Σσσσσσσστ !!!!!! Ησυχία ................... κοιμάται.: Τέσσερα άρθρα περί ΑΟΖ: Η ΑΟΖ αφοπλίζει την Τουρκία, η Συμβολή του Ιονίου, η αποτελεσματικότητα της ΑΟΖ, ΑΟΖ και Λιβύη)

Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2011

Τέσσερα άρθρα περί ΑΟΖ: Η ΑΟΖ αφοπλίζει την Τουρκία, η Συμβολή του Ιονίου, η αποτελεσματικότητα της ΑΟΖ, ΑΟΖ και Λιβύη)

Νίκος Λυγερός

Όταν η ΑΟΖ αφοπλίζει την Τουρκία

Την ώρα που μερικοί από τους δικούς μας αναρωτιούνται ακόμα αν η έννοια της ΑΟΖ, όπως την ανέδειξε ο καθηγητής Καρυώτης, έχει κάποια αξία, την ώρα που μερικοί από τους δικούς μας φοβούνται ακόμα και να την θεσπίσουν, η δυναμική της ΑΟΖ όχι μόνο προβληματίζει την Τουρκία, αλλά στην ουσία την αφοπλίζει. Πρόκειται βέβαια, για την ΑΟΖ της Κύπρου, η οποία είναι πολύ μικρότερη από την ΑΟΖ της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση, οι κινήσεις της Κύπρου το 2003, το 2007 και το 2010 με τις τρεις διακρατικές συμφωνίες διαδοχικά με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ, φέρνουν τα πρώτα χειροπιαστά αποτελέσματα. Ο Lasker έλεγε στο σκάκι, ως παγκόσμιος πρωταθλητής για 27 χρόνια, ότι η καλή κίνηση είναι αυτή που ενοχλεί τον αντίπαλο. Ενώ οι περισσότεροι προσπαθούν να μας πείσουν ότι η ΑΟΖ δεν έχει μεγάλη σημασία σε σχέση με το Casus Belli για τα χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα, η ΑΟΖ αποδεικνύει de facto ότι είναι όχι μόνο πιο λειτουργική, αλλά και αποτελεσματικότερη. Η απόφαση της Κύπρου ν' αρχίσει τις γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της ακόμα κι αν αυτή δεν είναι πλήρης (χρειάζονται άλλα τρία κράτη για να ολοκληρωθεί de jure) προκαλεί κινήσεις όχι αγανάκτησης, όπως νομίζουν οι περισσότεροι, αλλά κινήσεις απόγνωσης. Εδώ και χρόνια η Τουρκία δουλεύει για να μην υπάρχει η κρατική κυπριακή οντότητα κι όμως η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δίχως αστερίσκους και υπέγραψε τρεις διακρατικές συμφωνίες, και τώρα έχει επιτέλους την δυνατότητα να υλοποιήσει τον στρατηγικό της σχεδιασμό. Κι αυτό γίνεται σε ένα ανεξάρτητο πλαίσιο από την Ελλάδα. Κατά συνέπεια, μπορούμε να φανταστούμε τη δράση της αν είχε κι ενίσχυση από την Ελλάδα. Πάντως το block 12 είναι μία πραγματικότητα και το ίδιο ισχύει και για τις γεωτρήσεις. Ενώ όταν η Τουρκία κάνει δηλώσεις για τα κατεχόμενα, δεν έχει κανένα νόμιμο στήριγμα και λειτουργεί αποκλειστικά ως υπουργείο τύπου που δεν μπορεί να δράσει. Οι προσπάθειες της να πείσουν τις ξένες εταιρείες και να απειλήσουν την Κύπρο με ανάλογες κινήσεις στα κατεχόμενα είναι γελοίες και δείχνουν την απόγνωσή της. Στην στρατηγική, όταν είσαι αναγκασμένος να απειλήσεις και να δείξεις την ισχύ σου, έχεις ήδη χάσει το παίγνιο του πλαισίου. Η Τουρκία έχει χρόνια που λέει τα ίδια και δεν υλοποιεί τίποτα. Η Κύπρος έχει χρόνια που δεν λέει τίποτα, αλλά παράγει έργο, το οποίο αφοπλίζει πλέον την Τουρκία, μέσω της ΑΟΖ, την ίδια που μας δίδαξε ο καθηγητής Καρυώτης.

