Μεγάλες Ψευδαισθήσεις ή Μεγάλες Απάτες; Μας δείχνουν το δέντρο για να χάσουμε το δάσος.

Σας είπαμε χθες για την ημερίδα συσπείρωσης και ανασύνταξης των αιολικών, που έγινε στις 9/4 στην Αθήνα. Το διάγραμμα, που βλέπετε δίπλα, δείχνει την καθαρή εγκατεστημένη ισχύ στην ΕΕ στο διάστημα 2000-2013 σε GW και παρουσιάστηκε απ’ τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας J.Wilkes. Ο τίτλος είναι “Ο ενεργειακός τομέας της ΕΕ συνεχίζει να απομακρύνεται από τα πυρηνικά και το κάρβουνο“, αλλά μόνο αν είναι κανείς οπαδός του “Πίστευε και μη ερεύνα“, μπορεί να

παρασυρθεί και να υποθέσει ότι έχει δίκιο ο ομιλητής. Το ζητούμενο, το δάσος που λέμε στον τίτλο και που δεν πρέπει να μας διαφεύγει ούτε μια στιγμή, κάτι το οποίο δεν φαίνεται ν’ απασχόλησε τον ομιλητή, είναι να είμαστε σίγουροι ότι μ’ αυτά που κάνουμε θα έχουμε ρεύμα.

Η περίοδος που εξετάζεται είναι η περίοδος εφαρμογής του γερμανικού νόμου EEG, που διέλυσε την Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική και γι’ αυτό τώρα εγκαταλείπεται. Σύμφωνα με το διάγραμμα, στην περίοδο 2000-2013 προστέθηκαν 106GW αιολικών, 103GW φυσικού αερίου, 80GW ηλιακών, από 7GW βιομάζας και υδροηλεκτρικών, από 2GW ηλιοθερμικά και απορρίμματα (μάλλον εννοεί βιοαέριο) και <1GW γεωθερμία, τύρφη και ωκεάνια. Την ίδια περίοδο αφαιρέθηκαν 13GW πυρηνικά, 19GW ανθρακικά και 24GW πετρελαϊκά. Αυτό λοιπόν που στην πραγματικότητα παρουσιάζει το διάγραμμα είναι οι συνέπειες αυτής της πολιτικής. 

Το διάγραμμα μιλάει για διαφορετικές τεχνολογίες, που δεν είναι συγκρίσιμες μεταξύ τους και δεν μπορούν να μπουν όλες μαζί στο ίδιο τσουβάλι, όπως θα δούμε πιο κάτω. Επιπλέον, υπάρχουν ώριμες τεχνολογίες, με πολλές εγκαταστάσεις που συμπληρώνουν το όριο ζωής και πρέπει έτσι κι αλλιώς ν’ αντικατασταθούν και υπάρχουν νέες τεχνολογίες, που δεν έχουν προηγούμενες εγκαταστάσεις και τώρα εμφανίζονται στο ενεργειακό μείγμα.

Τα πυρηνικά, που φαίνονται στο διάγραμμα να αποσύρθηκαν, είναι κυρίως αυτά που απέσυρε εσπευσμένα η Γερμανία (8336ΜW net), μετά το τσουνάμι στη Φουκουσίμα. Είναι τα πιο παλιά πυρηνικά, που ξεκίνησαν να λειτουργούν απ’ το 1975 ως το 1984 και θα αποσύρονταν ούτως ή άλλως σύντομα, το τσουνάμι επέσπευσε την απόσυρση. Μόνο σ’ αυτό το σημείο έχει νόημα ο τίτλος του διαγράμματος: στη Γερμανική Ευρώπη που ζούμε, η Γερμανία πράγματι κινήθηκε μακριά απ’ τα πυρηνικά κι έβαλε ΑΠΕ. Αν λοιπόν η Γερμανία είναι η Ευρώπη, τότε η Ευρώπη απομακρύνεται απ’ τα πυρηνικά. Ωστόσο καμιά άλλη Ευρωπαϊκή χώρα δεν ακολούθησε τους Γερμανούς, αντίθετα Γάλλοι (EDF) και Βρετανοί ετοιμάζουν νέο πυρηνικό αντιδραστήρα, στο Hinkley Point της Βρετανίας. Και, επίσης, παρά το τσουνάμι, η Γερμανία δεν απέσυρε όλα τα πυρηνικά κι έβαλε χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των υπολοίπων, που συνδέεται και με την ελπίδα μερικής αντικατάστασής τους με ΑΠΕ. Τώρα πια, αφού έχουν πληρώσει τα μαλλιοκέφαλά τους στις επιδοτήσεις των ΑΠΕ και το ρεύμα των αιολικών πάρκων της Βόρειας Θάλασσας δεν πάει στο Γερμανικό νότο, αλλά ταξιδεύει μέσω Πολωνίας και Τσεχίας μέχρι την Αυστρία, φυσικά υπάρχουν πολλοί που μετάνιωσαν για τη βεβιασμένη απόφαση απόσυρσης και των υπολοίπων πυρηνικών και δεν αποκλείεται κάποια στιγμή σύντομα να δούμε μετάθεση της ημερομηνίας απόσυρσης πιο κοντά στην ημερομηνία διάρκειας ζωής τους. Άλλωστε δεν θα είναι η πρώτη φορά: το 1998 η κυβέρνηση συνασπισμού είχε αποφασίσει τη σταδιακή απόσυρση όλων των πυρηνικών, αλλά το 2009 η απόφαση άλλαξε και μετά ξανα-άλλαξε όταν έγινε το τσουνάμι.

