Το βιβλίο «Lies my teacher told me – Everything your American history textbook got wrong», δηλαδή «Ψέματα που μου έμαθε ο δάσκαλός μου – Ολα τα λάθη στο σχολικό βιβλίο για την αμερικανική Ιστορία», γράφτηκε πριν από περίπου 10 χρόνια από τον αμερικανό καθηγητή Κοινωνιολογίας και συγγραφέα Τζέιμς Λόουεν.
Η Θάλεια Δραγώνα είχε διαμορφώσει το πρόγραμμα εκπαίδευσης των μουσουλμανοπαίδων της Θράκης, που παρά τις όποιες αντιδράσεις έφερε τα παιδιά πίσω στο σχολείο Ενας πολύ μεγάλος αμερικανός ιστορικός, ο Χάουαρντ Ζιν, είχε πει για το έργο αυτό:
«Κάθε δάσκαλος και καθηγητής, κάθε φοιτητής, φοιτήτρια και απλός πολίτης πρέπει να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Είναι ένα αναζωογονητικό αντίδοτο για καθετί που έχει εμφανιστεί ως “Ιστορία μας” στο εκπαιδευτικό μας σύστημα».
*Ο Τζέιμς Λόουεν, ο οποίος ερεύνησε σχολαστικά τα σχολικά βιβλία Ιστορίας που διδάσκονταν σε 18 από τα θεωρούμενα κορυφαία γυμνάσια και λύκεια της Αμερικής, συμπέρανε ότι ούτε ένας από τους συγγραφείς των βιβλίων αυτών δεν κατάφερε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών όσον αφορά την Ιστορία, αλλά ούτε και να τη γράψει αντικειμενικά.
«Στιγματισμένα από έναν ξεδιάντροπο συνδυασμό τυφλού πατριωτισμού, απερίσκεπτου οπτιμισμού, σκέτης κακής πληροφόρησης και απροκάλυπτων ψεμάτων, τα σχολικά βιβλία ιστορίας παραλείπουν σχεδόν όλη την αμφιλογία, το πάθος, την αντιπαράθεση και τη δραματικότητα από το παρελθόν μας».
Το βιβλίο του Λόουεν δέχτηκε πολλές κριτικές. Αλλες πολύ καλές, άλλες πολύ κακές. Ομως, κάθε χρονιά, είναι στη λίστα των «προτεινόμενων αναγνωσμάτων» που δίνουν τα πανεπιστήμια στους φοιτητές τους, ανεξαρτήτως της σπουδής που ακολουθούν.
Το βιβλίο δεν απαγορεύτηκε. Δεν αποσύρθηκε. Και, ευτυχώς, δεν κάηκε. Ο Λόουεν, παρά τις σκληρές κριτικές που δέχτηκε, δεν διαπομπεύθηκε και δεν απειλήθηκε από «επώνυμους» και «ανώνυμους»… αντιπάλους του.
Στην Ελλάδα μας η «περιπέτεια της Ιστορίας» είναι… λίγο διαφορετική. Την εβδομάδα που μας πέρασε, η Θάλεια Δραγώνα, ειδική γραμματέας εκπαιδευτικού σχεδιασμού στο υπουργείο Παιδείας, υπέβαλε την παραίτησή της, που έγινε δεκτή από την υπουργό Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου. Η σταγόνα της οργής κατά της κ. Δραγώνα, που έκανε τελικά το ποτήρι να ξεχειλίσει, ήταν η πρότασή της το μάθημα της Ιστορίας να είναι προαιρετικό στις δύο τελευταίες τάξεις του λυκείου.
Αλλά οι αντίπαλοί της, ανακάλυψαν και άλλες «γκρίζες περιοχές», όπως λένε, στην ακαδημαϊκή της πορεία και τις δημοσιοποίησαν με θορυβώδη και ενίοτε πολύ απειλητικό τρόπο.
Παραιτούμενη την εβδομάδα που πέρασε, η κ. Δραγώνα δήλωσε ότι αναγκάστηκε να φύγει «μη αντέχοντας άλλο τον πόλεμο του παρακράτους». Ας δούμε, λοιπόν, και την περιπέτεια της δικής της ιστορίας.
Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία), με ειδίκευση σε θέματα εθνοκεντρισμού, ρατσισμού και ένταξης μειονοτήτων στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Κατά καιρούς έχει συγκεντρώσει τα πυρά της κοινής γνώμης λόγω των απόψεών της περί της ελληνικής ταυτότητας και των μειονοτήτων.
Κάποιοι θεωρούν ότι οι απόψεις της είναι ακόμα πιο «ανατρεπτικές» και από εκείνες της ιστορικού Μαρίας Ρεπούση, που προκάλεσε κύμα αντιδράσεων με το εγχειρίδιο Ιστορίας του Δημοτικού που συνέγραψε.
Η Θάλεια Δραγώνα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Σπούδασε Ψυχολογία στην Αθήνα (Deree College) και έλαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Αστον του Μπέρμιγχαμ. Πρώην σύζυγος του Γιώργου Δραγώνα, εκδότη («Δάφνη Επικοινωνίες»), εμπόρου όπλων (Eurofighter) και συμμαθητή του Γιώργου Παπανδρέου, και νυν σύζυγος του ομότιμου καθηγητή του London School of Economics (LSE) Νίκου Μουζέλη, επιστήθιου φίλου του Κώστα Σημίτη.
Η Θάλεια Δραγώνα ήλθε στην επικαιρότητα στα μέσα του 1997 με το βιβλίο που επιμελήθηκε μαζί με την καθηγήτρια Κοινωνιολογίας Αννα Φραγκουδάκη «Τι είν’ η πατρίδα μας; – Εθνοκεντρισμός στην εκπαίδευση» (εκδόσεις «Αλεξάνδρεια»).
Στο συλλογικό έργο των 539 σελίδων παρουσιάζονται μελέτες και άλλων πανεπιστημιακών καθηγητών για τη μεταφορά της εθνικής ταυτότητας και των στερεοτύπων γύρω από αυτήν στα σχολικά εγχειρίδια Γλώσσας, Ιστορίας και Γεωγραφίας, αλλά και οι σχετικές αντιλήψεις των δασκάλων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Το σημαντικότερο συμπέρασμα που εξάγεται από το βιβλίο είναι ότι η εθνική ταυτότητα που καλλιεργεί ο εκπαιδευτικός θεσμός είναι εύθραυστη και αντιφατική, «ανάδελφη» και υποτιμημένη, απειλημένη από παντού και σε διαδικασία παρακμής.
Το βιβλίο, πέραν της κριτικής αποδοχής από τον πανεπιστημιακό κόσμο, δεν απασχόλησε ευρύτερα την κοινωνία.
Υλοποιώντας μια ιδέα του Γιώργου Παπανδρέου (υπουργού Παιδείας έως τον Σεπτέμβριο του 1996), η καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας Αννα Φραγκουδάκη, με τη συνδρομή και της Θάλειας Δραγώνα, διαμόρφωσε το πρόγραμμα εκπαίδευσης των μουσουλμανόπαιδων της Θράκης, το οποίο άρχισε να εφαρμόζεται από τη σχολική χρονιά 1997-1998. Στόχος του η αναβάθμιση της εκπαίδευσης των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη με τη γενίκευση της εννιάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ώστε να ενταχθούν πλήρως στην κοινωνία, μέσα από το σχολείο, τη μόρφωση και τη συμμετοχή στην ευρωπαϊκή πρόοδο.
Η πολιτική του φιλοσοφία ήταν ότι «η απομόνωση, η αμάθεια και το κοινωνικό περιθώριο ευνοούν την εσωστρέφεια και τον συντηρητισμό και κάνουν τους ανθρώπους εύκολα θύματα των όποιων δημαγωγών».
Οι πρώτες αντιδράσεις
Το πρόγραμμα, που υποστηρίχθηκε και από τους υπουργούς Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας (Γιαννάκου και Στυλιανίδη), συνάντησε αρχικά την αντίδραση μεγάλης μερίδας των τοπικών κοινωνιών (χριστιανικών και μουσουλμανικών), αλλά γρήγορα έφερε αποτελέσματα, καθώς μέσα σε 10 χρόνια η πρόσβαση των παιδιών της μειονότητας στο γυμνάσιο τετραπλασιάστηκε, η σχολική διαρροή έπεσε κάτω από το μισό, η πρόσβαση στο λύκειο αυξήθηκε κατά 60%, η διαρροή των κοριτσιών μειώνεται ραγδαία.
