Διονύσης Αντωνέλλος
Το 1994 ο Μιχάλης Ρακιντζής έφτιαξε το πρώτο 3D videoclip στην Ελλάδα,
με την εταιρεία Genesis, με θέμα το ξύπνημα του Μαρμαρωμένου Βασιλιά.
Ένα videoclip που πιθανώς σήμερα δε θα… τολμούσε να φτιάξει κανείς για να μη… «θυμώσουν» οι Τούρκοι.
Ο
Μαρμαρωμένος Βασιλιάς είναι ένας από τους πιο γνωστούς θρύλους της
ελληνικής παράδοσης, συνδεδεμένος με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το
1453.
Σύμφωνα με τον μύθο, την ώρα που οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Πόλη, ο
τελευταίος αυτοκράτορας, Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος, δεν σκοτώθηκε,
αλλά μαρμαρώθηκε από έναν άγγελο λίγο πριν πέσει στα χέρια των Τούρκων. Ο
ίδιος άγγελος τον έκρυψε σε μια σπηλιά ή σε ένα υπόγειο κάτω από την
Αγία Σοφία, περιμένοντας τη στιγμή που θα ξαναζωντανέψει για να
απελευθερώσει την Πόλη.
Η
ελληνική κουλτούρα, σημείο αναφοράς από την Πόλη έως και τη Μικρά Ασία.
Στη φωτογραφία η βιβλιοθήκη του Κέλσου, στην αρχαία Έφεσο.
O Ελληνας επισκέπτης μοιραία
εντυπωσιάζεται με το φαινόμενο που πολλοί Τούρκοι αποκαλούν
«Ελληνομανία» ή «Ελληνοϋστερία». Βρίθουν τα ελληνικά ονόματα σε
καταστήματα, ξενοδοχεία και εστιατόρια.
Ελληνική μουσική (από Χάρις Αλεξίου
και Ευανθία Ρεμπούτσικα ώς Αντζελα και Ρουβά) κατακλύζει τους δρόμους
αλλά και τις συχνότητες των ραδιοσταθμών, εκείνων μάλιστα που μεταδίδουν
μόνο τουρκικά τραγούδια (η ελληνική μουσική δεν θεωρείται «ξένη»,
τόνισε παραγωγός).
Η διακόσμηση χώρων διασκέδασης
ενίοτε περιλαμβάνει από αρχαία αγάλματα έως απομιμήσεις εικονισμάτων της
Παναγίας. Στην Κωνσταντινούπολη, το φαινόμενο συνδέεται με το κίνημα
της νοσταλγίας για την παλιά, κοσμοπολίτικη μητρόπολη. Ωστόσο, η
ελληνομανία ως φαινόμενο έχει καταλάβει όλη τη μικρασιατική ακτή όπου
ζούσαν ελληνικοί πληθυσμοί πριν από την ανταλλαγή, όπως έμελλε να
ανακαλύψω σε οδοιπορικό μου κατά την ακτογραμμή του Αιγαίου για την
προηγούμενη έκδοση του περιοδικού «Passport».
Πριν από δεκαπέντε μόλις χρόνια
Ελληνες τουρίστες που επισκέπτονταν τα ερείπια της Εφέσου ή της Πριήνης
πληροφορούνταν από τους ξεναγούς τους ότι τις εν λόγω πόλεις είχαν
οικήσει οι Ιωνες, φυλή μη ελληνική. Οι ελληνικές επιγραφές
παρουσιάζονταν ενίοτε ως γραμμένες στην παλαιοτουρκική(!).Μεγάλη η
αλλαγή.«Θέλω Ελληνες για τη Σμύρνη μου».
Η αποστροφή ανήκει στη δημοσιογράφο
Μινέ Κιρίκανατ, κεμαλίστρια και ορκισμένη εχθρό των ισλαμιστών. Οπως
τόνισαν παράγοντες της ομογένειας, εκπλήσσουν δηλώσεις παρόμοιου
περιεχομένου από πρόσωπο του κεμαλικού χώρου (η Κιρίκανατ είναι μάλιστα
κόρη στρατιωτικού).Παρόμοιες όμως δηλώσεις επαναλαμβάνονται από πολλούς
Τούρκους αστούς. Αναλυτές τονίζουν ότι οι αποστροφές δεν υποδηλώνουν
κάποια νοσταλγία για τον Ελληνα ως Ελληνα, αλλά για την αστική τάξη
ιδιαίτερα της Κωνσταντινούπολης στην οποία ανήκε και την οποία
προσωποποιούσε. «Οταν λένε πως τους λείπουμε, εννοούν πως δεν αντέχουν
να συμβιώνουν με τους Κούρδους και τους Τούρκους χωριάτες που πήραν τη
θέση των Ελλήνων στο Φανάρι, το Κοντοσκάλι αλλά και το Πέρα, και
αποτελούν σήμερα την πλειοψηφία» εξηγεί στέλεχος που δουλεύει σε δημόσια
υπηρεσία, και που αποφάσισε, παρά την άγνοια της ελληνικής, να
βαπτισθεί Ελληνορθόδοξος. «Ανακάλυψα πως έχω ελληνική καταγωγή». Κρατά
την αλλαγή θρησκεύματος κρυφή. «Φοβάμαι μη χάσω τη θέση μου».«Αρνούμαι
κάθε σχέση με το ισλάμ»«Με θεωρώ Ελληνα, παρότι έχω τουρκικό όνομα και
είμαι απόλυτα τουρκόφωνος, γιατί αισθάνομαι κοντύτερα στη Δύση και
αρνούμαι κάθε σχέση με το ισλάμ» λέει.
