Το πρόβλημα του αυξανόμενου όγκου σκουπιδιών στις πόλεις (αλλά και στα χωριά), έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις, οι οποίες τείνουν να γίνουν μη αναστρέψιμες. Επιπλέον, ακόμα κι εκεί που η αποκομιδή λειτουργεί σε τακτική βάση, οι χώροι υποδοχής των απορριμμάτων τείνουν προς τον κορεσμό με αποτέλεσμα να εμποδίζεται τελικά η τακτική περισυλλογή τους ακόμα κι εκεί που υπάρχει σωστά οργανωμένος δήμος.
Από την άλλη, οι καλλικράτειοι δήμοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ανελαστικές δαπάνες και περιορισμένα έσοδα, πράγμα που οδηγεί στην όξυνση του προβλήματος ακόμα κι εκεί που μέχρι τώρα δεν έχει γίνει αντιληπτό. Έτσι, σε κάθε περίπτωση ήρθε η ώρα που οι πολίτες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το θέμα σε μιαν εφιαλτική διάσταση. Πρέπει λοιπόν εκτός από καταγγελτικό λόγο να αναλάβομε ο καθένας τις ευθύνες μας.
Ανάμεσα στους στόχους μιας παρέμβασης στο θέμα θα πρέπει να είναι και η μείωση των παραγόμενων σκουπιδιών σε ατομικό/οικογενειακό επίπεδο (άλλοι στόχοι είναι η ανακύκλωση και η διαχείριση των απορριμμάτων). Εδώ μπορούμε να εστιάσομε σε μια συγκεκριμένη κατηγορία σκουπιδιών που αφενός δε μπαίνει στους κάδους ανακύκλωσης, αφετέρου προκαλεί δυσοσμία, εστίες μικροβίων και δυνητικά ασθένειες όσο διαρκεί η έκθεσή της σε κοινόχρηστους χώρους στην πόλη: τα αποφάγια.
Τα αποφάγια αποτελούν χαρακτηριστικό σκουπίδι των πόλεων, αφού στα χωριά αξιοποιούνται πλήρως σε σκυλιά, χοίρους, κότες κλπ. Όμως στις πόλεις καθίστανται εστίες μόλυνσης και συμβάλλουν στη μεγάλη αύξηση του όγκου των απορριμμάτων. Κι όμως υπάρχει η δυνατότητα να εξαλειφθούν εντελώς ως σκουπίδια μέσω της κομποστοποίησης, μειώνοντας το συνολικό όγκο προς διαχείριση, αφού τα οργανικά απόβλητα αποτελούν το 40-60% του συνολικού όγκου σκουπιδιών ενός νοικοκυριού, με στοιχειώδη μέσα και πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Η εμπειρία που κατατίθεται εδώ έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε οικογενειακό νοικοκυριό στον πολεοδομικό ιστό του Πειραιά και έχει οδηγήσει στην αξιοποίηση του συνόλου των τροφικών υπολειμμάτων, μειώνοντας δραματικά τον όγκο των παραγομένων σκουπιδιών σε συνδυασμό με την ανακύκλωση, ενώ έχει πετύχει παράπλευρα οφέλη που θα αναλυθούν παρακάτω.
Σκουλήκια
Σε πρώτο στάδιο, ξεκίνησε κομποστοποίηση σε κάδο με σκουλήκια. Πρόκειται για κομποστοποίηση που αξιοποιεί τα αποφάγια εκτός των ξυνών (αν και άλλοι φίλοι την εφάρμοσαν και σ’ αυτά μαζί με άνυδρου ασβέστη που ουδετεροποιεί το παραγόμενο εδαφοβελτιωτικό), γαλακτοκομικών, κρεατικών και ψαρικών.
Στις φωτογραφίες φαίνεται ο κάδος, καθώς και οι «κάτοικοί» του ανάμεσα στα αποφάγια που καλούνται να καταναλώσουν. Τρώνε το μισό τους βάρος κάθε μέρα, διπλασιάζονται κάθε τρεις μήνες και ο πληθυσμός τους αυτορυθμίζεται ανάλογα με το πόση τροφή βρίσκουν. Αρχικά μας πήρε κάποιο χρόνο μέχρι να συνηθίσομε να ρίχνουμε τον όγκο που ο τότε μικρός πληθυσμός τους προλάβαινε να καταναλώσει. Καλό είναι να υπάρχει αυτή η ισορροπία μεταξύ πληθυσμού και τροφής που τους δίδουμε γιατί η υπερσυσσώρευση τροφής θα φέρει μυγάκια ξυδιού, τα οποία επίσης εμφανίζονται όταν το ph είναι όξινο. Για την ουδετεροποίησή του υπάρχει η σκόνη άνυδρου ασβέστη, μικρή ποσότητα του οποίου ρίχνουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το τσόφλι από το αυγό θεωρείται επίσης καλό για αυτή τη δουλειά, όμως παρατηρήσαμε ότι τα σκουλήκια δεν το τρώγανε. Παρέμενε όμως στο παραγόμενο προιόν και πιθανόν έτσι να συμβάλλει στην ουδετεροποίηση. Από αυτή τη διαδικασία παράγεται και υγρό λίπασμα, το οποίο εξάγεται από βρυσάκι που υπάρχει στον κάδο. Τονίζομε ότι δεν υπάρχει δυσοσμία.