Τη Θάλεια Δραγώνα την ξανασυναντάμε στις 11 Δεκεμβρίου 2002, όταν υπογράφει το κείμενο των 370 πολιτών από ένα ευρύ κοινωνικό φάσμα για λύση του Κυπριακού με βάση το σχέδιο Ανάν, και στις 8 Μαρτίου 2004, όταν υπογράφει την έκκληση των 270 προσωπικοτήτων προς τους Κύπριους να ψηφίσουν «Ναι» στο σχέδιο Ανάν.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 2007 η Ν.Δ. κερδίζει και πάλι τις εκλογές και η Θάλεια Δραγώνα μία έδρα στη Βουλή ως βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Ενα μήνα αργότερα δημοσιεύεται στην προσωπική ιστοσελίδα του Δημήτρη Κωσταντάρα (τέως βουλευτή της Ν.Δ. και μετέπειτα αποτυχόντος υποψηφίου βουλευτή του ΛΑΟΣ) μία ανώνυμη επιστολή, που καταφέρεται εναντίον της κ. Δραγώνα με αποσπάσματα του προ δεκαετίας βιβλίου της «Τι είν’ η πατρίδα μας;»:
«(…) Η Ελληνική Εθνική Ταυτότητα δεν υπήρχε πριν από τον 19ο αιώνα. Δημιουργήθηκε έξωθεν σε μια εποχή έντονου εθνικισμού, αποικιοκρατίας και επεκτατικού ιμπεριαλισμού (σελ. 16). Κοντολογίς, κάποιοι από το εξωτερικό μάς είπαν τον 19ο αιώνα ότι είμαστε Ελληνες κι εμείς το δεχτήκαμε για να τα κονομήσουμε, πουλώντας το παραμύθι ότι είμαστε απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων (…)».
«(…) Οποιος αξιολογεί τους Πολιτισμούς σε κατωτέρους και ανωτέρους είναι ρατσιστής και δεν το ξέρει! (σελ. 16). Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με όποιον θεωρεί ανεπιθύμητους τους μετανάστες και τους πρόσφυγες (σελ. 20)».
«(…) Εξίσου ρατσιστής είναι και όποιος αποσιωπά τη σημασία, την τεράστια δύναμη, την έκταση και το κύρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Επίσης, όποιος αρνείται τις τουρκικές επιρροές στον Νεοελληνικό μας Πολιτισμό (σελ. 81), κι όποιος ισχυρίζεται ότι ο τουρκικός πολιτισμός έχει επιδράσει αρνητικά στους Ελληνες!… (σελ. 82)».
Η επιστολή αναπαράχθηκε με τη μέθοδο του copy-paste σε δεκάδες ιστολόγια και δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο ρεύμα εναντίον της από διάφορους κύκλους («Χρυσή Αυγή», ΛΑΟΣ, μερίδα της Ν.Δ, «Δίκτυο 21» μέχρι Σαρρή, Ζουράρι, Καραμπελιά, Παπαθεμελή κ.ά.). Η Θάλεια Δραγώνα εντάχθηκε στη χορεία των αποδομιστών και εθνομηδενιστών, που απεργάζονται τον αφελληνισμό της χώρας, μαζί με την κοινωνιολόγο Αννα Φραγκουδάκη και τους «αναθεωρητές ιστορικούς», όπως τους χαρακτηρίζουν, Αντώνη Λιάκο, Χριστίνα Κουλούρη και Μαρία Ρεπούση.
Μέσω Διαδικτύου και πάλι διατυπώθηκαν κατηγορίες εναντίον της ότι εξελέγη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών χωρίς να έχει βασικά πτυχία στο γνωστικό της αντικείμενο (μόνο με το πτυχίο του Αμερικανικού Κολεγίου Deree) και ότι κατόρθωσε να επισημοποιήσει το διδακτορικό της από το ΔΙΚΑΤΣΑ με αδιαφανείς διαδικασίες, εκμεταλλευόμενη τις γνωριμίες και τις διασυνδέσεις της.