Οπως πολλοί, ερμηνεύει την
ελληνολατρία ως κοινωνικό φαινόμενο. Ο συγγραφέας Ορχάν Παμούκ είχε
κατηγορήσει τους «νοσταλγούς» των Ελλήνων της Πόλης για ανειλικρίνεια.
Ο Αρμένιος δημοσιογράφος και εκδότης
Χραντ Ντινκ είχε σε συνέδριο κατηγορήσει την πλειοψηφία ότι «μας
αντιμετωπίζει, εμάς τους μειονοτικούς, σαν αντίκες», λέγοντας πως «αφού
μας έκαναν να φύγουμε, τώρα προσπαθούν να περισώσουν τους λίγους που
έμειναν για να μη χάσει η Πόλη το χρώμα της». Ο επίσης αρμενικής
καταγωγής Σεβάν Νισανιάν, γνωστότερος συγγραφέας τουριστικών οδηγών της
χώρας, εξηγεί πως παν Ελληνικόν είναι πια του συρμού, ιδίως μεταξύ των
μορφωμένων αστών. «Πρόκειται αναμφίβολα για ταξικό φαινόμενο: είσαι cool
και chic αν πίνεις ούζο αντί για ρακί, αν ακούς ρεμπέτικα αντί για
τουρκική έντεχνη και ονομάσεις το μαγαζί σου “αδελφή μου” ή κάτι
τέτοιο».
Κατά τον Νισανιάν η Τένεδος
ειδικότερα έχει γίνει η Μέκκα της τουρκικής ελληνολαγνείας.Παντού
ελληνικές επιγραφέςΤον κοινωνικό χαρακτήρα της ελληνολαγνείας εξήγησε
επαρκώς και ο δημοσιογράφος Αρης Χατζηστεφάνου στο βιβλίο του «Τουρκία,
Ανατολικά της Ε.Ε.». Αφήνοντας τις ιδεολογίες κατά μέρος, δεν μπορεί
κανείς να αγνοήσει τον καταιγισμό. Το όνομα Pera διακρίνει εστιατόρια,
ξενοδοχεία, γκαλερί, μέχρι και μπακάλικα. Από τα πλέον trendy καφέ του
Νεοχωρίου (Yenikοy) το Νέα Χώρα.
Ξενοδοχεία όπως Δάφνη και Χρυσούν
Κέρας βρίθουν στο Φανάρι και τον Κεράτιο. Smyrna ονόμασαν δύο Σμυρνιοί
Εβραίοι το καφέ-εστιατόριο που άνοιξαν στην μποέμ συνοικία Τζιχάνγκιρ.
Τα ελληνικά τοπωνύμια ανασταίνονται στην ακτογραμμή του Αιγαίου.
Αμέτρητα ξενοδοχεία και καταστήματα ονομάζονται Levissi ή Μakri στις δύο
παλιές ελληνικές πόλεις, κεντήματα (ΚΑΛΗΜΕΡΑ, ΚΑΛΟΝ ΠΑΣΧΑ) κοσμούν τους
τοίχους καφέ στα Αλάτσατα. «Ο Ελληνας είναι ο Ευρωπαίος που καλύτερα
ξέρουν οι Τούρκοι, τον οποίο ζηλεύουν και θέλουν να μιμηθούν» λέει η
Τουρκάλα σύζυγός του.«Καταγόμαστε από την Κρήτη»«Είμαι Ελληνας» δηλώνει
κατηγορηματικά ο Μεμέτ.
Και εξηγεί: «Καταγόμαστε από την
Κρήτη. Είμαστε Ελληνες που εξισλαμίσθηκαν με την οθωμανική κατάκτηση.
Θέλω απλώς να αποκηρύξω κάθε σύνδεσμο με την ισλαμική κουλτούρα, που δεν
αποτελεί σημείο αναφοράς για μένα» λέει.