Τα σκουλήκια παρουσιάζουν ευαισθησία στις υψηλές θερμοκρασίες. Αρχικά τα είχαμε στο μπαλκόνι, αλλά το καλοκαίρι τα κατεβάσαμε σε υπόγειο όπου και παρέμειναν πια. Όπου και να είναι όμως, το καλοκαίρι ο κάδος πρέπει να καταβρέχεται με νερό τις μεσημεριανές ώρες.
Το αποτέλεσμα είναι να παράγεται εξαιρετικής ποιότητας χώμα, το οποίο χρησιμοποιούμε στις γλάστρες και ζαρντινιέρες του μπαλκονιού και της ταράτσας σε συνδυασμό με το αντίστοιχο που παράγεται από τα υπόλοιπα αποφάγια με την παρακάτω μέθοδο:
Ενεργοί μικροοργανισμοί
Τα σκουλήκια βοήθησαν σε μείωση του όγκου των σκουπιδιών, αλλά δεν μπορούσαν να απορροφήσουν τα ζωικά και ξυνά αποφάγια, τα οποία πετιούνταν μέχρι που δοκιμάσαμε την κομποστοποίησή τους με τους ενεργούς μικροοργανισμούς στους ειδικούς κάδους γιαυτό το σκοπό. Για μια επισκόπηση των ευρύτατων εφαρμογών της τεχνολογίας των ενεργών μικροοργανισμών μπορεί να επισκεφτεί κάποιος τις σχετικές αναφορές στο διαδίκτυο. Εδώ θα αναφερθούμε μόνο στην αξιοποίησή τους στην κομποστοποίηση. Η διαδικασία εδώ είναι αναερόβια (ενώ στα σκουλήκια είναι αερόβια). Προϋπόθεση για αυτή τη μέθοδο είναι να έχομε παραγάγει ή προμηθευτεί το υγρό που θα χρησιμοποιήσομε σ’ αυτή τη διαδικασία, μέσα από μια διαδικασία ζύμωσης της βασικής μαγιάς με μελάσα επί μια βδομάδα σε 35-38 βαθμούς (ακούγεται δύσκολο αλλά είναι πολύ απλό, εμείς το κάνουμε με μιαν αντίσταση ενυδρείου σε πεντάλιτρο δοχείο).
Το υγρό αυτό στις άλλες εφαρμογές χρησιμοποιείται αραιωμένο από 1/50 μέχρι 1/1000, εδώ όμως συνιστάται αραίωσή του 1/2 ή 1/3. Εμείς δεν το αραιώνομε καθόλου. Ψεκάζομε από όλες τις πλευρές τα αποφάγια που θα μπουν στον κάδο και όταν τα τοποθετούμε εκεί τα πιέζομε ώστε να μην υπάρχει αέρας.
Από πάνω έχομε βάλει μια σακούλα σούπερ μάρκετ γεμάτη άμμο, ώστε να ασκεί πίεση και να διώχνει τον αέρα παίρνοντας το σχήμα του περιεχομένου. Καλό είναι επίσης να πιέζομε το περιεχόμενο όταν το τοποθετούμε με ένα τούβλο.
Και από δω υπάρχει παραγωγή υγρού λιπάσματος, το οποίο ρίχνομε αραιωμένο 1/50 στις γλάστρες.
Όταν ο κάδος γεμίσει, τον αφήνομε μια βδομάδα κλειστό. Ακολούθως τον αδειάζομε σε μια μεγάλη ζαρντινιέρα, όπου κάτω έχομε φροντίσει να υπάρχει ήδη μια στρώση έτοιμο χώμα (και από προηγούμενη κομποστοποίηση), και ακολούθως το σκεπάζομε πάλι με χώμα. Στη φωτογραφία κατωτέρω φαίνεται σε τομή το χώμα που πριν λίγο καιρό ήταν αποφάγια. Φαίνεται ακόμα και η στρώση χώματος έτοιμη να υποδεχτεί τα καινούργια αποφάγια. Πιο κάτω φαίνεται το περιεχόμενο του κάδου που γέμισε το κενό και στη συνέχεια όπως το σκεπάσαμε με χώμα.
