Γιατί
λοιπόν υφιστάμεθα τέτοια πολιορκία, τόσα βάσανα και τέτοιου είδους
κόλαση; Στ' αλήθεια, κι αν ακόμη δεν είχε προαγγελθεί κόλαση σε όσους
έχουν καταληφθεί από το πάθος της μνησικακίας και μόνο από το μαρτύριο
που υποφέρει ο μνησίκακος από την ενέργεια της μνησικακίας, θα έπρεπε
να τον κάνει να συγχωρεί τα αμαρτήματα όσων τον λύπησαν.
Όταν όμως οι τιμωρίες και οι κολάσεις είναι ατελεύτητες, τί θα ήταν πιο
ανόητο από το να τιμωρεί κανείς τον εαυτό του και εδώ και εκεί, και
ωστόσο να νομίζει ότι τιμωρεί τον εχθρό του;
Διότι,
αν δούμε τον εχθρό μας να προκόβει, πεθαίνουμε από τη λύπη. Αν τον
δούμε να δυστυχεί, ανησυχούμε και αγχωνόμαστε μήπως συμβεί και
επανέλθει πάλι σε καλή κατάσταση. Και για τα δυο αυτά βέβαια έχουμε να
λάβουμε κόλαση και τιμωρία αναπόφευκτη.
Διότι «για την αδυναμία και τη δυστυχία του εχθρού σου», λέει η Αγία Γραφή, «να μη χαίρεσαι και να μη χοροπηδάς»
(Παροιμ. 24, 17). Και μη μου προβάλλεις ως δικαιολογία το μέγεθος των
αμαρτημάτων και των αδικημάτων του εχθρού σου. Διότι δεν είναι αυτός ο
λόγος που σε κάνει να παραμένεις εσύ στην οργή, αλλά παραμένεις επειδή
δεν θυμάσαι τα δικά σου αμαρτήματα, ούτε έχεις μπροστά στα μάτια σου τη
γέεννα του πυρός, ούτε βιώνεις το φόβο του Θεού.
Και για να καταλάβεις ότι αυτό που σου λέω είναι αληθινό, θα προσπαθήσω να σου το αποδείξω, παίρνοντας παράδειγμα απ' αυτά που συνέβηκαν αυτές τις ημέρες σ' αυτήν εδώ την πόλη.
Και για να καταλάβεις ότι αυτό που σου λέω είναι αληθινό, θα προσπαθήσω να σου το αποδείξω, παίρνοντας παράδειγμα απ' αυτά που συνέβηκαν αυτές τις ημέρες σ' αυτήν εδώ την πόλη.
Τότε
δηλαδή που οδηγήθηκαν στο δικαστήριο όλοι αυτοί οι οποίοι ήταν
υπεύθυνοι για τις παρανομίες εκείνες τις παράτολμες, όπου έκαιγε φωτιά
και οι δήμιοι στέκονταν δίπλα τους και τους ξέσκιζαν τις πλευρές. Αν
εκεί κάποιος τους πλησίαζε από τα πλάγια και τους έλεγε, «αν έχετε
κάποιους εχθρούς, συγχωρέστε τους και τότε και εμείς θα μπορέσουμε να
σας απαλλάξουμε από κάθε τιμωρία», άραγε δεν θα έπεφταν να τους φιλήσουν
τα πόδια;
Ακόμη
και δούλους αν τους έλεγε κάποιος πως θα τους κάνει, δεν θα αρνούνταν.
Αφού λοιπόν η ανθρώπινη τιμωρία και καταδίκη, η οποία έχει τέλος, μπορεί
να συμβάλλει στο να ξεπεραστεί η οργή, πολύ περισσότερο η μέλλουσα
κόλαση, αν αυτή ήταν συνεχώς στο νου μας, όχι μόνο τη μνησικακία, αλλά
κάθε πονηρό λογισμό θα απόδιωχνε από την ψυχή μας.