Το ζήτημα των σημείων αναφοράς
απασχολεί πολλούς «Δυτικότροπους» αστούς. «Κοίτα με προσεκτικά. Σου
μοιάζω να έχω έρθει από την Κεντρική Ασία;» ρωτά ο Ερτάν, καθηγητής
κοινωνιολογίας σε γνωστό ιδιωτικό Πανεπιστήμιο. «Είμαστε οι απόγονοι
όλων των λαών που ζούσαν στη Μικρασία, εκείνων που εξισλαμίσθηκαν και
εκτουρκίσθηκαν. Είμαστε τόσο Ελληνες όσο και εσείς στην άλλη όχθη του
Αιγαίου, γιατί είμαστε οι απόγονοι του εξισλαμισθέντος Μικρασιατικού
Ελληνισμού» λέει.
«Δεν το λέω αυτό για να οικειοποιηθώ
μια κουλτούρα. Θέλω απλά να υπενθυμίσω στους συμπατριώτες μου ότι αυτά
τα αρχαία μνημεία είναι δικά μας μνημεία, και πρέπει να αγωνιστούμε για
την προστασία τους. Τα σημεία αναφοράς μας δεν είναι μόνο το Ισλάμ και ο
Νασρεντίν Χότζας. Είναι και το Βυζάντιο, η λέξη Κωνσταντινούπολη, η
αρχαία Ρώμη και οι Ιωνες φιλόσοφοι».
Το
Βυζάντιο γοητεύει τους Ιάπωνες ήδη από το 1950. Έδρα Βυζαντινών Σπουδών
στο Waseda, το μεγαλύτερο ιδιωτικό πανεπιστήμιο του Τόκιο.
Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο Ιάπωνας ιστορικός Τομογιούκι
Μασούντα (Tomoyuki Masuda) έφτασε στο Άγιον Όρος, γνώριζε ήδη πολλά για
την ιστορία του Βυζαντίου. Την είχε μελετήσει και -το σημαντικότερο-
γνώριζε άπταιστα ελληνικά, ώστε να διαβάζει τις πηγές από τα πρωτότυπα
κείμενα.
Η ιστορία, η πολιτική οργάνωση, η τέχνη και η ναυτική παράδοση του
Βυζαντίου γοήτευε τους Ιάπωνες ήδη από τη δεκαετία του 1950, αλλά ο
Μασούντα ήταν αυτός που συνέβαλε στην ίδρυση και λειτουργία έδρας
Βυζαντινών Σπουδών στο Waseda, το μεγαλύτερο ιδιωτικό πανεπιστήμιο του
Τόκιο, με τον αριθμό των φοιτητών να αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο.
Πολλοί φοιτητές αγάπησαν λίγο παραπάνω το Βυζάντιο, ταξίδεψαν στην
Ελλάδα, αλλά και στην Τουρκία κι ένας από αυτούς, ο Γιούσκι Οσιμίτσου,
μαθητής του Μασούντα, βρέθηκε πριν μερικές μέρες στη Θεσσαλονίκη και
βαφτίστηκε Χριστιανός Ορθόδοξος στον Ναό της Αχειροποίητου. Μάλιστα
επειδή προέρχεται από την Ανατολή (στα αγγλικά east και Easter το
Πάσχα), πήρε το όνομα Πασχάλης και χάρηκε ιδιαίτερα για την ιδέα του
ιερέα που τον βάφτισε.
Ο Ιάπωνας φοιτητής, Πασχάλης, μετά τη βάφτισή του στον Ναό της Αχειροποίητου, με τον καθηγητή του ΑΠΘ, Θανάση Σέμογλου.
Η μελέτη ενός χειρόγραφου του 1070 από την αγιορείτικη Μονή Διονυσίου
Ο Τομογιούκι Μασούντα έκανε τη διδακτορική του διατριβή στο τμήμα
Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και αυτή δημοσιεύτηκε το 1990. Είχε ως
θέμα τη μελέτη και ανάλυση ενός Ευαγγελιτάριου (αριθ. 587μ.), το οποίο
χρονολογείται στα 1065-1085, -πιθανότατα στη δεκαετία το 1070- και
βρίσκεται στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους. Σύμφωνα με τη μελέτη του
καθηγητή Μασούντα, παραγγελιοδότης του συγκεκριμένου χειρόγραφου είναι η
Αικατερίνη, σύζυγος του αυτοκράτορα Ισαάκιου Α΄ Κομνηνού (1007-1061),
του πρώτου της Δυναστείας των Κομνηνών που βασίλεψε στη Βυζαντινή
Αυτοκρατορία. Η Αικατερίνη, όπως και η κόρη της Μαρία, ήταν μοναχές στη
Μονή Μυρελαίου στην Κωνσταντινούπολη (σήμερα είναι τέμενος και βρίσκεται
στην περιοχή Λαλελί) και η απεικόνιση των Μυροφόρων στο χειρόγραφο
Ευαγγελιτάριο θύμιζε μάνα και κόρη όταν επισκέπτονταν τον τάφο του
Ισαάκιου Α΄. Το χειρόγραφο αυτό, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα
της μεσοβυζαντινής εποχής, ήταν αρχικά στη Μονή Στουδίου, που
χρονολογείται στον 5ο αιώνα -νεότερο από την Αγία Σοφία- και είναι το
παλαιότερο θρησκευτικό οικοδόμημα της Κωνσταντινούπολης, που από το 2013
έχει ανακαινιστεί και μετατραπεί σε τέμενος. Από τη Μονή Στουδίου, μέσω
δωρεάς, έφτασε στο Άγιον Όρος και στη Μονή Διονυσίου.
