ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ: Αιώνια πρότυπα αγιότητας, ανθρωπιάς και παιδείας

  ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ:

Αιώνια πρότυπα αγιότητας, ανθρωπιάς και παιδείας

Επιμέλεια: Μιχαήλ Χούλης, Θεολόγος

Η Εκκλησία μας τιμάει στις 30 Ιανουαρίου τους τρεις μεγάλους Ιεράρχες: Βασίλειο το Μέγα, Γρηγόριο το Θεολόγο και Ιωάννη το Χρυσόστομο. Τους «τρεις μεγίστους φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος», που ορθόδοξα ερμήνευσαν το Ευαγγέλιο του Χριστού, διέδωσαν το λόγο της χάριτος, μελέτησαν τις ανθρώπινες επιστήμες σε μεγάλο βαθμό και πάλεψαν με όλες τους τις δυνάμεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα: Πνευματικά, προσωπικά, κοινωνικά, οικονομικά.

Οι τρεις ιεράρχες και η αγωγή των νέων

Κατά τον σοφώτατο Μ. Βασίλειο η πρώτη επταετία της ζωής του ανθρώπου είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κατοπινή του πορεία από την αγωγή που λαμβάνει. Κατά τον θείο Χρυσόστομο η αγωγή των τέκνων δεν θα πρέπει να εξαντλείται στη εκμάθηση γραμμάτων και τεχνών αλλά στο στολισμό της φιλάρετης ψυχής με τη θεοσέβεια. Αυτό επιμένει θα κατορθωθεί όσο η ψυχή είναι εύπλαστη και μπορεί να διαμορφωθεί και εμπνευστεί κατάλληλα.
Ιδιαίτερη προσοχή δίνει ο ίδιος πατέρας στη γλώσσα, διότι το παιδί από μικρό πρέπει να μάθει να λέει λόγια αληθινά, σεμνά, αγνά και ωραία,και κατά τον Απόστολο Παύλο που τον υπεραγαπούσε και όχι υβριστικά, χλευαστικά, βλάσφημα και αισχρά.
Προσοχή δίνει και στην ακοή ο ιερός Χρυσόστομος. Επιμένει στην πρόθυμη και προσεκτική ακρόαση θείων λόγων και μάλιστα στο ναό,με τη συμμετοχή τους στη θεία λατρεία.
Επίσης συστείνει τη φυσική άσκηση του σώματος που οδηγεί στην αρετή. Η άσκηση είναι άθληση που συντελεί στην εγρήγορση.
Ακόμη ο θυμός των μεγάλων στα λάθη των νέων συνήθως δεν βοηθά. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος υποστηρίζει τεκμηριωμένα ότι η υποχωρητικότητα με λογική μπορεί να βοηθήσει περισσότερο έναντι του υπέρμετρου θυμού.Ο ίδιος άγιος στιγματίζει φοβερά τον δαιμονικό θυμό και λέγει πως ο θυμός ξεστομιζει λόγια που πληγώνουν,οι πληγές δημιουργούν τραύματα και τα τραύματα θανατώνουν.
Επίσης ο Μ. Βασίλειος κατακεραυνώνει τα ακόλαστα θεάματα που εξάπτουν τη φαντασία σε ασέλγειες και τα πορνικά άσματα,που χαρίζουν ασχημοσύνη στις ψυχές.
Κατά τον ιερό Χρυσόστομο η νηστεία, ο εκκλησιασμός και η προσευχή ισχυροποιούν πνευματικά τον νέο. Το μέτρο είναι πολύ βασικό για τη ζωή του νέου. Γράφει λοιπόν και πάλι ο ιερός Χρυσόστομος:’’Απόλαυσε λουτρά, γευμάτισε, πιες με συμμετρία κρασί,φάε και κρέας, κανείς δεν σε εμποδίζει,από όλα δοκίμασε,μόνο απομακρύνσου από την αμαρτία!
Ο Μ. Βασίλειος ομολογεί ο ίδιος πως ιδιαίτερα σημαντική ήταν η αγωγή που έλαβε περί της εννοίας του Θεού από τη μητέρα του Εμμέλεια και τη γιαγιά του Μακρίνα. Ο ίδιος θεωρεί την κλασσική παιδεία χρήσιμη για την είσοδο στην αληθινή σοφία του ευαγγελίου με τον περίφημο λόγο του προς τους νέους.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μακαρίζει τους γονείς του για την ανατροφή του και ιδιαίτερα την αγία μητέρα του Νόννα.Δίνει λοιπόν μια ωραία εικόνα για τον σημαντικό ρόλο του καλού παραδείγματος των γονέων. Γράφει: Αν βαδίζουν λοξά τα παιδιά των καβουριών, είναι γιατί πήραν παράδειγμα το βάδισμα της μητέρας τους.
Είναι γνωστή η σοφή ρήση πως όποιος είναι αληθινά σοφός λέει στη ζωή του πολλές φορές: «δεν ξέρω».
Είναι ανάγκη να αναπτυχθεί το πνεύμα της θυσίας και προσφοράς με το βιωμένο παράδειγμα των μεγάλων, με τους καρπούς του καθαρού εαυτού τους και του πνευματικού τους βίου. Επιβάλλεται όλοι να ασχοληθούμε περισσότερο με τα παιδιά και τους νέους. Οι νέοι θα βοηθηθούν αποκτώντας ηθικά εφόδια, υγιή πρότυπα που θα καλλιεργούν την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα τους και θα δημιουργούν υγιείς, ιερές και ωραίες σχέσεις με τους γονείς, με τους δασκάλους, με τους συμμαθητές τους και τους φίλους τους.
Η μνήμη των αγίων τριών ιεραρχών, Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Βασιλείου του Μεγάλου και Γρηγορίου του Θεολόγου, ας είναι για όλους μας αφυπνιστική, ανανεωτική και μεταμορφωτική .
Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου
Πηγή: Ο όσιος τελώνης και ο άγιος άσωτος
Το αλίευσα ΕΔΩ