Θα παρατηρήσομε όταν ανοίξομε τον κάδο μετά την εβδομάδα κατά την οποία παραμένει κλειστός, τα αποφάγια έχουν την ίδια μορφή όπως όταν τα πρωτορίξαμε: Τα λεμόνια, οι πατάτες, ξεχωρίζουν κανονικά μέσα στον κάδο.
Έχει αλλάξει όμως η σύστασή τους, είναι πια κομποστοποιημένα, κι αυτό θα φανεί στη δεύτερη φάση της διαδικασίας όπου θα μπουν στο χώμα. Μετά ένα μήνα, η ζαρντινιέρα έχει πλέον κανονικό χώμα, το οποίο είναι άριστης ποιότητας και το οποίο χρησιμοποιούμε όπου θέλομε. Όταν ανοίγει ο κάδος ενδέχεται να υπάρχει δυσοσμία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι έμεινε λίγος αέρας μέσα στον κάδο, αλλά δεν αποτελεί πρόβλημα, αφού ούτε μυρίζει με κλειστό τον κάδο, ούτε όταν σκεπαστεί με χώμα. Ακόμα, το ότι δεν επιτεύχθηκε πλήρης αναερόβια ζύμωση δεν καθιστά άχρηστο το παραγόμενο προιόν, απλά δεν είναι έτοιμο για χρήση παρά μόνο αφού περάσει ο μήνας μέσα στη γλάστρα/ζαρντινιέρα με το χώμα.
Και μετά τι κάνουμε;
Με αυτές τις διαδικασίες έχομε πετύχει να μην έχομε καθόλου αποφάγια στα σκουπίδια μας και να μειώσομε πάρα πολύ τον όγκο που καταλήγει στον κάδο απορριμμάτων. Και αυτός ήταν ο στόχος μας. Το να παραχθεί λίπασμα ήταν για μας μια ευχάριστη παράπλευρη ωφέλεια, την οποία έχομε φροντίσει να αξιοποιήσομε πλήρως: Καταρχάς δεν αγοράζομε πια χώμα για γλάστρες. Έχομε αρκετό όχι μόνο για συμπλήρωμα, αλλά για να γεμίζομε εξ αρχής γλάστρες, ζαρντινιέρες, τσουβάλια. Οπότε έχομε προχωρήσει στην οργάνωση του κήπου μας στο μπαλκόνι, η οποία βρίσκεται σε αρχικό ακόμα στάδιο. Παλιότερα είχαμε βάλει αγγούρια και μελιτζάνες σε πειραματική βάση. Τώρα έχομε ξεκινήσει με πατάτες σε τσουβάλια. Στα επόμενα σχέδιά μας είναι οι ντομάτες, μαρούλια και κάποια δέντρα της ελληνικής φύσης. Δε βιαζόμαστε. Πηγαίνομε με τους ρυθμούς παραγωγής του χώματός μας, ενώ κατά το φύτεμα προσθέτομε και περλίτη στους υποδοχείς του σε αναλογία 1 μέρος περλίτη προς 2-3 μέρη χώμα. Η αλήθεια είναι ότι το χώμα μας παράγεται με γοργούς ρυθμούς, αλλά και πάλι δε γεμίζουν εύκολα τόσο πολλές μεγάλες γλάστρες, ζαρντινιέρες και βαρέλια, οπότε κάθε βήμα μας παίρνει το χρόνο του.
Αποτελέσματα
Βασικό στοιχείο της παράδοσής μας ο κοινοτισμός, προϋποθέτει τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον του καθενός μας στα κοινά και την ανάληψη των ευθυνών του απέναντι στο σύνολο. Σήμερα, στην κοινωνία των σκουπιδιών, η μείωση και αξιοποίησή τους πρέπει να αποτελεί βασικό μέλημα όλων μας. Τα οργανικά απόβλητα έχουν μια διέξοδο αξιοποίησης κατά 100% μέσω της κομποστοποίησης. Αν σταματήσομε εκεί έχομε ήδη κάμει το βήμα που έπρεπε. Από κει και πέρα, οι αρχές της αυτάρκειας, της οικονομίας και της αυτοκατανάλωσης, καθώς και η ανάγκη για περισσότερο πράσινο στα μπαλκόνια και τις ταράτσες, μπορούν να μας κατευθύνουν στην καλλιέργεια δικών μας προϊόντων και τη δημιουργία του μικρού μας κήπου. Το έχομε δει και στην Κούβα του Κάστρο, ήρθε η ώρα να το δούμε και στο δικό μας αστικό ιστό.
Το αλίευσα ΕΔΩ 