Αυτό το διάστημα κυκλοφορεί -στα ιαπωνικά προς το παρόν- το νέο
βιβλίο του Μασούντα για την εικόνα της Ανάληψης του Χριστού, κρητικής
τεχνοτροπίας του 15ου αιώνα, αγιογραφημένη από τον Ανδρέα Ρίτζο, η οποία
εκτίθεται ως δωρεά ιδιώτη στο Μουσείο Δυτικής Τέχνης του Τόκιο.
Ο Ανδρέας Ρίτζος ήταν ο σημαντικότερος ζωγράφος εικόνων στην Κρήτη το
δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Φιλοτέχνησε αγιογραφίες από το 1451 ως το
1492, χρονιά που πέθανε και η τεχνοτροπία του ήταν ένας συγκερασμός της
βυζαντινής και της λατινικής. Το περίεργο είναι πως δεν έχουν βρεθεί ως
σήμερα, ενυπόγραφα έργα του στην Κρήτη και το σύνολο της παραγωγής του
βρίσκεται στην Πάτμο και στην Ιταλία. Ένας επίσης σπουδαίος Ιάπωνας Βυζαντινολόγος είναι ο Χιροφούμι
Σουγκαβάρα (Hirofumi Sugawara), ο οποίος διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στο
πανεπιστήμιο Kanagawa στην περιοχή της Γιοκοχάμα και τούτες τις μέρες
βρίσκεται για έρευνα στην Καππαδοκία. Τον περασμένο μήνα ο Σουγκαβάρα
έκανε μία ακόμη επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη, μίλησε σε εκδήλωση του Κέντρου
Βυζαντινών Ερευνών και ταξίδεψε για πρώτη φορά στο Άγιον Όρος. Και
αυτός γνωρίζει πολύ καλά ελληνικά, μιλάει και γελάει δυνατά, καπνίζει
αρειμανίως και οι φίλοι τον αποκαλούν «Ο Ελληνάρας».
Η Ιαπωνία μελετά το Βυζάντιο
«Η μελέτη του Βυζαντίου στην Ιαπωνία, αν και αρχικά περιορισμένη,
έχει εξελιχθεί και αναπτυχθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, με σημαντικά
βήματα στον τομέα των βυζαντινών σπουδών και της εκμάθησης της
βυζαντινής τέχνης και ιστορίας. Στηρίζεται σε μια σειρά σημαντικών
ακαδημαϊκών επιτευγμάτων και πολιτιστικών ανταλλαγών, ενδεικτικά της
διαρκούς αφοσίωσης των Ιαπώνων μελετητών στη βυζαντινή κληρονομιά», λέει
στη Voria, ο Θανάσης Σέμογλου, καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και
Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.
«Το Βυζάντιο και οι σπουδές στην Ιαπωνία. Μία ιστορική αναδρομή με
έμφαση στο σήμερα», ήταν το θέμα της εισήγησης που έδωσε ο κ. Σέμογλου
στην Επιστημονική Ημερίδα του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών για την
«Επίδραση του Βυζαντινού Πολιτισμού στον σύγχρονο κόσμο».
Σύμφωνα με τον κ. Σέμογλου, οι βυζαντινές σπουδές στην Ιαπωνία
άρχισαν να οργανώνονται στα τέλη της δεκαετίας του 1950, αρχικά
επικεντρωμένες στις μελέτες του Βυζαντίου ως μέρος της «Μεσαιωνικής
Ιστορίας της Ανατολικής Ευρώπης», χωρίς ξεχωριστή αναγνώριση του
αντικειμένου ως αυτόνομου επιστημονικού πεδίου. Στην αρχή, οι Ιάπωνες
μελετητές στράφηκαν κυρίως στην ανάλυση έργων άλλων ακαδημαϊκών και στις
δυτικοευρωπαϊκές προσεγγίσεις του Βυζαντίου.
