Της Μαρίας ΖαχαράκηΗ απροσδόκητη διατάραξη των σχέσεων με το μόνο σύμμαχο που είχε στη Μέση Ανατολή έκανε το Ισραήλ να αναζητήσει νέες στρατηγικές συμμαχίες, προκειμένου να αντισταθμίσει την απώλεια της Τουρκίας, κυρίως δε στο στρατιωτικό τομέα. Με δύο κινήσεις που έδειχναν περισσότερο ότι «ουδείς αναντικατάστατος», το Τελ Αβίβ στράφηκε (ίσως και σκόπιμα) στους γείτονες της Τουρκίας, κάνοντας έτσι την τουρκική διπλωματία να ενοχληθεί.
Από τότε που ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Ισραηλινός πρόεδρος Σιμόν Πέρες τα τσούγκρισαν πριν από 20 μήνες στο Νταβός της Ελβετίας, οι δυτικές πρωτεύουσες δεν συζητούν τίποτε άλλο πέρα από το αν η Άγκυρα γύρισε την πλάτη της στη Δύση, για να ανοίξει πανιά προς Ανατολάς, επισκιάζοντας ταυτόχρονα τις κινήσεις του Ισραήλ να αντικαταστήσει τη χαμένη στρατιωτική του συμμαχία με την Τουρκία.
Προς Βαλκάνια
Ο ισραηλινός στρατός έχει αρχίσει και αναπτύσσει εδώ και καιρό σχέσεις με δύο βαλκανικές χώρες, την Ελλάδα και τη Ρουμανία. «Ο ισραηλινός στρατός τους τελευταίους μήνες επιζητά να αναπτύξει μία ισχυρή αμυντική σχέση με βαλκανικές χώρες, που βρίσκονται κοντά στην Τουρκία», τονίζει Τούρκος αξιωματούχος του Υπουργείου Άμυνας.
Από τη σύσταση του κράτους του Ισραήλ στα τέλη της δεκαετίας του 1940, Τουρκία και Ισραήλ ανέπτυξαν μία υπόκωφη αλλά ισχυρή πολιτική και στρατιωτική συνεργασία, που διατηρήθηκε καθόλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, παρόλο που οι επίσημες διπλωματικές επαφές της Άγκυρας με το Τελ Αβίβ παρέμεναν σε χαμηλό επίπεδο. Οι επαφές αυτές όμως κορυφώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του '90, με την υπογραφή μίας σειράς σημαντικών αμυντικών συμφωνιών το 1996, που ενθάρρυναν μάλιστα την Τουρκία να αγοράσει έναν ισραηλινό αμυντικό εξοπλισμό, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις έφτασαν στο ζενίθ τους μετά το 2000, με την εκπαίδευση ισραηλινών πολεμικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της Ανατολίας και με τις πάμπολλες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις που διεξάγονταν κάθε χρόνο.
Δραματική στροφή
Μετά τον Ιανουάριο του 2009 και τις επιθέσεις του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, όμως, οι σχέσεις των δύο κρατών πήραν μία δραματική στροφή και τα προνόμια του ισραηλινού στρατού στην Τουρκία σιγά-σιγά έλαβαν τέλος. Η εκπαίδευση της ισραηλινής αεροπορίας στον τουρκικό εναέριο χώρο σταμάτησε και πέρυσι τον Οκτώβριο το Ισραήλ δεν προσκλήθηκε καν από την Τουρκία να συμμετάσχει στην ετήσια κοινή αεροπορική άσκηση.
Οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις έφτασαν, δε, στο ναδίρ τους στα τέλη Μαΐου, όταν Ισραηλινοί κομμάντος επιτέθηκαν σε τουρκικό πλοίο ανθρωπιστικής βοήθειας, που είχε αποστείλει η Τουρκία στη Γάζα, και σκότωσαν 9 Τούρκους ακτιβιστές.
Η ανάγκη για αντικατάσταση «συμμάχου» και η Ελλάδα
Το Ισραήλ διαθέτει έναν πολύ μικρό εναέριο χώρο. Μετά τη διακοπή των σχέσεων με την Τουρκία, τα αεροσκάφη της πολεμικής του αεροπορίας άρχισαν τότε εκπαιδευτικές πτήσεις στον εναέριο χώρο της Ελλάδας, πάνω από τη Μεσόγειο.
Στα τέλη Ιουλίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου επισκέφθηκε μάλιστα το Ισραήλ, και σε λιγότερο από μήνα ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μετέβη στην Αθήνα. Ο Νετανιάχου έγινε ο πρώτος Ισραηλινός πρωθυπουργός που επισκέφθηκε την Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της διήμερης επίσκεψής του στην Αθήνα, ο Νετανιάχου έκανε λόγο για «άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου» μεταξύ των δύο χωρών, ενώ δεν έκρυψε ότι με τον Γιώργο Παπανδρέου συζήτησαν θέματα στρατιωτικής συνεργασίας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, δε, συνέχισε ότι Ελλάδα και Ισραήλ στοχεύουν στην ενίσχυση της στατηγικής τους συνεργασίας.