Τα ανθρακικά, που αποσύρθηκαν στην ίδια περίοδο, είναι παλιές μονάδες, που συμπλήρωσαν την ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους κι έπρεπε ν’ αντικατασταθούν. Στη σχετική λίστα φυσιολογικά θα πρέπει να έχουν συμπεριλάβει και τις δικές μας παλιές λιγνιτικές μονάδες της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης, που αποσύρθηκαν από το 2010. Πρόκειται για παλιά εργοστάσια, χαμηλού βαθμού απόδοσης και ρυπογόνα με τα σημερινά αποδεκτά επίπεδα εκπομπών. Όπως ακριβώς αλλάζουμε ένα οποιοδήποτε μηχάνημα, π.χ. ένα αυτοκίνητο, όταν παλιώσει και δεν είναι οικονομική πια η συντήρησή του.

Οι πετρελαϊκές μονάδες που αποσύρθηκαν είναι επίσης παλιές κι ακριβές μονάδες: στο διάστημα 2000-2008 η τιμή του πετρελαίου ανέβαινε συνέχεια κι η ηλεκτροπαραγωγή με πετρέλαιο έγινε εξαιρετικά ασύμφορη. Μετά το 2008 η τιμή του πετρελαίου έπεσε κάπως, αλλά εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι 10 φορές ακριβότερη -σε ονομαστική τιμή- απ’ ότι στη δεκαετία του 1990.

Βλέποντας κανείς το διάγραμμα εύκολα μπορεί να παρασυρθεί και να σκεφτεί ότι “ναι, αποσύρθηκαν 56GW παλιών πυρηνικών, ανθρακικών και πετρελαϊκών μονάδων, αλλά, στο ίδιο διάστημα προστέθηκαν 310GW “καθαρής” ενέργειας από ΑΠΕ” κι άρα αφενός σήμερα έχουμε στην ΕΕ περισσότερα GW, και αφ’ ετέρου μειώσαμε τις εκπομπές CO2″. 

Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Πρώτα απ’ όλα πουθενά το διάγραμμα δεν συσχετίζει τις προσθήκες με την αύξηση της ζήτησης, που είναι σημαντική στην αρκετά μεγάλη περίοδο 2000-2013. Έπειτα, όλα μαζί τα αιολικά που προστέθηκαν σ’ αυτή την περίοδο, 106 GW χρυσοπληρωμένα με τις επιδοτήσεις που έφερε ο Γερμανικός νόμος EEG, τον οποίο αντέγραψαν παντού, δεν αντικαθιστούν ούτε καν τα 13GW πυρηνικών που αποσύρθηκαν και σίγουρα όχι τα ανθρακικά και τα πετρελαϊκά. Ο λόγος είναι ότι είναι άλλο πράγμα η ισχύς και άλλο πράγμα η ενέργεια. Μονάδα ηλεκτρικής ισχύος είναι το κιλοβάτ (kW), αλλά μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας είναι η κιλοβατώρα (kWh) και με το λογαριασμό της ΔΕΗ τα νοικοκυριά πληρώνουν κιλοβατώρες, δεν πληρώνουν κιλοβάτ. Κάθε νοικοκυριό έχει διάφορες συσκευές, (πλυντήριο, κουζίνα, λάμπες, κλιματιστικό, τηλεόραση, κλπ), που έχουν μια ονομαστική ισχύ, αλλά ενέργεια καταναλώνουν μόνο όταν δουλεύουν. Αν βάλετε όλες μαζί τις συσκευές να δουλεύουν ταυτόχρονα, επειδή έτσι θέλετε, το πιο πιθανό είναι ότι θα “πέσει” η ασφάλεια στον πίνακα: η ΔΕΗ (και ο εκάστοτε πάροχος) δίνει μέχρι μια ορισμένη ποσότητα ενέργειας σε κάθε σπίτι. Αν είστε βιοτεχνία ή βιομηχανία τα πράγματα αλλάζουν πολύ, θα πρέπει να πάτε σε τριφασικό ρεύμα, να εξεταστεί το μέγεθος της εγκατεστημένης ισχύος, να μπει μετασχηματιστής ή υποσταθμός, να μην έχετε άεργο ισχύ, τεχνικά θέματα, που ξεφεύγουν απ’ τα όρια ενός άρθρου σε ιστολόγιο.