Ο Σουγκαβάρα κατά την πρόσφατη ομιλία του στο ΚΒΕ στη Θεσσαλονίκη
Σύντομα, ωστόσο, επιδίωξαν να αναπτύξουν τις δικές τους θεωρίες,
επικεντρωμένες στην ιδιαίτερη φύση του βυζαντινού πολιτισμού και της
κοινωνίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις έρευνες για τη φεουδαρχία
στο Βυζάντιο, οι οποίες υπήρξαν σημαντικός τομέας της ιαπωνικής έρευνας
κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960. «Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, οι Ιάπωνες ακαδημαϊκοί
εμβάθυναν σε τομείς όπως η βυζαντινή τέχνη, η πολιτική ιστορία, η
ναυτική ιστορία και οι κοινωνικοοικονομικές δομές του Βυζαντίου.
Αξιοσημείωτη ήταν η συμβολή της καθηγήτριας Sahoko Tsuji, η οποία
ανέλαβε τη μετάφραση σημαντικών έργων και έγραψε κείμενα για την
εικονομαχία και τη βυζαντινή τέχνη, αφήνοντας βαθύ αποτύπωμα στις
σπουδές του Βυζαντίου στην Ιαπωνία», είπε ο κ. Σέμογλου. Πρόσθεσε δε πως η σημαντική ώθηση στις βυζαντινές σπουδές ήρθε με την
επίσκεψη του γνωστού Βυζαντινολόγου Hans-Georg Beck το 1975, ο οποίος
παρουσίασε νέες θεωρίες και ερωτήματα για το Βυζάντιο. Οι μελέτες και οι
διαλέξεις του επηρέασαν βαθιά τη νέα γενιά Ιαπώνων ερευνητών.
Ο καθηγητής του ΑΠΘ, Θανάσης Σέμογλου, με τον Ιάπωνα βυζαντινολόγο, Τομογιούκι Μασούντα στη Μονή Δαφνίου στο Χαϊδάρι. Από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα, οι Βυζαντινές σπουδές στην
Ιαπωνία γνώρισαν ανάπτυξη και ωρίμανση, με ερευνητές να εστιάζουν σε
τομείς όπως η πολιτική ιστορία του Βυζαντίου η θρησκεία, και η κοινωνική
δομή της αυτοκρατορίας. Το έργο των μελετητών από την Ιαπωνία στις
βυζαντινές σπουδές έχει επεκταθεί, ενώ συνεχίζονται οι προσπάθειες για
τη δημοσίευση βιβλίων, μελετών και εκθέσεων που αφορούν τη Βυζαντινή
Αυτοκρατορία.
Στο πλαίσιο των βυζαντινών σπουδών, το πανεπιστήμιο Waseda και
άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα στην Ιαπωνία έχουν γίνει κέντρα για τη μελέτη
της βυζαντινής τέχνης, με εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο καθηγητής
Τομογιούκι Μασούντα, που έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην
ανάπτυξη της έρευνας για τη βυζαντινή εικονογραφία και την τέχνη. «Η
δραστηριότητα αυτή αποδεικνύει τη σημασία των βυζαντινών σπουδών στην
Ιαπωνία, η οποία παρά τις γεωγραφικές και πολιτισμικές αποστάσεις από το
Βυζάντιο, έχει αναπτύξει μια μοναδική και πολυδιάστατη σχέση με την
ιστορία και τον πολιτισμό του», κατέληξε ο κ. Σέμογλου.
Σε ένα πολύ πρόσφατο (4/1/25) εκτενές άρθρο του ο βρετανικός
Telegraph ερευνά το φαινόμενο της μαζικής μεταστροφής νέων ανθρώπων,
ιδίως ανδρών, προς την ορθόδοξη πίστη!
Γράφει ο Νικόδημος Καλλιντέρης
Σύμφωνα με το δημοσίευμα σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ δημιουργούνται
με ραγδαίους ρυθμούς νέες ορθόδοξες ενορίες για τους χιλιάδες νέων
πιστών που προσεγγίζουν την Ορθόδοξη Εκκλησία ιδίως μετά την την
υγειονομική κρίση του κορωνοϊού.
Κατά την αρθρογράφο, είναι η «σκληρότητα», η «αρρενωπότητα» και η
«αυθεντικότητα» της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης αυτά που ελκύουν τους
νέους πιστούς εν αντιθέσει με την «χαλαρότητα» που έχουν να επιδείξουν
οι άλλες χριστιανικές ομολογίες.
Λένε ότι οι περισσότεροι από τους νέους προσήλυτους βρήκαν την
Ορθόδοξη Εκκλησία παρακολουθώντας διάφορα βίντεο στο YouTube ή
ακούγοντας διαδικτυακές εκπομπές!
