Σε διάστημα μικρότερο μιας δεκαετίας, η Ισλανδία, από οικονομία φυσικών πόρων, που βασιζόταν στα αλιεύματα και στη γεωθερμική της ενέργεια, μετατράπηκε σε χρηματοπιστωτικό γίγαντα.Από πού, στο καλό, ήρθαν όλα αυτά τα χρήματα;
Η απάντηση ήρθε τον Οκτώβριο του 2008. Ζούσαν με δανεικό χρόνο, όπως ακριβώς εμείς, που μετέτρεψε την οικονομία σε σωρό ερειπίων..
Τον περασμένο Μάρτιο, ο λαός της Ισλανδίας είπε ένα πολύ ισχυρό «όχι» σε ένα σπουδαίο δημοψήφισμα –το πρώτο στην ιστορία της Ισλανδίας– για τη συμφωνία αποζημίωσης σε Βρετανούς και Ολλανδούς καταθέτες, οι οποίοι έχασαν τα.. χρήματά τους μετά την κατάρρευση της ηλεκτρονικής τράπεζας Icesave, θυγατρικής της ισλανδικής Landsbanki. Οι πολίτες απέρριψαν με ποσοστό 93% εκείνη τη συμφωνία της κυβέρνησης για την αποπληρωμή ώς το 2024 των 4 δισ. ευρώ που χορηγήθηκαν από τη Βρετανία και την Ολλανδία ως αποζημίωση στους πολίτες τους που είχαν καταθέσεις στην Icesave, η οποία χρεοκόπησε τον Οκτώβριο του 2008 μαζί με ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα της χώρας. Το μεγάλο ποσοστό με το οποίο τότε καταψήφισαν οι Ισλανδοί τη συμφωνία έδειξε ταυτόχρονα τον θυμό των πολιτών απέναντι στους τραπεζίτες και τους πολιτικούς.
Προχθές Κυριακή, είπαν ξανά «όχι», με μικρότερο ποσοστό, 58%, στο δεύτερο δημοψήφισμα που έγινε. Ο πρόεδρος Ολαφουρ Ραγκνάν Γκρίμσον αρνήθηκε να υπογράψει και τη νέα συμφωνία πληρωμής που ενέκρινε το Κοινοβούλιο της χώρας τον περασμένο Δεκέμβριο, δηλώντας ότι οι πολίτες της χώρας αρνούνται να πληρώσουν για τις πράξεις λίγων «άπληστων τραπεζιτών» και το παρέπεμψε σε δημοψήφισμα! Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι το νομοσχέδιο έγινε επί μιας συμφωνίας πιο ευνοϊκής ως προς τους όρους της.
Λονδίνο, Αμστερνταμ και Βερολίνο, από κοντά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αξιώνουν από τους Ισλανδούς πολίτες να πληρώσουν δισεκατομμύρια ευρώ στους 450.000 Βρετανούς, Ολλανδούς και άλλους ξένους καταθέτες που έχασαν τις επισφαλείς οικονομίες τους όταν το «ταχύπλοο» των ισλανδικών τραπεζών, ιδίως η διαδικτυακή «φούσκα» Ιcesave, προσέκρουσε σε παγόβουνο. Και βούλιαξε σαν Τιτανικός.
Η τραγωδία. Από την ανακήρυξη της Δημοκρατίας, το 1944, το Κόμμα της Ανεξαρτησίας, που απηχεί τα συμφέροντα της επιχειρηματικής κοινότητας, ήταν η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στην Ισλανδία. Μέχρι την «επανάσταση της κατσαρόλας», τον Ιανουάριο του 2009, όταν ο συνήθως γαλήνιος λαός της χώρας ξεσηκώθηκε και ανέτρεψε την κυβέρνηση του Γκέιρ Χάαρντε. Μέχρι τότε το Κόμμα της Ανεξαρτησίας κυβερνούσε τη χώρα επί 18 χρόνια με τη βοήθεια μικρότερων εταίρων του. Ηταν η πρώτη κυβέρνηση που κατέρρευσε, διεθνώς, μετά την έναρξη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Μια έκθεση 2.900 σελίδων με τίτλο «Εκθεση για την Αλήθεια», εννέα τόμων, αποδίδει ευθύνες για την οικονομική κατάρρευση της Ισλανδίας τον Οκτώβριο του 2008 στον πρώην πρωθυπουργό Γκέιρ Χάαρντε, ο οποίος παραπέμφθηκε στο ειδικό δικαστήριο. Ετσι, ο Χάαρντε έγινε ο πρώτος ηγέτης διεθνώς στον οποίο απαγγέλθηκαν κατηγορίες σε σχέση με την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι τρεις εθνικές τράπεζες της χώρας «προσφέρθηκαν» το 2003 σε μια ομάδα επιχειρηματιών και τραπεζιτών που βρίσκονταν κοντά στην κυβέρνηση. Ομως, τελικά, το ισλανδικό τραπεζικό σύστημα γκρεμίστηκε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Ηδη «χειροπέδες» έχουν περάσει στον πρώην διευθυντή της άλλοτε μεγαλύτερης τράπεζας της Ισλανδίας, Kaupthing, για ποινικές ευθύνες. Η Kaupthing εθνικοποιήθηκε μαζί με τις άλλες δύο μεγαλύτερες τράπεζες της χώρες, Landsbanki και Glitnir. Σήμερα, η ανάκτηση δυνάμεων στην οικονομία προσφέρει πολύτιμα μαθήματα και στους υπόλοιπους ασθενείς της περιφερειακής Ευρωζώνης. Ανέλαβε την κυριότητα των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων που ήταν υγιή και άρα απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία της οικονομίας και τα εκχώρησε για τη δημιουργία νέων και υγιών τραπεζών. Αντίθετα, η Ιρλανδία άφησε τις τράπεζές της να καταρρεύσουν με τα γνωστά επακόλουθα. Από την πορεία του δείκτη «μιζέριας», ο οποίος απαρτίζεται από στοιχεία για την ανεργία και τον πληθωρισμό, στις δύο οικονομίες προκύπτει ότι η Ισλανδία βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ιρλανδία.
Να επισημανθεί πώς σε διάστημα μικρότερο μιας δεκαετίας, η Ισλανδία, από οικονομία φυσικών πόρων, που βασιζόταν στα αλιεύματα και στη γεωθερμική της ενέργεια, μετατράπηκε σε χρηματοπιστωτικό γίγαντα. Από πού, στο καλό, ήρθαν όλα αυτά τα χρήματα; Η απάντηση ήρθε τον Οκτώβριο του 2008. Ζούσαν με δανεικό χρόνο, όπως ακριβώς εμείς, που μετέτρεψε την οικονομία σε σωρό ερειπίων.
Ζ.Ζήκου