Το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών και η εποχή μας

ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ – ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΝΕΥΜΑ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

Χωρίς αμφιβολία η εποχή μας έχει πολλά κοινά, με αυτή των Τριών Ιεραρχών. Πόλεμοι, βίαιες συγκρούσεις, κοινωνικά αδιέξοδα, άλυτα οικονομικά προβλήματα, εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, κοινωνικές διακρίσεις, θρησκευτικές διαμάχες, εξεγέρσεις κλπ. Το μήνυμα των Τριών Πατέρων της Εκκλησίας μας πάντα επίκαιρο και επαναστατικό, έρχεται να μας θυμίσει τη χριστιανική αυθεντικότητα, να προτείνει λύσεις και να δώσει κατευθύνσεις, που γεμίζουν ελπίδα και απελευθερώνουν. Οι Τρεις Ιεράρχες υπήρξαν ολοκληρωμένες προσωπικότητες που δεν διακρίθηκαν μόνο σ’ έναν τομέα αλλά παντού. Όλοι τους χαρακτηρίζονταν για τη θεολογική αλλά και την ευρύτερη επιστημονική τους συγκρότηση, τη ριζοσπαστική κοινωνική τους παρουσία, την ανοικτότητα του πνεύματος και την κριτική στάση τους απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία.

Οι Τρεις Ιεράρχες τάραξαν τα νερά της εποχής τους και άφησαν παρακαταθήκες με αιώνια αξία. Θλίβεται κανείς όταν βλέπει την αναγνώριση του επιστημονικού τους έργου σε παγκόσμια κλίμακα από τη μια μεριά και από την άλλη, την άγνοια ή ακόμα και την απαξίωση που υπάρχει γι’ αυτούς στην πατρίδα μας. Λίγα μόλις χρόνια μετά το θάνατό τους τα κείμενά τους μεταφράζονται στα Λατινικά και με την πάροδο του χρόνου σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Στη Δύση αλλά και παγκοσμίως δεν είναι λίγοι οι ερευνητές από το χώρο της Ιατρικής, της Κοινωνιολογίας, των Πολιτικών Επιστημών, της Παιδαγωγικής, της Φιλοσοφίας, της Θεολογίας και της Ψυχολογίας που μελέτησαν το έργο των Πατέρων της Εκκλησίας τονίζοντας την αξία του. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η επίδραση του συγγραφικού του έργου στους Ευρωπαίους επιστήμονες κυρίως των ανθρωπιστικών σπουδών από την εποχή της Αναγεννήσεως μέχρι σήμερα.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι τα έργα του Μεγάλου Βασιλείου άρχισαν να διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων το 16ο αιώνα, το δε πόνημά του: «Προς του νέους…» απέκτησε τόσους θαυμαστές στη Δύση, που εντός 50 ετών (1449-1500) γνώρισε 20 εκδόσεις. Τα Άπαντά του, έχουν εκδοθεί στα Γερμανικά από το 1776. Είναι ευτύχημα ότι τα τελευταία χρόνια και στην πατρίδα μας έχει αρχίσει μια προσπάθεια ανακάλυψης του έργου των Τριών Ιεραρχών και στο θεολογικό χώρο, αλλά και πέρα απ’ αυτόν, πράγμα πολύ ελπιδοφόρο.

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι την επιστημονική τους κατάρτιση οι Τρεις Ιεράρχες δεν τη χρησιμοποίησαν για ατομική προβολή, αλλά για να προσφέρουν στον αδερφό τους.

Ο Βασίλειος, γιατρός ο ίδιος, ιδρύει τη γνωστή σε όλους μας Βασιλειάδα μια «πόλη φιλανθρωπίας». Εκεί οργανώνει το πρώτο δημόσιο νοσοκομείο, στο οποίο υπάρχουν κατοικίες γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού και ειδικές πτέρυγες για λεπρούς και πάσχοντες από επιδημικές ασθένειες. Μας γίνεται γνωστό από τα κείμενα ότι ο ίδιος παρότι καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια «έδινε το χέρι στους λεπρούς, τους φιλούσε αδελφικά και τους φρόντιζε ο ίδιος προσωπικά». Συνιστούσε μάλιστα στους επισκόπους της δικαιοδοσίας του, την ίδρυση παρόμοιων με την Βασιλειάδα ιδρυμάτων. Σιγά-σιγά οργάνωσε ένα δίκτυο υπηρεσιών υγείας σε ολόκληρη τη Μικρά Ασία.

Ο Χρυσόστομος που σπούδασε κι αυτός γιατρός χτίζει πολλά νοσοκομεία στην Κωνσταντινούπολη, στα οποία όπως και ο Βασίλειος περιποιείται ο ίδιος τους ασθενείς.

Η επιστημονική έρευνα έχει καταδείξει ότι ο Βασίλειος και ο Χρυσόστομος είναι ουσιαστικά οι εμπνευστές ενός δημόσιου συστήματος υγείας που με την πάροδο του χρόνου απλώνεται σε ολόκληρη την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η αγάπη για τους Πατέρες, δεν είναι θεωρητικό κατασκεύασμα, έχει κόστος. Είναι πράξη που απαιτεί υπευθυνότητα και διάθεση για διαρκή προσφορά.

Γράμματα Σπουδάματα - Η Παιδεία των Τριών Ιεραρχών - 26 Ιαν 09

Ο δάσκαλος κ. Δημήτριος Νατσιός συζητά για την Παιδεία των Τριών Ιεραρχών, με καλεσμένο τον ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ π. Θεόδωρο Ζήση.