Ο Matthew Ryan, ένας πρώην αθεϊστής, o οποίος για πρώτη φορά άκουσε
για την ορθόδοξη πίστη τυχαία σε ένα βίντεο στο Youtube, δηλώνει ότι
αυτά που τον προσέλκυσαν πραγματικά στην Ορθοδοξία ήταν η δομή της, η
συμβουλευτική καθοδήγηση, η αυθεντικότητα και η ιστορικότητα της.
Μια έρευνα του 2023 από το Οrthodox Studies Institute κατέγραψε μια
αύξηση της τάξης του 80% στις μεταστροφές προς την Ορθοδοξία εντός του
2022 συγκριτικά με αυτές το 2019! Από αυτές το 60% αφορά άνδρες!
Πολλοί από τους νεοεισερχόμενους στην Ορθόδοξη Εκκλησία ελκύονται από
την έμφαση που δίνεται στην άρνηση του εαυτού τους και στον «πιεστικό»
πνευματικό αγώνα.
Για κάποιους αυτή είναι μια θεμελιώδης διαφορά σε σχέση με άλλες
χριστιανικές κοινότητες οι οποίες είναι περισσότερο «θηλυκοποιημένες»
(“feminised”).
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι πιστοί παρακολουθούν πολύωρες ακολουθίες ενώ οφείλουν να νηστεύουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Ο 32χρονος Emmanuel Castillo μεταστράφηκε προς την Ορθόδοξη Εκκλησία
το 2019, όταν ξεκίνησε να διαβάζει τη Βίβλο ενώ φρουρούσε κρατούμενους
της Αλ Κάιντα στις φυλακές του Γκουαντάναμο!
Ο πρώην παλαιστής ανήκε μέχρι τότε σε μια προτεσταντική ομολογία,
αλλά ένιωθε ότι οι τελετουργίες της δεν ήταν και πολύ διαφορετικές από
μια βραδινή σαββατιάτικη έξοδο του σε ένα μπαρ.
Είχαν το ίδιο είδος φωτισμού, το ίδιο είδος μουσικής, άφηναν την ίδια
αίσθηση… Αφού διάβασε τα Ευαγγέλια και το βιβλίο των Πράξεων των
Αποστόλων κατανόησε ότι δεν θα μπορούσε να ήταν έτσι η θεία λατρεία πριν
από 2000 χρόνια και γι’ αυτό εγκατέλειψε τους Προτεστάντες!
Ο ίδιος θεωρεί ότι μέρος της αύξησης του ποσοστού των ανδρών που
προσεγγίζουν την Ορθόδοξη εκκλησία έχει ως αιτία την απόρριψη της
«θηλυκοποίησης» (“feminisation”) των άλλων χριστιανικών δογμάτων.
Σημειώνει ότι «είναι λυπηρό που ο φεμινισμός έχει βυθίσει τα δόντια
του σε όλες τις οργανώσεις μας για να συμπεριλάβει και τον
Χριστιανισμό».
Λέει επίσης ότι οι ορθόδοξοι κληρικοί μοιάζουν με Πατέρες, είναι
δυνατοί πνευματικά, διανοητικά και σωματικά και θεωρεί ότι οι σημερινοί
άνδρες νεαρής ηλικίας λαχταρούν να ακολουθήσουν έναν καλό Πατέρα.
Ο π. Τιμόθεος Παυλάτος της ενορίας της Αγίας Αικατερίνης στο Chadler
της Αριζόνας επισημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί μια πρόκληση
(“challenge”) για πολλούς νέους άνδρες! Πιστεύει ότι «η Ορθοδοξία είναι
επίσης πρόκληση καί σωματικά και απαιτεί πολλά…
Ζουν σε έναν κόσμο της στιγμιαίας ικανοποίησης όπου απλά παίρνεις
αυτό που θέλεις, αυτό που νιώθεις ότι θέλεις, αυτό που νομίζεις ότι
χρειάζεσαι… Η Ορθοδοξία είναι το αντίθετο απ’ αυτό, αρνείσαι τον εαυτό
σου».
Η Sarah Riccardi-Swartz, Καθηγήτρια Θρησκειών και Ανθρωπολογίας στο
Πανεπιστήμιο του Northeastern, η οποία εστιάζει την έρευνά της στις
πρόσφατες μεταστροφές πιστών προς την Ορθοδοξία, σημειώνει ότι άρχισε να
βλέπει μια αισθητή αύξηση του ποσοστού των ανθρώπων που αναζητούσαν την
ορθόδοξη πίστη από το 2016! Δηλώνει ότι αυτή η τάση αυξήθηκε σε μεγάλο
βαθμό κατά την περίοδο του κορωνοϊού!