H συμβολή των νησιών του Ιονίου Πελάγους για την ΑΟΖ

Ν. Λυγερός

Το θέμα της ΑΟΖ δεν είναι τοπικό και πρέπει να το εξετάζουμε ολικά και σφαιρικά, ειδικά όταν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις φοβίες μερικών. Η θέσπιση της ΑΟΖ δεν αφορά αποκλειστικά το Αιγαίο Πέλαγος βέβαια, αλλά και το Ιόνιο Πέλαγος, δίχως να ξεχάσουμε και το Λιβυκό. Με άλλα λόγια, η μελέτη της ελληνικής ΑΟΖ πρέπει να γίνει από όλες τις πλευρές, έτσι ώστε εκεί που υπάρχουν δυσκολίες να στηριζόμαστε σε δεδομένα, τα οποία έχουν κατοχυρωθεί. Το γενικό πλαίσιο είναι πάντα το Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο ισχύει από το 1982. Αλλά στο Ιόνιο Πέλαγος υπάρχει και προηγούμενη συμφωνία με την Ιταλία, η οποία υπογράφτηκε το 1977 και χρησιμοποιεί για τον καθορισμό των συνοριακών σημείων τους μέγιστους κύκλους, δηλαδή την έννοια της μέσης γραμμής που υποστηρίζουν και τα διαγράμματα Voronoi. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο μπορούμε να αναδείξουμε και τη συμβολή των νησιών εκτός βέβαια από την ίδια την Κέρκυρα, διότι για τις ακραίες περιπτώσεις θέλουμε να δείξουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε το ανάλογο ακόμα και με μικρά νησιά. Έτσι τα νησιά Οθωνοί, Μαθράκι και Ερικούσσα δεν έχουν απλώς μια συμβολική ύπαρξη, αφού τα σημεία της συμφωνίας με την Ιταλία τα προσμετρούν, όπως το αποδεικνύει ο χάρτης πάνω στο οποίο βρίσκονται και τα σημεία της συμφωνίας, αλλά και η θεωρητική διαχωριστική γραμμή των ΑΟΖ της Ελλάδας και της Αλβανίας. Βλέπουμε επιπλέον ότι για να γίνει μια αποτελεσματική συμφωνία όσο αφορά στην ΑΟΖ θα πρέπει ν' αγγίξουμε και το τριπλό σημείο επαφής, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο ενός κύκλου ακτίνας 40,6km, ο οποίος αγγίζει την Αλβανία, την Ελλάδα και την Ιταλία. Αυτό σημαίνει ότι το πλαίσιο στο Ιόνιο Πέλαγος είναι το σωστό και αρκεί να μετατραπεί σε πεδίο δράσης με τις διακρατικές συμφωνίες με διμερείς σχέσεις. Έτσι αυτή η κατάσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την υπόθεση της Γαύδου με τη Λιβύη και για την υπόθεση του Καστελλόριζου με την Τουρκία. Ο καθορισμός της ελληνικής ΑΟΖ δεν φαίνεται πια με αυτή την προσέγγιση αυθαίρετος, όπως μας κατηγορούν. Είναι ένα ενιαίο πλαίσιο, το οποίο μάλιστα βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τις υπογραφές της Κύπρου με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ.