Αλλά, πες μου, υπάρχει ευκολότερο πράγμα από το να συγχωρήσουμε αυτόν που μας λύπησε; Πραγματικά, μήπως πρόκειται να υποβληθούμε σε κόπο να κάνουμε μακρινό ταξίδι, μήπως θα δαπανήσουμε χρήματα, μήπως θα μπούμε στον κόπο να παρακαλέσουμε άλλους να μας κάνουν κάποια χάρη;
Αλλά, πες μου, υπάρχει ευκολότερο πράγμα από το να συγχωρήσουμε αυτόν που μας λύπησε; Πραγματικά, μήπως πρόκειται να υποβληθούμε σε κόπο να κάνουμε μακρινό ταξίδι, μήπως θα δαπανήσουμε χρήματα, μήπως θα μπούμε στον κόπο να παρακαλέσουμε άλλους να μας κάνουν κάποια χάρη;
Αρκεί
να θελήσουμε μόνο, και το κατορθώνουμε στη στιγμή. Αλήθεια, ποιας
κολάσεως είμαστε άξιοι! Διότι, όταν πρόκειται για πράγματα της ζωής
αυτής, αναλαμβάνουμε δουλειές που αρμόζουν σε δούλους και κάνουμε
υπηρεσίες που είναι απρεπείς για μας.
Καταναλώνουμε
τότε χρήματα, πιάνουμε κουβέντα με θυρωρούς, για να κολακέψουμε
αχρείους ανθρώπους, και κάνουμε τα πάντα και λέμε τα πάντα, αρκεί μόνο
να επιτύχουμε το σκοπό μας.
Για
χάρη όμως των εντολών του Θεού, δεν δεχόμαστε να συγχωρήσουμε τον
αδελφό μας που μας λύπησε και θεωρούμε ντροπή να τρέξουμε πρώτοι σ'
αυτόν. Ντρέπεσαι, πες μου, όταν πρόκειται σε μια επιχείρηση να βγεις
πρώτος στο κέρδος; Θα 'πρεπε όμως να ντρέπεσαι που παραμένεις στο πάθος
της μνησικακίας και περιμένεις να έλθει πρώτος για συμφιλίωση εκείνος
που σε λύπησε. Διότι αυτό είναι ντροπή και όνειδος και ζημιά πολύ
μεγάλη.
Και
πρέπει να ξέρεις ότι εκείνος που θα πάει πρώτος να ζητήσει συγνώμη,
εκείνος θα έχει τη μέγιστη ευλογία. Διότι αν αφήσεις την οργή, επειδή σε
παρακάλεσε ο άλλος, σ' εκείνον υπολογίζεται η αρετή.
Και
αυτό συμβαίνει επειδή εσύ δεν τήρησες την εντολή από σεβασμό προς τον
Θεό, αλλά χαρίστηκες σ' αυτόν που σε παρακάλεσε και το έκανες. Αν όμως,
από δική σου απόφαση, χωρίς να έλθει εκείνος που σε λύπησε να σε
παρακαλέσει, μόνος σου εσύ αν τρέξεις πρώτος προς αυτόν πετώντας από
πάνω σου όλο το βάρος της οργής και αφήνοντας κατά μέρος τη ντροπή και
το δισταγμό και συμφιλιωθείς μαζί του, τότε ολόκληρο το κατόρθωμα
γίνεται δικό σου και θα λάβεις όλο το μισθό και την ευλογία.
Αν σου πω, νήστεψε, πολλές φορές μου προβάλλεις ως δικαιολογία την ασθένεια του σώματος. Αν σου πω, δώσε στους φτωχούς, μου λες ότι είσαι φτωχός και έχεις να αναθρέψεις παιδιά.
Αν σου πω, νήστεψε, πολλές φορές μου προβάλλεις ως δικαιολογία την ασθένεια του σώματος. Αν σου πω, δώσε στους φτωχούς, μου λες ότι είσαι φτωχός και έχεις να αναθρέψεις παιδιά.