Χαρακτηριστικά διαπιστώνει το εξής: «Ήμασταν για πολύ χρόνο στα
σπίτια μας το 2020 και κατά ένα μέρος και εντός του 2021. Οι άνθρωποι
είχαν τον χρόνο να δημιουργήσουν περιεχόμενο και να βρουν υλικό στο
Διαδίκτυο και καταγράψαμε εκείνη την περίοδο μια αύξηση των νέων ανδρών
και ανδρών γενικά που ήταν Ορθόδοξοι ή εκδήλωναν ενδιαφέρον να γίνουν
Ορθόδοξοι, δημιουργώντας περιεχόμενο για να βρει ο κόσμος την
Ορθοδοξία».
Είναι δύσκολο να έχουμε ακριβή εικόνα για το πόσοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπάρχουν στις ΗΠΑ λόγω έλλειψης δεδομένων.
Τα πιο ενημερωμένα στοιχεία είναι από το 2010, όταν το Pew Research
Center βρήκε ότι το 0,5 % του πληθυσμού των ΗΠΑ ήταν Ορθόδοξοι.
Ο π. Σεραφείμ Holland στον Άγιο Νικόλαο στο McKinney του Τέξας
παρατήρησε κι αυτός ένα κύμα μεταστροφών προς την ορθόδοξη πίστη τα
τελευταία χρόνια!
Ο ίδιος λέει ότι η μία πτυχή της Ορθοδοξίας
που προσελκύει νεοεισεχόμενους πιστούς είναι ότι ενώ άλλες ομολογίες
παρασύρονται σε μια σειρά από αξιακά ζητήματα, όπως οι συζητήσεις γύρω
από την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αλλάζει και παραμένει
σταθερή.
Πρέπει να ήταν μερικές ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, γιατί αρκετοί
αξιωματικοί είχαμε πάρει από τα Δέντρα των Ναυστάθμων ορισμένα δωράκια
για τις οικογένειές μας... Εκείνο τα απόγευμα ήμουν με τον κυβερνήτη σε
ένα κινηματογράφο στα Χανιά, όταν ένας μοτοσυκλετιστής ήλθε και μας
ειδοποίησε να γυρίσουμε επειγόντως στο πλοίο για κάποια αποστολή...
Γυρίσαμε στο καράβι, ένα «θηρίο» [αντιτορπιλικό], όπου μας περίμενε η
διαταγή να φύγουμε αμέσως για τη Γαύδο...
Η Γαύδος, που πρέπει
τότε να αριθμούσε διακόσιες ψυχές, είχε έναν αγροφύλακα. Ο αγροφύλακας
είχε ένα κυνηγετικό όπλο, που, όποτε δεν το κουβαλούσε μαζί του, το
διέλυε και έκρυβε, αλλού την κάνη, αλλού το κοντάκι, αλλού τα φυσίγγια,
μακριά από τα χέρια και τα μάτια δυο μικρών σατανάδων, που τα κατάφεραν
να τραυματιστεί το μπράτσο του ενός με σκάγια.
Με
έναν μικρό χειροκίνητο ασύρματο, που ήταν το μοναδικό μέσο επικοινωνίας
αυτών των ξεχασμένων από όλους ανθρώπους, μάθαμε τα νέα. Το ελικόπτερο
της 115 Πτέρυγας Μάχης στο Ακρωτήρι σήκωσε τα χέρια ψηλά, με τη
δεκεμβριανή θύελλα που επικρατούσε στο Λιβυκό. Τη λύση θα την έδινε
ακόμα μια φορά ένα «θηρίο».
Μέσα στο σκοτάδι ανοίξαμε όλες τις
στροφές προς τα δυτικά, για να περιπλεύσουμε το δυτικό άκρο της Κρήτης.
Πρέπει να είχε πολύ καιρό και μάλιστα χειροτέρεψε πολύ μόλις στρίψαμε...
Όταν άνοιξα τα μάτια μου ο καιρός είχε πέσει, το πρωινό φως κρυστάλλινο
φώτιζε μια μικρή προβλήτα, όπου πηγαινοέρχονταν άνθρωποι με φορεία και η
πετρελαιάκατος του «Λέοντος» να πηγαινοέρχεται φουριόζα ανάμεσα στο
καράβι και στο μώλο.
Με την ευκαιρία που προσφερόταν, γιατί ποιος
ξέρει πόσα χρόνια είχε να πατήσει πολεμικό πλοίο στο νησάκι, ώσπου να
ετοιμάσουν τον μικρό τραυματία και να τον μεταφέρουν στον «Λέοντα»,
μερικοί Γαυγιώτες είχαν έλθει με βαρκούλες και είχαν ανέβει στο
αντιτορπιλικό, όπου περιεργάζονταν με ευλάβεια τα πάντα.