Η αποτελεσματικότητα της ΑΟΖ

Ν. Λυγερός

Αν μερικοί δεν πιστεύουν στην αποτελεσματικότητα της ΑΟΖ και προσπαθούν να βρουν δικαιολογίες, για να υποσκάψουν το έργο του καθηγητή Καρυώτη, η πραγματικότητα έρχεται να τους αντικρούσει και να τους αφοπλίσει. Η αποτελεσματικότητα της ΑΟΖ είναι τόσο ξεκάθαρη που τους αναγκάζει να προωθήσουν τις θέσεις της Τουρκίας, για να μη φανεί η αδράνειά τους κι η έλλειψη πρωτοβουλίας. Όμως η χρήση του επιχειρήματος της υφαλοκρηπίδας δεν έχει στόχο την ανάδειξη μιας στρατηγικής, απλώς επιστρέφουν σε εμπόδια που αποφεύγει η ΑΟΖ. Με άλλα λόγια προσπαθούν να πείσουν τους μη ειδικούς ότι δεν συμφέρει να προωθήσουμε την ΑΟΖ, διότι δεν πετυχαίνουμε όλους τους στόχους που δεν πετύχαμε εδώ και δεκαετίες από το 1982. Ενώ μια απλή ανάδραση της αρχικής θεώρησης αποδεικνύει πόσο δίκιο έχει ο καθηγητής Καρυώτης. Η εναλλακτική που πρότεινε για την Ελλάδα δεν είναι ούτε ριζοσπαστική ούτε παράξενη, είναι απλώς ορθολογική. Κάθε μελετητής του θέματος αντιλαμβάνεται ότι αυτός ο ορθολογισμός χρησιμοποιήθηκε σε άλλες χώρες και με αποτελεσματικότητα ακόμα και σε δύσκολες περιπτώσεις π.χ της Κύπρου. Η έλλειψη επένδυσης σε αυτήν την ιδέα μπορεί να εξηγηθεί λόγω απουσίας πλάγιας σκέψης. Αλλά ποιο είναι το πρόβλημα τώρα του καθηγητή Καρυώτη; Φταίει αυτός επειδή είναι έξυπνος; Πρέπει να τον καταδικάσουμε και αυτόν για αυτόν τον λόγο; Όλη η ιδέα είναι απλή. Σκέφτηκε κάτι που δεν σκέφτηκε κανείς στην Ελλάδα. Αυτό θα έπρεπε να μας χαροποιεί και να ακολουθήσουμε τη στρατηγική του, για να την ενισχύσουμε σε τακτικό επίπεδο με τις διακρατικές συμφωνίες. Όμως αντί να είμαστε όλοι μας σε αυτό το πλαίσιο, μερικοί από τους δικούς μας προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή μας από την ουσία προβάλλοντας ανύπαρκτα τεχνικά προβλήματα. Ας μελετήσουν πραγματικά το θέμα κι ας μας αποδείξουν με υπολογισμούς ότι η ΑΟΖ δεν είναι αποτελεσματική. Ας προβάλλουν χάρτες για να μας δείξουν αυτό που προσπαθούν να μας πείσουν με ρητορική. Όμως δεν βλέπουμε κανέναν από αυτούς να παράγουν πρωτογενές έργο. Απλώς σχολιάζουν τα πάντα για να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους, ενώ εμείς αδιαφορούμε παντελώς για τη θέση τους. Το μόνο που μας απασχολεί είναι η πατρίδα μας και το απέραντο γαλάζιο της, όλα τα άλλα είναι πολιτικάντικες λεπτομέρειες. Ο χρόνος θα αναδείξει αναπόφευκτα τη συμβολή του έργου του Καθηγητή Καρυώτη, απλώς ελπίζουμε ότι στο ενδιάμεσο θα αντέξει τα σχόλια των σχολαστικών του κενού.