Νέος κύκλος επιθέσεων
Στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 η κ. Δραγώνα δεν ήταν υποψήφια, αλλά μετά τη θριαμβευτική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ τοποθετήθηκε ειδική γραμματέας εκπαιδευτικού σχεδιασμού στο υπουργείο Παιδείας (9/11/2009). Επειτα από λίγες μέρες αρχίζει ένας νέος κύκλος επιθέσεων εναντίον της, με πρωτοστάτη τον Γιώργο Καρατζαφέρη, αλλά και τις εφημερίδες «Πρώτο Θέμα» και «Παρόν».
Κριτική εναντίον της άσκησε και ο Μίκης Θεοδωράκης, που με επιστολή του προς τον Στέφανο Ληναίο, αφού χαρακτηρίζει τη Δραγώνα «νέο φρούτο» (σε σχέση με την ομάδα Λιάκου, Ρεπούση κ.λπ.) επισημαίνει ότι διεθνείς κύκλοι (κατονομάζει το Ιδρυμα Σόρος) απεργάζονται την κατεδάφιση της ελληνικότητας, με δούρειο ίππο ανθρώπους στο χώρο της Παιδείας, των ΜΜΕ και της πολιτικής (21/12/2009). Η κ. Δραγώνα απαντά στον Μίκη Θεοδωράκη με επιστολή της στις 2/1/2010 χαρακτηρίζοντας «ψευδή και κατασκευασμένα» τα παραθέματα από το βιβλίο της που είδαν το φως της δημοσιότητας.
Την υπεράσπιση της κυρίας Δραγώνα ανέλαβε η Ανανεωτική Αριστερά, κάποιοι από τον λεγόμενο φιλελεύθερο χώρα και 342 πανεπιστημιακοί και άνθρωποι του πνεύματος από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που κάνουν λόγο για «νέο κυνήγι μαγισσών» και καλούν την κυβέρνηση να δώσει την αρμόζουσα απάντηση. Στο ΠΑΣΟΚ μάλλον προτιμούν τη σιωπή και δείχνουν σαφέστατα πλέον ότι δεν αισθάνονται βολικά με την παρουσία της Θάλειας Δραγώνα.
Στις 28 Μαρτίου 2010, η κυριακάτικη εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» δημοσιεύει επικριτικό άρθρο εναντίον της με αφορμή τη διαμάχη της με τη δασκάλα Χαρά Νικοπούλου. Η κυρία Νικοπούλου (κόρη του πρώην προέδρου του Αρείου Πάγου Βασίλη Νικόπουλου), υπηρετεί στο Μεγάλο Δέρειο του Εβρου και με τη δράση της υπέρ των Πομάκων έχει μπει στο μάτι της τοπικής μουσουλμανικής κοινότητας και των κύκλων του τουρκικού προξενείου. Η εφημερίδα υποστηρίζει ότι η κυρία Δραγώνα επιτέθηκε φραστικά στην κυρία Νικοπούλου και την απείλησε με επίσπευση της μετάθεσής της, επειδή μπαίνει εμπόδιο στην επίσημη πολιτική για τη μειονότητα. Τη σκυτάλη παραλαμβάνει ο Κώστας Χαρδαβέλλας με σειρά τριών εκπομπών στο κανάλι Alter τον Ιούνιο του 2010.
Το κλίμα γίνεται πλέον πολύ βαρύ για την κυρία Δραγώνα, όταν ο Αρειος Πάγος διατάσσει έρευνα για το σύννομο της αναγνώρισης του διδακτορικού της από το ΔΙΚΑΤΣΑ.
Μη αντέχοντας άλλο «τις επιθέσεις του παρακράτους», όπως δήλωσε, υπέβαλε στις 25 Οκτωβρίου την παραίτησή της στην υπουργό Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου, μετά τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας ότι εισηγήθηκε να διδάσκεται η Ιστορία ως προαιρετικό μάθημα στο Λύκειο και το θόρυβο που προκλήθηκε εξαιτίας αυτής της εισήγησης, που ήταν απλώς η γνώμη της και δεν επρόκειτο να υιοθετηθεί από το υπουργείο. Την επομένη, η παραίτησή της έγινε αποδεκτή από την υπ. Παιδείας.