Ακουμπισμένος
στα ρέλια αριστερά, απορροφημένος από τα διαδραματιζόμενα μεταξύ του
νεαρού γιατρού μας και των ντόπιων στο μώλο, δεν πρόσεξα αμέσως την
παρουσία δίπλα μου. Μόνο όταν επανέλαβε αυτό που με ρωτούσε γύρισα.
Πρέπει να ήταν γύρω στα 25 παλληκαράκι, στο μπόι μου, συνομήλικός μου,
με μάτια ορθάνοιχτα που με κοιτούσαν ερωτηματικά.
-Μήπως σας βρίσκεται ένα μολύβι μπικ;
Μηχανικά σήκωσα το χέρι μου και έβγαλα ένα μπικ που είχα στο τσεπάκι του σακακιού.
-Μπορώ, σας παρακαλώ, να το κρατήσω: Και μήπως σας βρίσκεται ακόμα ένα; Αλλά μόνο αν δεν το χρειάζεστε...
Κάτι
στον τόνο της φωνής, κάτι από την άρθρωση που πρόδιδε κάποιες σχέσεις
με βιβλία, και κάτι περισσότερο από απλό ψαρά ή απλό χωριάτη, που μ’
έκανε να τον κοιτάξω καλύτερα.
-Για έλα μέσα...
Στράφηκα
και μπήκα από τον εγκάρσιο διάδρομο στο Γραφείο Μηχανής. Μ’ ακολούθησε
διστακτικά ως το κατώφλι και η ματιά του στάθηκε σε ένα σημειωματάριο
μπλοκ και στη ντάνα χαρτιών που είχα επάνω στο γραφείο. Με κοίταζε
περίεργα, και σαν να μου φάνηκε λίγο ικετευτικά, κι αυτό μου άνοιξε την
περιέργεια. Για να τον βγάλω από την αμηχανία χαμογέλασα.
-Έλα, πες μου, αν θέλεις κι άλλο μπικ.
Άνοιξα το συρτάρι του γραφείου, όπου φάνηκαν καμιά δεκαριά πολύχρωμα μπικ, γομολάστιχες, χαρτιά.
-Δεν είναι τίποτα σπουδαίο, όμως είμαι περίεργος τι τα θέλεις.
Ήμουν
έτοιμος, ο ανόητος, να του πω, τι τα θέλεις, είναι τόσο φτηνά αυτά,
εμείς ούτε τα λογαριάζουμε, όταν η φωνή του, σιγανή αλλά καθαρή, κι
εκείνο το αστραφτερό βλέμμα με κάρφωσε ακίνητο.
-Είμαι ο δάσκαλος, είπε προσεκτικά.
Έμεινα
να τον κοιτάω αμίλητος. Ο δάσκαλος! Και είχε έλθει το σωτήριο έτος
1959, που η Ελλάδα ξεκίναγε να φτάσει τις Ευρωπαϊκές προηγμένες χώρες,
και είχε έλθει αυτό το παλληκαράκι να ζητιανέψει δυο μολύβια για να
δώσει γνώση στα παιδόπουλά του, χαμένος, ξεχασμένος από τους μανδαρίνους
και από τους πολυπράγμονες μέσα στην καρδιά του βράχου του.
Ακόμα
και τώρα που το θυμάμαι, τα μάτια μου βουρκώνουν για τον νεαρό δάσκαλο
της Γαύδου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το βλέμμα και το πρόσωπο εκείνου του
παιδιού, όταν σε κάμποση ώρα είδε να κατεβάζουμε στην πετρελαιάκατο, δεν
θυμάμαι πόσα τσουβάλια και σάκους, γεμάτα από ό,τι είχαμε. Όλη η
καντίνα, μολύβια, ξυραφάκια, σοκολάτες, μπισκότα, μπλοκ, σημειωματάρια,
κορδόνια παπουτσιών, καραμέλες, τσιγάρα, σπίρτα, δεκάδες χρήσιμα και
άχρηστα καλά. Κι ότι κατέβαινε του καθενός για να βοηθήσει το νεαρό
Ακρίτα, ταγμένο στις πύλες του θέματος του Λιβυκού. Δεν θα ξεχάσω ποτέ
το πρόσωπό του, που έλαμπε σαν να του χάρισαν τον κόσμο όλο...
Όσο
για σένα, δάσκαλε, που το όνομά σου δεν το έμαθα ποτέ, ίσως το Ναυτικό
και το «θηρίο» να σε βοήθησαν λίγο στην πίστη σου στους ανθρώπους. Κι
αντίστροφα όμως, εσύ ήσουν εκείνος που μας έδωσες πολλά εκείνο το
πρωινό. Καλή σου ώρα όπου και να είσαι!
Στυλιανός Χαρατσής
Ο
Στυλιανός Χαρατσής είναι αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Το άρθρο
του «Ο δάσκαλος της Γαύδου» έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό «Ναυτική
Ελλάς».