ΑΟΖ, Λιβύη και Στρατηγική Διαπραγμάτευσης

Ν. Λυγερός

Ασχολούμαστε συνεχώς με την Τουρκία λόγω των προβλημάτων που προκαλεί κι όμως όσον αφορά στην ΑΟΖ, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ασχοληθούμε με τα άλλα κράτη. Αλλιώς εγκλωβιζόμαστε σε μια αδιέξοδο, διότι η Τουρκία δεν έχει όφελος με το θέμα της ΑΟΖ, γιατί λοιπόν να προωθήσει σε διακρατικό επίπεδο όταν γνωρίζει ότι θα πρέπει να παρακάμψει το Δίκαιο της θάλασσας, διότι δεν θέλει ν' ακούσει για μια δίκαιη επίλυση του θέματος. Μια σημαντική διαπραγμάτευση που οφείλουμε να κάνουμε είναι με τη Λιβύη. Σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, πρέπει να έχουμε στο νου μας και τις ΑΟΖ της Ιταλίας αλλά και της Μάλτας, ακόμα και αν δεν συνορεύει η τελευταία με τη δική μας. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να βάλουμε την όλη διαπραγμάτευση στο πλαίσιο της θεωρίας παιγνίων κατά Nash, για να απεγκλωβιστούμε από τα παίγνια μηδενικού αθροίσματος. Σε γενικές γραμμές η Λιβύη είναι θετική για να καθοριστούν τα σύνορα των ΑΟΖ, απλώς αμφισβητεί το νησί της Γαύδου ως αντικείμενο της ΑΟΖ. Είναι βέβαια λάθος κατά το Δίκαιο της θάλασσας αφού η Γαύδος είναι κατοικημένη και κατά συνέπεια έχει de facto και de jure ΑΟΖ. Επιπλέον, από την άλλη πλευρά η Λιβύη διεκδικεί μια γραμμή βάσεων όσον αφορά στον κόλπο της Σύρτης που αποτελεί μια υπέρβαση για τους κανόνες του Δίκαιου της θάλασσας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να υπενθυμίσουμε το εξής. Σε προηγούμενο κύκλο διαπραγμάτευσης δεχθήκαμε πολύ γρήγορα αυτήν την απαίτηση της Λιβύης και δεν συμπεριλάβαμε το αίτημά μας μέσα στο παίγνιο, πράγμα το οποίο αποδείχθηκε ότι ήταν σφάλμα, διότι δεν άλλαξε τη γνώμη της η Λιβύη για το θέμα της Γαύδου. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα αντικειμενικό στρατηγικό λάθος. Διότι η αποδοχή του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης έχει επιπτώσεις όχι μόνο στη δική μας ΑΟΖ αλλά και στις ΑΟΖ της Μάλτας και της Ιταλίας. Με άλλα λόγια η αποδοχή επιβαρύνει και άλλα συμμαχικά κράτη. Αφού λοιπόν η διαπραγμάτευση δεν κατέληξε, είναι σημαντικό να κάνουμε χρήση της έννοιας της tabula rasa. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εξετάσουμε ορθολογικά τα εμβαδά για τα οποία μιλάμε όταν χρησιμοποιούμε τη Γαύδο και τον κόλπο της Σύρτης. Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι αν η Λιβύη δεν αποδεχθεί τη Γαύδο κι εμείς ως απάντηση δεν αποδεχθούμε τον κόλπο της Σύρτης, το κόστος για τη Λιβύη είναι μεγαλύτερο και χάνει μεγάλη έκταση. Επιπλέον με την Μάλτα και την Ιταλία δημιουργούμε ένα συμμαχικό πλαίσιο, όπου το παίγνιο δεν είναι προς όφελος της Λιβύης. Η στρατηγική εξέταση του θέματος και όχι μόνο η διπλωματική κατασκευάζει ένα θετικό πεδίο δράσης. Η Γαύδος δεν είναι πια μια αδυναμία όπως νομίζουν οι δικοί μας αλλά ένα δυνατό χαρτί που έχει την ικανότητα να προκαλέσει μια ισορροπία του Nash που έχει ως αποτέλεσμα ένα win-win.