμόρφωση αυτή κατάσταση είναι κάτι που εμφανίστηκε περίπου
στις αρχές της δεκαετίας 2000-2010 και ενδέχεται να διαμορφώσει νέες
ανάγκες, ειδικά για το χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης στην Πόλη.