Οι σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ εδώ και δεκαετίες δεν ήταν και οι πιο αγαστές. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης, δε, του πατέρα Παπανδρέου, του Ανδρέα, το Ισραήλ κατηγορούσε την Ελλάδα για ευνοιοκρατία προς τους Άραβες στην αραβο-ισραηλινή διένεξη και για ανοχή απέναντι σε κάποιους που το Ισραήλ θεωρούσε τρομοκράτες.
Ελλάδα και Τουρκία, αντίστοιχα, τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν βελτιώσει αρκετά τις σχέσεις τους, με την Αθήνα μάλιστα να υποστηρίζει πλήρως την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και την Άγκυρα να ετοιμάζεται πλέον να αποσύρει την Αθήνα από τον κατάλογο των «εχθρών» της στην επονομαζόμενη «κόκκινη βίβλο» της χώρας.
«Η προσέγγιση Αθήνας - Ισραήλ γίνεται σε μία στιγμή έντασης μεταξύ Τουρκίας-Ισραήλ. Μας προκαλεί ανησυχία αυτή η ελληνο-ισραηλινή προσέγγιση. Προσπαθούμε να καταλάβουμε αν θα μας επηρεάσει και αν υπάρχουν σημεία που θα μας βλάψουν», δήλωνε Τούρκος διπλωμάτης, υπό καθεστώς ανωνυμίας, στην εφημερίδα «Χουριέτ».
Αν λάβουμε υπόψη και τη μεγάλη κάλυψη που πρόσφεραν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης στις επαφές Νετανιάχου-Παπανδρέου σε Τελ Αβίβ και Αθήνα, και τους τίτλους πολλών εφημερίδων που υπέκρυπταν ενόχληση γι' αυτή την προσέγγιση του νέου «εχθρού» με τον «παλιό», για μία συνεργασία σε πολλά επίπεδα, είναι σαφές ότι η Άγκυρα ένιωσε ένα «αναφουφούλισμα» από την εξέλιξη.
Το ρουμανικό άνοιγμα
Η Ρουμανία είναι η δεύτερη βαλκανική χώρα, με την οποία ανέπτυξε στρατιωτική συνεργασία το Ισραήλ, αλλά ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά γι' αυτή τη συμμαχία. Η Ρουμανία, ως μέλος του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, δεν είχε αντίστοιχα ούτε εκείνη τις καλύτερες σχέσεις με το Ισραήλ, λόγω της πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης εκείνη την περίοδο.
Σήμερα ωστόσο η Ρουμανία, η οποία μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου άλλαξε αρκετά στάση και εντάχθηκε μέχρι και στο ΝΑΤΟ, έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο πιστούς συμμάχους των ΗΠΑ μέσα στη Συμμαχία, διατηρώντας παράλληλα πολύ καλές σχέσεις και με το Ισραήλ. Η Ρουμανία πριν από λίγους μήνες, μάλιστα, ανακοίνωσε ότι θα συμμετάσχει και στην αντιπυραυλική ασπίδα που ετοιμάζουν οι ΗΠΑ ενάντια στην «απειλή» του Ιράν.
Η πτώση ενός πολεμικού
Η ισραηλινο-ρουμανική στρατιωτική συνεργασία έγινε ακούσια γνωστή, όταν ένα ισραηλινό πολεμικό αεροσκάφος στα τέλη Ιουλίου κατέπεσε στα Καρπάθια Όρη. Αρκετοί Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν σε εκείνο το δυστύχημα.
Το ελικόπτερο, το οποίο πιθανόν έπεσε λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών, ήταν ένα αμερικανικής κατασκευής H-53 Sea Stallion. «Κάποιος μπορεί να αναρρωτηθεί τι γυρεύει πρώτον ένα ισραηλινό αεροπλάνο στη Ρουμανία. Η απάντηση είναι ότι σήμερα οι πολύ μεγάλης εμβέλειας επιχειρήσεις της ισραηλινής αεροπορίας λαμβάνουν υπόψη τους ότι η κύρια απειλή τους, που είναι το Ιράν, είναι μακριά από το Ισραήλ», έγραφε η εφημερίδα «Jerusalem Post», μετά το δυστύχημα της 26ης Ιουλίου. «Το συγκεκριμένο ελικπότερο, για παράδειγμα, πέταξε -κάτι που δεν γίνεται κάθε μέρα- χωρίς στάση από το Ισραήλ χιλιάδες μίλια μακριά, αφού ενδιάμεσα ανεφοδιάστηκε στην Ελλάδα. Γι' αυτό οι συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ασκήσεις είναι τόσο σημαντικές», τόνιζε η «Jerusalem Post». «Ο ισραηλινός εναέριος χώρος είναι τόσο μικρός, που πετώντας σε μέρη όπως η Ρουμανία, δίνει στους Ισραηλινούς πιλότους τη δυνατότητα να εκπαιδεύονται σε ένα νέο και μη οικείο περιβάλλον, ειδικά σε ορεινά μέρη, παρόμοια με αυτά του Λιβάνου».
Η τελευταία αποκάλυψη, δηλαδή της «κρυφής συνεργασίας» μεταξύ Ισραήλ-Ρουμανίας, ενόχλησε την Άγκυρα, για τον επιπλέον λόγο ότι της έκαμψε την προσπάθεια «απομόνωσης» του Τελ Αβίβ και την κατέστησε -τουλάχιστον προς το παρόν και το άμεσο μέλλον- «αντικαταστάσιμη»...
SIGMALIVE