Τα αιολικά έχουν ισχύ, αλλά παράγουν ηλεκτρική ενέργεια μόνο όταν φυσάει, κι αυτό γίνεται με έντονα στοχαστικό τρόπο, με έντονες διακυμάνσεις στην απόδοσή τους. Έχουν παντελή αδυναμία να ενταχθούν αξιόπιστα σε οποιοδήποτε τμήμα της καμπύλης φορτίου, που διαμορφώνει η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κάθε στιγμή του 24ώρου. Παράγουν ενέργεια, ναι, αλλά με τέτοιο τόπο που δεν ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά της ζήτησης. Αλλά το σύστημα δεν χρειάζεται μόνο ισχύ, χρειάζεται ενέργεια, χρειάζεται κιλοβατώρες. Το να έχεις κιλοβάτ χωρίς να έχεις κιλοβατώρες είναι δώρο άδωρο.

Δεν είναι κάτι το νέο, δεν χρειάζεται να ανακαλύπτει κανείς την Αμερική το 2014. Το έχει ανακαλύψει η ίδια η Γερμανία απ’ το 2005 και το λέει το Wind Report της μεγαλύτερης ενεργειακής εταιρείας τους, της ΕΟΝ: η έντονη μεταβλητότητα του καιρού, που τη μεταβολή κάθε μήνα τη βλέπουμε κάτω αριστερά στη φωτογραφία, επηρεάζει τη διαθεσιμότητα των ανεμογεννητριών, η εγγυημένη ικανότητα είναι κάτω από 10% και οι παραδοσιακοί συμβατικοί θερμικοί σταθμοί ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ! Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, όπως έχουμε πει κατ’ επανάληψη και δεν θα σταματήσουμε να το λέμε, ο ΑΔΜΗΕ, στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2013-2020, για τα αιολικά δέχεται διαθεσιμότητα 10%. Και πολύ είναι το 10%, λέει η ΕΟΝ! 

Κι έχει κι άλλα “ωραία” το Wind Report 2005 της ΕΟΝ, όπως το πιο κάτω διάγραμμα 7, που λέει ότι όσο πιο πολλή αιολική ενέργεια βάζεις στο δίκτυο, τόσο ΛΙΓΟΤΕΡΗ συμβατική θερμική ενέργεια μπορεί να υποκαταστήσει, σύμφωνα με το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Άαχεν.

Και δεν είναι μόνο το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Άαχεν, είναι και το Αμερικανικό Reason Foundation, που, ξεκινώντας από άλλη αφετηρία για να διερευνήσει τα όρια εφαρμογή της αιολικής ενέργειας, καταλήγει το 2012 να προτείνει “μη βάζετε αιολικά πάνω από 10% στο ενεργειακό μείγμα, τα αιολικά χρειάζονται συνεχές backup ορυκτών καυσίμων κι αν φτάσετε στο εξαιρετικά ακραίο 20%, θα κοστίζει 150 δολάρια ο τόνος μειούμενου CO2“.

Το διάγραμμα της ΕΟΝ εξηγεί βέβαια το λόγο για τον οποίο η Γερμανία, που έχει βάλει πολλά αιολικά έφτασε να κάνει το 2013 νέο ρεκόρ παραγωγής από λιγνίτη: τα αιολικά χρειάζονται συνεχή υποστήριξη, συνεχές backup. Σαν ένας σκληρός δίσκος που θα χαλάσει ξαφνικά και πρέπει να σώζουμε διαρκώς τα δεδομένα. Θα ρωτήσει κανείς καλόπιστα: και γιατί συνεχίζει η Γερμανία να βάζει αιολικά; Απλή είναι η απάντηση, η Γερμανία ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ αιολικά, έκανε μια λάθος πολιτική το 2000 με το νόμο EEG, προσανατόλισε όλη την οικονομία της πάνω στις ΑΠΕ και τώρα, που κατάλαβε το λάθος, αλλάζει ρότα, αλλά αυτό δεν γίνεται απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, θέλει το χρόνο του.  

Τελικά το διάγραμμα της αρχής έχει πολύ ενδιαφέρον, αλλά μόνο επειδή δείχνει πώς μπορείς να δημιουργείς στον κόσμο λαθεμένες εντυπώσεις.

Τα λινκς τεκμηρίωσης βρίσκονται στο http://greeklignite.blogspot.gr/2014/04/blog-post_12.html και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! 

Το αλίευσα ΕΔΩ