Αν
σου πω, να έρχεσαι τακτικά στις Συνάξεις της Εκκλησίας, μου λες έχω
διάφορες μέριμνες. Αν σου πω, πρόσεχε αυτά που λέγονται στην Εκκλησία
και κατανόησε το βάθος των λόγων του Θεού, μου προβάλλεις ως δικαιολογία
την έλλειψη μορφώσεως. Αν σου πω, φρόντισε να βοηθήσεις ψυχικά τον
αδελφό σου, μου λες ότι δεν υπακούει όταν τον συμβουλεύω, αφού πολλές
φορές του μίλησα και περιφρόνησε τα λόγια μου.
Βέβαια,
δεν ευσταθούν οι προφάσεις αυτές και όλα αυτά είναι χλιαρά λόγια,
αλλά, παρά ταύτα, μπορείς να προφασίζεσαι. Αν όμως σου πω, άφησε την
οργή και συγχώρεσε τον αδελφό σου, ποιά από τις προφάσεις αυτές μπορείς
να χρησιμοποιήσεις; Διότι, νομίζω, δεν μπορείς να φέρεις ως πρόφαση
ούτε ασθένεια σώματος, ούτε φτώχεια, ούτε αμάθεια, ούτε απασχόληση και
μέριμνα, ούτε τίποτε άλλο. Γι' αυτό, απ' όλες σου τις αμαρτίες, αυτή η
αμαρτία θα σου είναι ασυγχώρητη.
Αλήθεια, πώς θα μπορέσεις να υψώσεις τα χέρια σου στον Ουρανό; Πώς θα κινήσεις τη γλώσσα σου να προσευχηθείς; Πώς θα ζητήσεις συγνώμη; Ακόμη κι αν θέλει ο Θεός να σου συγχωρήσει τις αμαρτίες, δεν Του το επιτρέπεις εσύ, επειδή δεν συγχωρείς τις αμαρτίες του αδελφού σου.
Αλλά προφασίζεσαι επίσης ότι ο εχθρός σου είναι σκληρός και άγριος, σαν θηρίο, και του χρειάζεται τιμωρία και εκδίκηση! Ε, γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να τον συγχωρήσεις.
Εχεις αδικηθεί πολύ απ' τον εχθρό σου και έχεις στερηθεί πολλά και σ' έχει κακολογήσει και σ' έχει ζημιώσει σε πολύ σπουδαίες υποθέσεις, και γι' αυτό θέλεις να τον δεις να τιμωρείται. Αλλά και σ' αυτό το σημείο είναι χρήσιμο για σένα να τον συγχωρήσεις.
Αλήθεια, πώς θα μπορέσεις να υψώσεις τα χέρια σου στον Ουρανό; Πώς θα κινήσεις τη γλώσσα σου να προσευχηθείς; Πώς θα ζητήσεις συγνώμη; Ακόμη κι αν θέλει ο Θεός να σου συγχωρήσει τις αμαρτίες, δεν Του το επιτρέπεις εσύ, επειδή δεν συγχωρείς τις αμαρτίες του αδελφού σου.
Αλλά προφασίζεσαι επίσης ότι ο εχθρός σου είναι σκληρός και άγριος, σαν θηρίο, και του χρειάζεται τιμωρία και εκδίκηση! Ε, γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να τον συγχωρήσεις.
Εχεις αδικηθεί πολύ απ' τον εχθρό σου και έχεις στερηθεί πολλά και σ' έχει κακολογήσει και σ' έχει ζημιώσει σε πολύ σπουδαίες υποθέσεις, και γι' αυτό θέλεις να τον δεις να τιμωρείται. Αλλά και σ' αυτό το σημείο είναι χρήσιμο για σένα να τον συγχωρήσεις.
Διότι,
αν εσύ ο ίδιος εκδικηθείς και επιτεθείς εναντίον του, είτε με λόγια,
είτε με ανάλογες συμπεριφορές, είτε με κατάρες, ο Θεός δεν θα επέμβη
πλέον, αφού εσύ ανέλαβες την τιμωρία του. Και όχι μόνο δεν θα επέμβη,
αλλά και από σένα θα ζητήσει λόγο, διότι φέρθηκες υβριστικά προς Αυτόν.